Brojne starješine VRS sa područja Grada Prnjavor u stvaranju i odbrani Republike Srpske tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata
Uz Dan borca RS sjetimo se i na borce vojne starješne koji sam, kao mnogi drugi srpski patrioti, krenuo u ovaj rat da branim narod, porodicu, ognjište, punog srca i duše, da činim ono što predstavlja najveću obavezu i čast za svakog rodoljuba, a posebno za oficira. Otišao sam pun ideala za dobro srpskog naroda, a u ratu i poslije njega slobodan sam da istaknem da su mnogi te ideale zloupotrebili i kao „ljudi“, a da negovorimo koliko su prekršili Ustav i zakone. Zašto…?[1]
Riječi koje mogu u potpunosti da se odnose i na naše starješine sa područja Grada Prnjavor: vojnike, podoficire i oficire na komandnim dužnostima od komandira voda do komandanta brigade.
Inače, starješina VRS je vojno lice koje komanduje ili rukovodi jedinicom-ustanovom. Dužnost vojnih starješina u VRS vrše vojna lica koja imaju odgovarajući čin, a u rati i vojno lice koje nema čin, a tada ima zvanje prema dužnosti koju obavlja (komandir, komandant, načelnik i dr)[2]
Nazivi osnovnih dužnosti oficira rodova:[3]
- pješadije : komandir voda (streljačkog, minobacačkog, protivoklopnog, vod za podršku (prateći), izviđački vod i vod vojne policije) i komandir čete. Formacijski elementi- činovi: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan 1 klase. Vojnoevidencione specijalnosti (VES): 31101, 31102, 31103, 31107, 31109.
- artiljerija: komandir voda (komandir voda za podršku,za protivoklopnu borbu, komandno-izviđačkog i računarskog voda) i komandir čete. Formacijski elementi- činovi: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan 1 klase. Vojnoevidencione specijalnosti (VES): 31201, 31202, 31204, 31206, 31207, 31209, 31211, 31215 i 31220.
- OMJ: komandir voda (komandir tenkovskog, mehanizovanog i izviđačćkog voda ) i komandir čete. Formacijski elementi- činovi: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan 1 klase. Vojnoevidencione specijalnosti (VES): 31401, 31402, 31403, 31404.
- inžinjerija; komandir voda (komandir pionirskog, putnog, mostnog, maskirnog, inžinjerijskog, amfibijskog i izviđačkog voda ) i komandir čete. Formacijski elementi- činovi: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan 1 klase. Vojnoevidencione specijalnosti (VES): 31701, 31702.
- avijacija: pilot: komandir avijacijskog odjeljenja; komandir čete za obradu podataka izviđanja iz vazduha. Formacijski elementi- činovi: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan 1 klase. Vojnoevidencione specijalnosti (VES): 31503, 31506, 31538 i 38503.
- ARJ PVD: komandir odjeljanja, komandir voda (topovskog, raketnog i komandnog), komandir baterije, pomoćnik komandanta za logistiku, zamjenik komandanta. Formacijski elementi- činovi: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan 1 klase. Vojnoevidencione specijalnosti (VES): 31301, 31302, 31310, 31311, 31326, 31327.
- veza: komandir voda (komandir voda veze, komandir SCV i SČV ) i komandir čete. Formacijski elementi- činovi: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan 1 klase. Vojnoevidencione specijalnosti (VES): 31801, 31805, 31828.
