Formacijski položaji starješina u TORaspoređivanje pripadnika TO opštine u ratne jedinice TO opštine vršeno je na osnovu njihove vojno-evidencione sposobnosti- VES, a kasnije kroz iskustvo u obavljanju starješniskih dužnosti u ratu.
raspoređivanje po ličnom VES-u, a komandiri četa najranjiva starješinska dužnost sa čestim zamjenama
Laminci
Nakon izvršene mobilizacije jedinica TO opštine Prnjavor, mjesec dana priprema i sređivanja brojnog stanja, Teritorijalni odred opštine sa prvim jedinicama JNA tadašnjeg Petog, odnosno Banjalučkog korpusa, našle su se kasnije na udaru ratnih dejstava u Zapadnoj Slavoniji 1991. godine sa zadatkom da na vrijeme pruže pomoć srpskom narodu u Zapadnoj Slavoniji koji je bio izlošen napadima Hrvatske vojske i policije.
Po naredbi komande 5. korpusa Prvi prnjavorski teritorijalni odred pod komandom kapetana prve klase Živojina Kuzmanovića sa 119 boraca i starješina po kišovitom vremenu 13.10.1991. oko 13.00 časova iz rejona prikupljanja s.Laminci, Gradiška prelazi r. Savu, most na kanalu Strug – Nova Sava i uvodi se, pod dejstvom minobacačke vatre i vatre iz snajpera, na liniju odbrane u Donjim Bogićevcima, u Zapadnu Slavoniju, RH, u zoni odgovornosti 329. oklopne brigade JA. Dijelovi ove jedinice prešli su rijeku Savu 18.8.1991. i zauzeli pravac s.Gorice – s.Donji Bogićevci – s. Dragalić- s.Medari …[1]
Za komandira Prve čete TO odreda postavljen je k1k Tomašević Slobodan. Preko radio-Prnjavora građani su svakodnevno informisani o stanju i aktivnostima Odreda u ratnim uslovima.
u Odred Teritorijalne odbrane grada Prnjavor bilo je moblisano 560 pripadnika, sa prvom popunom novih 12 boraca i kasnijim prekomandama u nižim jedinicama odreda od 126 boraca.
Mobilisano u odred TO mobilizacijom od 1991. godine 320 boraca i 240 boraca u sastavu 329.okbr JNA na Zapodno-Slavonskom ratištu
Ukupno brojno stanje raspoređenih boraca u niže jedinice Odreda TO sa područja grada Prnjavora iznosi preko 700 boraca (bez duplog rasporeda u RJ) na Zapadno_slavonskom ratištu 1991.-92. godine
Spomenik u Prnjavoru
18.9. 1991. godine izvršena je mobilizacija preko 3.400 pripadnika teritorijalne odbrane opštine Prnjavor radi odbrane bivše Jugoslavije i zatim u zaštitti srpskog naroda u Zapadnoj Slavoniji. Kasnije su vršene prve popune jedinica TO od 200 novih pripadnika, tako da je u ratne jedinice TO opštine bilo raspoređeno preko 5.100 pripadnika operativnih jedinica i prostornih jedinica TO po mjesnima zajednicama, čija je fornacija bila preko 2000 boraca. Poginulo 10, ranjeno 53, samoranjavanje 2,povrede 23 i bolest 132 pripadnika TO opštine
Značajno je istaći da je u isto vrijeme izvršena i mobilizacija osam ratnih jedinica JNA 5. i 7.Korpusa koja je popunjavala naša opština. Mobilisano je bilo oko 1.000 boraca, dok je formacija plana popune bila preko 1000 pripadnika, najviše u 327.mtbr Derventa 7.K, ; 329.okbr 5.K Banja Luka, 293.inžinjerijski puk, 188.pontonjerijski bataljon, 993.jedinice pozadinske baze 5.K JNA i dr. JVA veze, obučni centar, samostalni mtb u Derventi. Poginulo je bilo 22 borca, jedan nestao, ranjeno 45, povređeno 7 i zarobljeno 2 pripadnika JNA.
Domobilizacijom u maju i junu mjesecu 1992. godine, formirana je 1.lpbr Prnjavor 1.KK VRS sa formacojom 1719 pripadnika, preformacijom jedinica TO opštine, dok je mobilizacija izvršena sa preko 4.500 boraca i sa prvom popunom od 700 novih boraca, što je doprinelo da se održi nivo borbene spremnosti i saniranje gubitaka od poginulih i nestalih boraca i boraca koji su teže ranjeni i koji se neće vratiti u jedinice. Na rasporedu u jedinicama birigade bilo je preko 6.300 boraca.
Poginulo 223, nestalo 16 boraca brigade, umrlo 12 u toku rata. Ostali RVI 512, preko 100 ranjeno a nejaju status RVI. Poslije rata umrlo je , prema prikuplkjenim podacima, 533 boirca 1.lpbr Prnjavor
| Kategorija vojnog lica | Svega u evidenciji raspoređenih i neraspoređenih | Angažovano u popuni OS JNA i TO | ||||||
| RJ JNA | RJ TO | RJ veza DPZ | RJ milicije | RJ CZ | Radna
obaveza |
Svega | ||
| Oficira | 171 | 44 | 73 | 1 | 0 | 3 | 17 | 138 |
| Podoficira | 498 | 26 | 96 | 3 | 15 | 37 | 106 | 283 |
| Vojnika | 13.064 | 1558 | 1727 | 24 | 514 | 1013 | 2236 | 7072 |
| Ukupno | 13.733 | 1628 | 1896 | 28 | 529 | 1055 | 2359 | 7493 |
| Nije angažovano u popuni OS | |||
| U inostranstvu | Pomorci, zatvor i dr. | Neraspoređeno | Svega |
| 6 | 27 | 33 | |
| 103 | 112 | 215 | |
| 2522 | 24 | 3446 | 5992 |
| 2631 | 24 | 3585 | 6.240 |
Pregled je prema planu mobilizacije OpŠTO Prnjavor u evidenciji opštine u 1991. godini, u kategoriji oficira i podoficira bilo je 671 lica. Stanovnika je bilo 49.705 lica, a na evidenciji je bilo 13.733 vojna obveznika ili 28%. Raspoređenih je bilo 7.493 v/o ili 11% više u odnosu na broj raspoređenih u OSNO. Razlika je, najverovatnije u sravnjenju evidencije, jer su popunjavali jedinice a nisu obavještavali OSNO.
Po popisu od 1991. godine opština je imala 45.055 stanovnika, a u evidenciji OSNO Prnjavor bilo 11.986 vojnih obveznika raspoređenih u jedinice JNA sa 1.582 v/o, jedinice TO manevarske sa 507 v/o, jedinice TO, prostorne sa 685 v/o, jedinice CZ sa 1.444 v/o, radna obaveza sa 2.301 v/o i jedinice milicije sa 250 v/o. Ukupno raspoređeno 6.769 ili 15% angažovanja radno sposobnog stanovništva.
Krajem rata 31.12.1995. godine , optina je po podacima MO RS, Sekretarijat Banja Luka, imala 45.099 stanovnika, u vojnoj evidenciji 11.987 v/o ili 27%. Raspoređenih u VRS 4.382 v/o, ili 73% u odnosu na broj raspoređenih, u jedinicama policije 218 ili 4%, u službu OiO 7 ili 0,1%, na ranu obavezu 850 ili 14%, u CZ 521 ili 9%, ukupno raspoređeno 5.978 v/o ili 50% od ukupno evidentiranih v/o u opštini Prnjavor. Broj poginuli 361 i broj ranjenih 1.214 , što čini ukupno izbačeno iz stroja VRS 1.575 v/o ili 35% u odnosu na broj raspoređenih u VRS, ili 3,4 % u odnosu na ukupan broj stanovnika opštine. U odnosu na početak rata je 88%, znači manje nego 1991. godine
U sastavu TO opštine pred mobilizaciju bilo je raspoređeno u manevarske i operativne jedinice TO 1527 komada oružja: Nastavite sa čitanjem
Planiranje intendantske podrške činilo jednu od osnovnih funkcija rukovođenja intendantskom službom i bio funkcionalni dio planiranja logističke podrške u TO. Od 1980. godine planiranje intendantske podrške se obavljalo prema [1].Uputstvo za planiranje intendantskog obezbeđenja u OS, Vojna štamparija, Beograd, 1980.
U radu se daje prikaz modela za izradu plana intendantske podrške primenom računarske tehnike čime se obezbeđuje izrada plana u skladu sa situacijom u realnom vremenu prema [1].Uputstvu, i uputstvu o operativnoj evidenciji borbene gotovosti i izvještavanju u OSSFRJ, 1974.godine.
a) Šema snabdijevanja − oslanjanja kojom su definisane jedinice na intendantskoj podršci. Za svaku jedinicu utvrđuju se brojno stanje ljudstva i proračun utroška obroka hrane po danima i ukupno za period planiranja.
b) Pregled-šema potreba i obezbjeđenja hranom – služi za utvrđivanje dnevnih potreba u hrani i izvora za njihovu popunu. Potrebe obuhvataju ukupne količine artikala hrane koje nedostaju do norme i za utrošak u periodu paniranja mob, za dva dana-
c) Pregled potreba i obezbjeđenja vodom u kome se iskazuju potrebe u vodi jedinica na šemi snabdijevanja, mogućnosti objekata za snabdijevanje vodom koji se nalaze u zoni dejstva, količina vode koju treba doturiti i vreme dotura.
U prilogu, prvo se daje, lični sastav jedinica TO u miru i ratu: Nastavite sa čitanjem
| Grupa | Oblik B/D | Stanje | % |
|---|---|---|---|
| Vojnici | u zoni borbenih dejstava | 1 | 0,18% |
| Podoficiri | u zoni borbenih dejstava | 2 | 0,37% |
| ukupno | 3 | 0,55% |
Poginuli u svi u opštini Nova Gradiška
| Dejstvo | Kategorija | Mjesto | Opština |
|---|---|---|---|
| streljačko 1 | Grudni koš | Gornja Varoš | Nova Gradiška |
| MES-a 2 | Grudni koš | Dragalić | Nova Gradiška |
| ukupno 3 |
0,55% poginulih boraca od brojnog stanja odreda ТО
| Starost | Svega | % |
|---|---|---|
| 20 do 29 godina | 1 | 0,18% |
| 30 do 39 godina | 2 | 0,37% |
| UKUPNO | 3 | 0,55% |
| Grupa | DATUM | PREZIME | ime | rođen | ADRESA | Dana u ratu | Uzrast |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4 | 25.4.1992. | DUCAN | TOMISLAV | 1957 | Prnjavor | 149 | 35 |
| 4 | 25.4.1992. | MORAVAC | NEDELJKO | 1959 | Šarinci | 149 | 33 |
| 3 | 27.10.1991. | PRGONJIĆ | ZORAN | 1971 | Gornja Mravica | 14 | 20 |
Grupa: 3 vojnici i 4 podoficiri.