Prema dosad prikupljenim podacima iz arhive OMO Prnjavor sa područja grada u proteklom Otadžbinsko- odbrambenom ratu RS od 1991. do 1996. godine, na raznim starješinskim dužnosti, od komandira samostalnog odjeljenja do komandanta brigade, prošlo je 4180 starješina u vojnih pošta JNA, TO , MUP, OiO i VRS.
| RR | svega | % | 1991. | 1992. | 1993. | 1994. | 1995. | 1996. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| VRS | 3904 | 93,44% | 550 | 1711 | 399 | 448 | 464 | 332 |
| JNA | 29 | 0,69% | 26 | 3 | ||||
| TO | 59 | 1,41% | 48 | 11 | ||||
| OiO | 10 | 0,24% | 3 | 4 | 3 | |||
| MUP | 131 | 3,14% | 27 | 57 | 14 | 16 | 17 | |
| RO | 2 | 0,05% | 1 | 1 | ||||
| PVL | 43 | 1,03% | 3 | 15 | 3 | 10 | 6 | 6 |
| ukupno | 4178 | 100% | 658 | 1802 | 416 | 477 | 487 | 338 |
U prvoj godini rata na starješniske dužnosti prošlo je 658 boraca. Stvaranjem VRS, najviše u 1992. godine 1.802 boraca prošlo kroz starješinske dužnosti.
za stvaranje Republike Srpske, Grad Prnjavor je mobilisao i na prvom rasporedu imao 9.100 vojnih obveznika.[1], sa 2023. godini evidentirano je sa statusom 5808 kategorisanih boraca, dok je ativnih je 4398 . RVI je evidentirano 994 .
1.015 boraca je bilo na starješinskim dužnostima u toku rata. U VRS 931, a prošli kroz starješinske dužnosti 1.653 borca.
Mobilizacijskom razrezu brojno stanje oficira sa područja opštine raspoređeni u OS JNA i TO 1991. godine popunjen je sa 82 i 120 podoficira.
Prema nekim podacima brojno stanje oficira na opštini Prnjavor iznosi 308 lica ili 4% u odnosu na broj rezervnih oficira u VRS krajem 1995. godine: domicili 269, raseljeni 31 i izbjegli 8
- pukovnik 2
- potpukovnik 5
- major 31
- kapetan 1 klase 15
- kapetan 45
- poručnik 136, i
- potporučnik 40,
- broj podoficira 670 ili 5% u odnosu na broj rezervnih podoficira u VRS, i još 51 sa neodgovarajućim VES-om. Odstalo do oko 8.000 boraca sa područja opštine bilo je raspoređeno u vojnike.
Uprava GŠ VRS za OMP da je brojno stanje, krajem 1995. godine, rezervnih oficira iznosi 7. 556 i podoficira 14.487 u VRS. Ukupan broj mobilisanih u VRS iznosio je 206.187 ili 77% (Zbornik OSVRS , Banja Luka, 2018. str.89)
Prema rasporedu brojno stanje oficira na kraju rata sa područja Grada Prnjavor bilo je 308 oficira VRS:
- VRS 235
- JNA 4
- TO 12
- MUP 6
- PVL 21
- radna obaveza 3
- bez rasporeda 26
Prema prikupljenim podacima iz ratnih jedinica veliki broj je odlikovanih oficira i podoficira, oko 153 i oko 72 nagrađenih. Poginulih starješina u činu oficira i podoficira bilo je oko 48. U VRS ostalo je oko 26 AVL. Neki podaci govore da oko 150 oficira i podoficira imaju status RVI. Ne raspolažemo sa podacima oko kategorizacije boraca za oficire i podoficire. Poslije rata neki podaci govore da je umrlo oko 159 podoficira i oficira.
Starješina u VRS je i lice koje ima čin u rasponu od vodnika do generala. Njih čine oficiri i podoficiri koji su bili pripadnici JNA ili su u vojnim školama u Saveznoj Republici Jugoslaviji i u JNA i u Republici Srpskoj osposobljavani za starešinski kadar. Viši nivoi školovanja nisu praktikovani zbog toga „što je rat najbolja škola“.
U toku rata, bili su izloženi velikim opterećenjima, socijalnim problemima, pogibijama i neodgovarajućim tretmanom organa vlasti koji su ponekad slično delovali kao i u Sloveniji i Hrvatskoj.