Imena poginuh boraca uklesana su na kamene ploče u Spomen-crkvi na Vučijaku, Kremna Prnjavor, na spomenicima u mjesnim zajednicama gdje su živeli, i u Spomen sobi poginulih boraca VRS kasarna Kozara u Banjaluci.
[1] Pregled povređenih je prema kategoriji prikazano u Novom glasniku Vj, broj 1/94 strana 102
Poslije izvršene mobilizacije jedinica Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor, odred TO, kao operativna jedinica u sastavu 2.partbr TO upućuje se na Zapadno- Slavonsko ratište, dok na postoru opštine ostaju prostorne snage teritorijalne odbrane opštine samostalni vodovi i čete TO u svim mjesnim zajedinicama opštine koje izvršavaju zadatke obezbjeđenja objekata i teritorije opštine. Slijede nekoliko događaja koji su ostavili zapise o tim događajima.
U ovima aktivnostima učestvovalo je i jedno odjeljenje 5.bataljona vojne policije 5.korpusa JNA koje je 6.7. i 8. maja kroz vršenje vojnopolicijskih zadataka otkrilo i jednu paravojnu organizaciju, koja je sama sebe nazivala „Beli orlovi“, a koja nije bila ništa drugo do jedna kriminalna grupa čije su aktivnosti svodile na zastrašivanje lokalnog stanovništva i pljačku v rijedne imovine. Po dobijenoj saglasnosti, grupa je locirana, razoružana i predana u dalje postupanje nadležnom organu.
U borbama u Hrvatskoj i na Derventskom ratištu od početka mobilizacije ili rata do preformacije Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor u Vojsku Republike Srpske,tj. do 19.5.1992. godine, ukupni gubici u ljudstvu u komandama i jedinicama TO opštine iznosili su 203 pripadnika ili 4,6 odsto od ukupno angažovanog ljudstva, od koji su 7 boraca poginulo i od posljedica ranjavanja preminulo, 48 ranjeno i 24 povrijeđeno, dok se 122 pripadnika vode kao bolesni borci.
Ukupni gubici OS JNA i TO iznosili su 343 žrtve. vojnika 263, podoficira 59 i oficira 21.
| grupa | Svega | % | vojnici | podoficiri | oficiri |
|---|---|---|---|---|---|
| ranjeni | 106 | 30,90% | 86 | 13 | 7 |
| povređeni | 30 | 8,75% | 22 | 6 | 2 |
| samoranjavanje | 2 | 0,58% | 1 | 1 | |
| bolesni | 146 | 42,57% | 100 | 36 | 10 |
| pogoršanje | 1 | 0,29% | 1 | ||
| zarobljeni | 2 | 0,58% | 2 | ||
| poginuli | 54 | 15,74% | 49 | 3 | 2 |
| nestali | 2 | 0,58% | 2 | ||
| Ukupno | 343 | 100% | 263 | 59 | 21 |
Pregled žrtava TO opštine: 7 poginulih, 48 ranjenih i 24 povrijeđenih pripadnika TO opštine. Bolesnih 122
| jedinica | Svega | % | poginuLI | ranJENI | samorAnj. | povrijeĐ. | bolesNI |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Odred TO | 5 | 2,46% | 1 | 4 | |||
| 87 | 42,86% | 3 | 1 | 1 | 11 | 71 | |
| 2.OdTO i JTO | 68 | 33,50% | 14 | 1 | 8 | 45 | |
| 11 | 5,42% | 3 | 6 | 1 | 1 | ||
| 5 | 2,46% | 4 | 1 | ||||
| 27 | 13,30% | 1 | 23 | 2 | 1 | ||
| Ukupno | 203 | 100,00% | 7 | 48 | 2 | 24 | 122 |
Pregled žrtava prema vrsti dejstava: najviše od dejstava mina, granata, bombi 115 boraca ranjeno i poginulo, i još više povređenih od eksplozivnih udara. Od dejstva streljačkom vatrom na bižim daljinama gubici su kod 56 boraca.
| jedinica | Svega | % | MES-a | oboljenja | streljačko | udes/udar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Odred TO | 5 | 2,46% | 4 | 1 | ||
| 87 | 42,86% | 4 | 71 | 3 | 9 | |
| 68 | 33,50% | 16 | 44 | 4 | 4 | |
| 2.OdTO i JTO | 11 | 5,42% | 8 | 1 | 2 | |
| 5 | 2,46% | 2 | 2 | 1 | ||
| 27 | 13,30% | 22 | 1 | 3 | 1 | |
| ukupno | 203 | 100% | 52 | 121 | 12 | 18 |
Kao posijedica dejstava minsko-eksplozivnih sredstava, poginulo je i ranjeno ukupno 52 pripadnika, ili 26 odsto u odnosu na ukupan broj gubitaka (od kojih su 5 pripadnika poginula i od posljedica ranjavanja preminulo, 39 ranjeno i 7 povrijeđeno), dok je usljed dejstva streljačke vatre , ukupno 12 boraca izbačeno iz borbe (1 poginuo, 9 ranjenih i 2 samoranjavanje, što je 35 odsto ukupnih gubitaka. Bolesnih je bilo 121 pripadnik.
Na Zapadno-Slavonskom ratištu prema mjestu, odnosno opštini nastajanja, najviše gubitaka bilo je na teritoriji opštine Nova Gradiška 151 (74% odsto od ukupnih gubitaka). Poginulih 3, ranjenih 14, povrijeđenih 17, 1 samoranjavanje i 116 bolesnih. 1.279 žrtava Iz redova Armije i Teritorijalne odbrane i dobrovoljci u borbama u Hrvatskoj [1]
Zapadno-Slavonsko ratište
Na Derventskom ratištu u opštini Derventa 37 žrtava: poginula 3, ranjenih 32 i 2 povijeđenih. Opština Prnjavor broji 15 žrtava: 1 poginuo, 2 ranjena, 1 samoranjavanje, povrijeđeni 5 i bolesnih 116.
Na nivou ratnih jedinica, najviše ratnih gubitaka imalu su Odred TO 160 i 2.Odred TO i jedinice TO opštine od 43 pripadnika.
Po kategoriji pripadnika, ukupni gubici su slijedeći 21 oficira, 59 podoficira i 264 vojnika iz rezervnog sastava. U ukupnoj strukturi gubitaka, oko 14 ili 9 posto je nepovratnih gubitaka (poginuli, teže ranjeni- ostali teški invalidi (1. i 2. kategorije RVI) i oko 142 ili 88 posto lakši invalidi ( III i IV kategorija RVI), dok je 142 ili 88 posto povratnih gubitaka. Iz borbenog rasporeda jedinica TO opštine izbačeno je ljudstvo ekvivalenta 1 četa odreda TO četnog sastava.
| Svega | % | Derventa | Nova Gradiška | Prnjavor |
|---|---|---|---|---|
| 160 | 78,82% | 150 | 10 | |
| 2 | 0,99% | 1 | 1 | |
| 23 | 11,33% | 21 | 2 | |
| 4 | 1,97% | 4 | ||
| 1 | 0,49% | 1 | ||
| 1 | 0,49% | 1 | ||
| 1 | 0,49% | 1 | ||
| 5 | 2,46% | 5 | ||
| 4 | 1,97% | 4 | ||
| 2 | 0,99% | 2 | ||
| 203 | 100,00% | 37 | 151 | 15 |
U periodu od preko 7 mjeseci, odnosno 220 ratnih dana, prosječni dnevni gubici u jedinicama TO bili su 1 borca raznih kategorija. Pojedinačno po periodima , najvećih gubitaka bilo je u aprilu i maju 1992. godine 6 poginulih i 36 ranjenih boraca, dok kod povređivnja, od novemba do juna svaki mjesec sa 24 povrijeđena.
| jedinica | Svega | % | poginuli | ranjeni | samoranj. | povrije. | bolesni |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| OdTO | 5 | 2,46% | 1 | 4 | |||
| OdTO | 87 | 42,86% | 3 | 1 | 1 | 11 | 71 |
| OdTO | 68 | 33,50% | 14 | 1 | 8 | 45 | |
| OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| 2.OdTO | 5 | 2,46% | 1 | 3 | 1 | ||
| pdv | 5 | 2,46% | 2 | 3 | |||
| 2.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| hab | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| larv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| lpav | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| 2.OdTO | 17 | 8,37% | 1 | 16 | |||
| hab | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| PbTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| rjVV | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| tomz | 2 | 0,99% | 1 | 1 | |||
| ukupno | 203 | 100,00% | 7 | 48 | 2 | 24 | 122 |
Prema kategoriji [2] i ratnoj jedinici, najviše pogođeni dio tijela: ektremiteti 49 ili 24 odsto, glava i vrat 9, grudni koš 13, kičma 2, trbuh 6, internističe bolesti 49, neuropsihijatrijske bolesti 31, zarazne 6, i ostala oboljenja.
| Kategorija | jedinica | Svega | % | poginuo | rana | samoran | povreda | bolest |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ekstremiteti | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Neuropsihijatrijske bolesti | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Zarazni bolesnici | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | OdTO | 2 | 0,99% | 2 | ||||
| Glava i vrat | OdTO | 2 | 0,99% | 2 | ||||
| Grudni koš | OdTO | 2 | 0,99% | 1 | 1 | |||
| Trbuh i karlica | OdTO | 3 | 1,48% | 2 | 1 | |||
| Kičma | OdTO | 2 | 0,99% | 1 | 1 | |||
| Ekstremiteti | OdTO | 9 | 4,43% | 1 | 1 | 6 | 1 | |
| Internističke bolesti | OdTO | 32 | 15,76% | 1 | 31 | |||
| Neuropsihijatrijske bolesti | OdTO | 16 | 7,88% | 16 | ||||
| Zarazni bolesnici | OdTO | 14 | 6,90% | 14 | ||||
| Ostala oboljenja (očni,ušni, kožni) | OdTO | 7 | 3,45% | 7 | ||||
| Glava i vrat | OdTO | 5 | 2,46% | 5 | ||||
| Grudni koš | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | OdTO | 13 | 6,40% | 8 | 1 | 3 | 1 | |
| Internističke bolesti | OdTO | 16 | 7,88% | 16 | ||||
| Neuropsihijatrijske bolesti | OdTO | 13 | 6,40% | 13 | ||||
| Zarazni bolesnici | OdTO | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | OdTO | 17 | 8,37% | 5 | 12 | |||
| Internističke bolesti | 1.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | 2.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | 2.OdTO | 4 | 1,97% | 3 | 1 | |||
| Glava i vrat | pdv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | pdv | 3 | 1,48% | 2 | 1 | |||
| Ekstremiteti | pdv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | 2.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | hab | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | larv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | lpav | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Neuropsihijatrijskebolesti | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | 2.OdTO | 3 | 1,48% | 1 | 2 | |||
| Trbuh i karlica | 2.OdTO | 2 | 0,99% | 2 | ||||
| Ekstremiteti | 2.OdTO | 12 | 5,91% | 12 | ||||
| Ekstremiteti | hab | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| Ekstremiteti | PbTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Glava i vrat | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Trbuh i karlica | tomz | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | tomz | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| ukupno | 203 | 100,00% | 7 | 48 | 2 | 24 | 122 |
311 žrtava rata pripadnika sa područja opštine,domicili ili 7% od brojnog stanja TO opštine, odnosno 68,39% od ukupno stradalih na području opštine do 20.maja 1992. godine. JNA 116 pripadnika ili 37% i 195 TO opštine sa 63% žrtava.[2]
| Svega | poginulih | ranjenih | samoranjavanje | povrijeđenih | bolesnih | nestalih |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 311 | 47 | 100 | 2 | 29 | 131 | 2 |
Po kategoriji pripadnika, 2 oficira, 4 podoficira i 41 vojnika iz rezervnog sastava.
zima 1992.
U istoriji Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor ostaće upamćeno i po 7 boraca, odnosno 47 junaka JNA opštine , koji su u odbrani otadžbine dali sve što su mogli, dali svoje živote. Sjećanje na herojske poginule i tuge za poginulim junacima neprebolne za 626 poginulih tokom rata sa opštine Prnjavor. Tragedija do tragedije i za 4 porodice sa opštine sa dva poginula borca Vojske Republike Srpske.
1.pč
Rat koji je vodila TO opštine, kada se napadalo da se odbranimo, i prostor opštine i srpske teritorije koje se morale braniti. Zato je postojala TO i kasnije VRS da brani zemlju i narod, onda kada je to najpotrebnije, bez obzira na neprijatelja i u skladu za vojničkom zakletvom, ne žaleći da u toj borbi damo i svoj život, braneći otadžbinu i pravo na opstanak.
Nema više TO, a ni VRS, otišli su u istoriju.
[1] prema podacima Službe za informisanje SSNO u borbama u Hrvatskoj poginulo je i od posljedica ranjavanja preminulo ukupno 1.279 pripadnika oružanih snaga SFRJ koji su bili pod komandom JNA ili su izvršavali zadatke u sadejstvu s jedinicama Armije (pripadnici Teritorijalne odbranbe i dobrovoljci. Među poginulim i od posljedica ranjavanja premeninulim 177 vojnih starješina (120 aktivnih i 57 rezervnih), 351 vojnik na odsluženju vojnog roka, 467 vojnika vojnih obveznika, 122 dobovoljca, 68 pripadnika TO ( tri pripadnika našeg odreda TO) i 94 civila mještana koji su se priključili JNA u toku borbenih dejstava (Vojno-politički informator, broj 4 od 1992. godine, str.148)
Najviše ima poginulih u opštini Nova Gradiška u Hrvatskoj sa 161 poginula i od posljedica ranjavanja preminulo boraca. Poginulih 54, nestalih 2 , ranjeni 107 i sa povredama 30 boraca. Ostali gubici se odnose na bolesne , samoranjavanje, zarobljavanje .
| Opština | Svega | % | poginuli | nestali | ranjeni | povrede |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Banja Luka | 1 | 0,29% | ||||
| Benkovac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Bihać | 4 | 1,17% | 2 | 2 | ||
| Borovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Bosanska Krupa | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Brač | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Brod | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Derventa | 72 | 20,99% | 12 | 55 | 4 | |
| Doboj | 2 | 0,58% | 1 | |||
| Dubrovnik | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Glamoč | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| Glina | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Gradiška | 2 | 0,58% | ||||
| Grahovo | 1 | 0,29% | ||||
| Han Pijesak | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Jasenovac | 3 | 0,87% | 3 | |||
| Karlovac | 2 | 0,58% | ||||
| Kneževo | 1 | 0,29% | ||||
| Kupres | 14 | 4,08% | 12 | |||
| Lipik | 3 | 0,87% | 1 | 2 | ||
| Lipovac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Ljubiško | 1 | 0,29% | ||||
| Mostar | 1 | 0,29% | ||||
| Nova Gradiška | 161 | 46,94% | 5 | 19 | 17 | |
| Novska | 4 | 1,17% | 3 | 1 | ||
| Okučani | 8 | 2,33% | 4 | 1 | 3 | |
| Otočac | 1 | 0,29% | ||||
| Pakrac | 4 | 1,17% | 2 | 2 | ||
| Petrovac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Prnjavor | 21 | 6,12% | 3 | 2 | 4 | |
| Psunj | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Sarajevo | 4 | 1,17% | 3 | |||
| Šibenik | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Sisak | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| Sombor | 1 | 0,29% | ||||
| Tenj | 2 | 0,58% | 2 | |||
| Teslić | 1 | 0,29% | ||||
| Tuzla | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| Vukovar | 7 | 2,04% | 2 | 4 | 1 | |
| Zavidovići | 4 | 1,17% | 1 | 2 | ||
| Ukupno | 343 | 100,00% | 54 | 2 | 107 |
Najviše gubitaka od 167 ima vojna pošta 8840 Banja Luka – 329. okbr JA u čijem sastavu je bio i odred TO opštine Prnjavor
| Vojna pošta | Svega | % | poginuli | nestali | ranjeni | povrede |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1318/6 Knin | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1455 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1524 Han Pijesak | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1552 Beograd | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1709 Svilajnac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 2460/11 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 2875/38 Vršac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 3164 Derventa | 32 | 9,33% | 8 | 19 | 4 | |
| 3193 Prnjavor | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| 3326 Mrkonjić Grad | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 3363 Banja Luka | 2 | 0,58% | ||||
| 3422 Banja Luka | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 4022 Banja Luka | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 4352 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 4470 Drvar | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 4795 Beograd | 4 | 1,17% | 4 | |||
| 4795 Sombor | 1 | 0,29% | ||||
| 6372 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 6817 Banja Luka | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7001/34 Srbac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7015 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7029 Petrovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7039 Banja Luka | 2 | 0,58% | ||||
| 7057 Doboj | 1 | 0,29% | ||||
| 7161 Bileća | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7312 Petrovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7322 Banja Luka | 2 | 0,58% | 1 | |||
| 7327 Sarajevo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7404 Kneževo | 1 | 0,29% | ||||
| 7421 Sanski Most | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7440 Drvar | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7446 Drvar | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7454-1 Mostar | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7463 Petrovac | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7484 Banja Luka | 1 | 0,29% | ||||
| 7500 Glamoč | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7512 Lukavica | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7529 Kupres | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7531 Grahovo | 1 | 0,29% | ||||
| 7577 Sarajevo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7954 Tuzla | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| 8164 Maribor | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 8304 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 8840 Banja Luka | 167 | 48,69% | 5 | 20 | 18 | |
| 8860 Sarajevo | 1 | 0,29% | ||||
| 9062 Pakrac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 9162 Prijedor | 2 | 0,58% | 1 | |||
| 9162 TO Okučani | 5 | 1,46% | 3 | 1 | 1 | |
| 9227/7 Glina | 1 | 0,29% | 1 | |||
| T-22206 Prnjavor | 56 | 16,33% | 7 | 36 | 3 | |
| TO Borovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Knin | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Kostajnica | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Kupres | 13 | 3,79% | 10 | |||
| TO Novska | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Okučani | 4 | 1,17% | 4 | |||
| TO Sisak | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Ukupno | 343 | 100,00% | 54 | 2 | 107 | 30 |
[2] Pregled povređenih je prema kategoriji prikazano u Novom glasniku Vj, broj 1/94 strana 102
[3] Prema podacima Ministarstva odbrane Republike Srpske iz 1996. godine u Vojsku RS mobilisano oko 300.000, u ratu poginulo 18.392 i ranjena 36.543 vojnika. Tvrđava, maj 1997. godina
Brojčano TO opštine (uključujući i odred TO u sastavu 329. okbr JA na ZSR), brojalo je preko 4.000 boraca i činilo je oko 2 odsto Vojske Republike Srpske sa 215.671 boraca u momentu formiranja 12.5.1992. godine, poginulo je 23.184 borca ili 11 odsto od brojnog stanja VRS. (Podaci iz interviju ministra RBIZ RS, „Srpskom borcu“, januar/jul 2017. godine).
Osnovne karakteristike Sanitetskog obezbjeđenja Odreda za čitav tok rata je stalno angažovanje stručnih medicinskih radnika
Mobilizacijom Odreda TO opštine Prnjavor u pogledu SnOb formirano je sanitetsko odjeljenje u pozadinskom vodu sa punom popunom po formaciji, a kao upravni organ i član komande odreda stalno se nalazio referent sanitetske službe u funkciji doktora medicine.
Značajna karakteristika za čitav tok rata je stalno angažovanje stručnih medicinskih radnika u ratne jedinice TO-brigade i to doktora medicine i medicinskih sestara, a u pješadijskim jedinicama i raspoređeni vojnici sa vesom 12501 bolničara, nosioci povređenih i oboljelih i vozači sa motornim vozilima, jačine do 10 pripadnika što je činilo 30 posto angažovanih, odnosno 30% od ukupno angažovanih pripadnika odreda.
Ratni zadatak u sanitetskom obezbjeđenju odreda ogledao se u pružanju prve i medicinske pomoći od strane boraca i pripadnika sanitetskog odjeljenja Odreda. Pružena prva pomoć na mjestu ranjavanja ili na bližem bezbjedonosnom mjestu bila je od vitalnog značaja kao i brza evakuacija do ratnih bolnica u Gradiškoj i Banja luci, što je skraćivalo vrijeme između ranjavanja i zbrinjavanja , kao i smanjivalo smrtnost kod ranjenih boraca.
| Grupa | Dogadjaj | Oblik | Svega | % |
|---|---|---|---|---|
| vojnici | rana | 1 | 4 | 6,35% |
| vojnici | rana | 2 | 4 | 6,35% |
| podoficiri | rana | 1 | 4 | 6,35% |
| oficiri | rana | 1 | 1 | 1,59% |
| ukupno | 13 | 20,63% |
13 ranjenih pripadnika Odreda ili 20,63% od ukupnog broja povrijeđenih i oboljelih, od kojih teže ranjenih 4 pripadnika iz kategorije podoficira.
10,91% u odnosu na brojno stanje Odreda.
| Grupa | Dogadjaj | Kategorija | Svega | % |
|---|---|---|---|---|
| 3 | rana | Glava i vrat | 2 | 3,39% |
| 3 | rana | Grudni koš | 1 | 1,69% |
| 3 | rana | Ekstremiteti | 5 | 8,47% |
| 3 | povreda | Ekstremiteti | 1 | 1,69% |
| 3 | povreda | Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | 1 | 1,69% |
| 3 | bolest | Internističke bolesti | 9 | 15,25% |
| 3 | bolest | Neuropsihijatrijske bolesti | 4 | 6,78% |
| 3 | bolest | Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | 16 | 27,12% |
| 4 | rana | Glava i vrat | 1 | 1,69% |
| 4 | rana | Ekstremiteti | 3 | 5,08% |
| 4 | povreda | Ekstremiteti | 1 | 1,69% |
| 4 | bolest | Internističke bolesti | 4 | 6,78% |
| 4 | bolest | Zarazni bolesnici | 1 | 1,69% |
| 4 | bolest | Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | 6 | 10,17% |
| 5 | rana | Glava i vrat | 1 | 1,69% |
| 5 | povreda | Ekstremiteti | 1 | 1,69% |
| 5 | bolest | Neuropsihijatrijske bolesti | 1 | 1,69% |
| 5 | bolest | Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | 1 | 1,69% |
| ukupno | 59 | 100,00% |
Ranjen jedan oficir, 4 podoficira i 8 vojnika
Upotreba naoružanja sa projektilima velike kinetičke energije prouzrokovala je obimna razaranja tkiva i organa, a ako su bili povređeni vitalni organi smrtnost je bila stalna. Inače dolazilo je do ranjavanja sa većim defektima mekih tkiva, uključujući krvne sudove i živce. Kod ranjavanja osnovna karakteristika jest da je ono nastalo dejstvom minsko-eksplozivnih sredstava (mina, granata, PPM, ručnih bombi i dr.), a ređe dejstvom vatrenog (streljačkog ) oružja.11,6% u odnosu na brojno stanje odreda i 40,65% od povriđenih sa područja opštine do 20.maja 1992. godine
U većem broju slučajeva do povređivanja je dolazilo zbog dejstva eksplozivnog oružja. Ove povrede bile su mnogo teže od povreda izazvanih vatrenim oružjem, zbog nepravilnosti projektile (gelera) kao i velike konetičke energije i proizrokovale su veoma teške rane. Ipak su bile češće izolovane povrede u odnosu na multipne i kombinovane,a povrede ekstremiteta bile su uvijek stalne.
Prema vrsti djestva oružja, najviše stradalih od minsko-eksplozivnih sredstava, najčešće lakši oblici
| Grupa | Dogadjaj | Dejstvo | Svega | % |
|---|---|---|---|---|
| 3 | rana | MES-a | 7 | 11,86% |
| 3 | rana | streljačko | 1 | 1,69% |
| 3 | povreda | MES-a | 2 | 3,39% |
| 3 | bolest | MES-a | 1 | 1,69% |
| 3 | bolest | oboljenja | 27 | 45,76% |
| 3 | bolest | udes | 1 | 1,69% |
| 4 | rana | MES-a | 4 | 6,78% |
| 4 | povreda | udes | 1 | 1,69% |
| 4 | bolest | MES-a | 1 | 1,69% |
| 4 | bolest | oboljenja | 10 | 16,95% |
| 5 | rana | MES-a | 1 | 1,69% |
| 5 | povreda | MES-a | 1 | 1,69% |
| 5 | bolest | oboljenja | 2 | 3,39% |
| ukupno | 59 | 100,00% |
Prema starosti pripadnika najviše je povrijđenih u dobi 20 -29 godina,
| Dogadjaj | Starost | Svega | % |
|---|---|---|---|
| rana | 20 do 29 godina | 9 | 1,66% |
| rana | 30 do 39 godina | 3 | 0,55% |
| rana | 40 do 49 godina | 1 | 0,18% |
| povreda | 20 do 29 godina | 2 | 0,37% |
| povreda | 30 do 39 godina | 1 | 0,18% |
| povreda | 40 do 49 godina | 1 | 0,18% |
| bolest | 20 do 29 godina | 25 | 4,62% |
| bolest | 30 do 39 godina | 12 | 2,22% |
| bolest | 40 do 49 godina | 5 | 0,92% |
| ukupno | 59 | 10,91% |
| Grupa | Dogadjaj | Oblik | Svega | % |
|---|---|---|---|---|
| 3 | rana | 1 | 7 | 11,86% |
| 3 | rana | 2 | 1 | 1,69% |
| 3 | povreda | 1 | 2 | 3,39% |
| 3 | bolest | 1 | 29 | 49,15% |
| 4 | rana | 1 | 4 | 6,78% |
| 4 | povreda | 1 | 1 | 1,69% |
| 4 | bolest | 1 | 11 | 18,64% |
| 5 | rana | 1 | 1 | 1,69% |
| 5 | povreda | 1 | 1 | 1,69% |
| 5 | bolest | 1 | 2 | 3,39% |
| ukupno | 59 | 100,00% |
lakši oblici sa malim procentima upućenih u ratne bolnicu i na dalja liječenje
Sanitetsko zbrinjavanje jedinica teritorijalne odbrane opštine regulisano je kroz sanitetsko zbrinjavanje 5.Korupusa VJ, kasnije 1.KK VRS.
Pregled povređenih je prema kategoriji prikazano u Novom glasniku Vj, broj 1/94 strana 102
Članak Naš zavičaj Prnjavor, decembra 1992.str.7
U prnjavorskoj ratnoj bolnici spašeni su životi brojnih boraca
Sada, kada su frontovi malo dalje od prnjavorske ratne bolnice, ljudski je prozboriti o onima ko)i su proteklih pet mjseci danonoćno radili da bi spasili
živote boraca, koji su ratne rane vidali u toj zdravstvenoj ustanovi. Za doktoricu Bogdanu Vrhovac kažu borci daje neumorna, da su na njenom licu čitali sate sreće kada ranjenik progovori i počne priču o svojim teškim momentima u ratovanju i ranjdvanju. Sastavljala je često dan i noć dežurajući na odjelu ili u hirurškoj sali u danima kada je dolazilo podosta ranjenih. Кao šef odjela za liječenje ranjenih boraca u dokumentaciju bolnice zavela je podatke u dosije 1000 onih koji su u toj ustanovi tražili spas za liječenje ratnih rana. Bili su to borci od Modriče, pa do Кnina, i svi su otišli sa riječima hvale za dr Bogdanu i njenu ekipu. Oni su nas i molili da pišemo o vrijednoj doktorici i njenim sestrama. koja je. kako reče najsretni, kada je sada borci zacijeljenih rana posjećuju sa riječima zahvalnosti.Iz toliko teških i napornih radnih dana zamolili smo doktoricu Bogdanu da nam se na momenat priseti najtežeg dana.
„Jedan od tih teških dana ostaon i jeduboko urezan u dušu. Bio je to osmi juni kada su stizali ranjeni sa fronta i to u većem broju. Lik mladog borca iz Velike Sočanice nikada neću zaboraviti. Imao je tešku povredu grudnog koša i donje vilice, bio je pri svjestiali nije mogao da govori. Dokumenta nije imao kod sebe, a valjalo je sve evidentirati. Na moje pitanje , zna li da piše, odgovorio je treptanjem
očiju. Na svesci je napisao da se zove Đukić Stanimir. Pogled muje govorio sve-
sretan je što je živ”,
— Uspjesi su zajednički, a time i pohvale koje stižu na adrese zaposlenih na Vašem odelu?
— Za sve što je učinjeno na ovom odjelu za naše ranjenike, pored mene ljekara, iz vanredne hirurške ekipe iz Banje Luke, veliku ulogu imale su moje medicinske sestre, koje su neumorno danonoćno bdjele nad našim ranjenicima. Iz početka nadzorna sestra na odjelu bila je Brankica Pehar, da bi kasnije došla Nada Segić, a nakon povratka sa ratišta, u septembru mi je došla Gordana Preradović“. U smjenskom radu smenjivalo se 12 sestara: Ranka Mitrić, Drenka Raković. Ljubinka Cvijanović, Milica Bunić, Veselinka Кnežević, Verica Humanjuk, Snježena Panzalović, Slađana Božunović, Ljiljana Sarić,Radosava Кuzmanović, Borka Grumić i Milica Mitrović, a za nivo higijene na odjelu brinule su se naše pomoćne radnice,takođe, danonoćno: Gordana Lakić, Ivananka Ćetojević, Ljubinka Keser, Ljubica Radonjić, Gospa Deket i Petra Živković.-Da se prisjetimo nekih od boraca koji su u toj bolnici uspješno oporavljeni.
U ovoj ratnoj hiruškoj bolnici naši hirurzi radili su najsloženije operacije. Imali smo takav slučaj da su kod jednog borca izvadili metak iz zida desne srčane komore i sadase pacijent uspješno oporavlja. Imam dragih likova naših boraca doji su mi ostali u sjećanju: Milorad Radić iz Dervente; Petar Radanović iz M.Sočaniie, Marinko Dumanić iz Drijena, Petar Cvjetković iz Modriče. Milutin Simić iz Prnjavora. Dušan Gavrić iz Teslića. Novak Nović iz Osinje, Aleksandar Sredojević iz Gradiške, Mara Milanković iz Osinje, Goran Docić i Ljubiša Кljunić iz Mravice. Petar Кresojević iz Vijačana. Milorad Žunić iz Кremne, Slobodan Кovačević iz Dervente. Nebojša Branković iz Dubice, Nedeljko Pezerović iz Husrpovaca, Vojko Vukajlović iz Кulaša ,Marko Novaković. iz V, Sočanice. Ljubomir Gvozdenović iz Кalenderovaca, Zoran Miljević iz Gline, Milić Nenad iz Кnina i mnogi drugi.
Sada, svakodnevno u moju ordinaciju pristižu oporavljeni ranjenici da vide kako sam, kako su sestre. I na ulici susrećem svoje borce i to su mi veoma dragi susreti, kada ociećaš zahvalnost za pruženo – to je ipak najveća nagrada za čovjeka, „ističe doktorica Bogdana Vrhavac, šef odjela u prnjavorskoj bolnici.