Starešine VRS bili su neposredni učesnici borbenih dejstava i ličnim primerom pokušali da deluju na svoju vojsku.(Zbornik OSVRS, str.81)
Pregled komandnih dužnosti prema kategoriji starješine prošli tokom rata :
| dužnost | svega | % | VRS | JNA | TO | OiO | MUP | RO | PVL |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| komandant brigade | 9 | 0,22% | 8 | 1 | |||||
| zamjenik | 5 | 0,12% | 5 | ||||||
| pomoćnik | 79 | 1,89% | 77 | 2 | |||||
| komandant bataljona | 77 | 1,84% | 68 | 1 | 3 | 5 | |||
| zamjenik | 63 | 1,51% | 60 | 3 | |||||
| pomoćnik | 186 | 4,45% | 174 | 5 | 3 | 4 | |||
| komandir čete | 345 | 8,26% | 317 | 1 | 1 | 17 | 9 | ||
| zamjenik kč | 183 | 4,38% | 168 | 3 | 4 | 4 | 4 | ||
| komandir voda | 1199 | 28,70% | 1111 | 4 | 13 | 5 | 50 | 16 | |
| zamjenik KV | 240 | 5,74% | 215 | 4 | 7 | 1 | 13 | ||
| komandir odjeljanja | 1307 | 31,28% | 1238 | 16 | 21 | 3 | 28 | 1 | |
| referenti u k-di | 233 | 5,58% | 225 | 2 | 4 | 2 | |||
| četne starješine | 162 | 3,88% | 158 | 2 | 2 | ||||
| komandiri samo.odjeljenja | 90 | 2,15% | 80 | 4 | 4 | 2 | |||
| ukupno | 4178 | 100% | 3904 | 29 | 59 | 10 | 131 | 2 |
Na starješinske dućnosti bilo je postavljeno 22% oficira i više 42% podoficira, i nešto manje vojnika.
Pregled brojnog stanja starješina prema komandnim dužnostima:
Na komandnim dužnostima u toku rata u VRS bilo je postavljeno 947 starješina svih kategorija vojnih lica i stanovništva sa opštine, dok je 1.952 starješina prošlo kroz starješinske dužnosti (prikazane sve dužnosti kroz koje je prošao starješina)
Brojno stanje starješina na komandnim dužnostima bilo je u periodu mobilizacije 1991. godine sa 83 postavljenja i najviše u periodu formiranju VRS u ljeto 1992. godine sa 528 postavljenja, a kasnije je bilo smanjenje i kod prefomacija jedinica VRS u 1996. godini.
Na prijmer dužnosti komamndira četa prema zadnjem postavljenu vršili su 12 vojnika na komandimi dužnostima, 1 kao vojnik, 2 u kategoriji podoficira i 9 u kategoriji oficira. Dužnosti komadanata brigade vršilo je 5 oficira.
Značajno je istaći da je veliki broj starješina već bio postavljen na starješinske dužnosti u ratnim jedinicama prije rata i osposobljen za obavljanje komandirske dužnosti.
U toku rata preko 95% činili su rezervne vojne starješine. I ovih 5% aktivnih starješina su starješine koje su upućeni iz vlastitih ratnih jedinica u CVŠ „Rajko Balać“ Banja Luka.
13 oficira i podoficira u toku rata nije imalo ili nije bilo postavljeno na starješinske dužnosti u svojim ratnim jedinicama. Kod manjeg broja starješina u početnom periodu rata bilo je odbijanje komandinh dužnosti u ratnim jedinicama u kojima su bili raspoređeni, ali je to kasnije otklonjeno.
Pregled brojnog stanja starješina prema kategoriji koji su prošli komandirske-komandantske dužnosti u toku rata:
| KD | svega | % | 3 | 4 | 5 |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 8 | 0,19% | 8 | ||
| 2 | 5 | 0,12% | 5 | ||
| 3 | 78 | 1,87% | 6 | 6 | 66 |
| 4 | 77 | 1,84% | 3 | 74 | |
| 5 | 63 | 1,51% | 2 | 4 | 57 |
| 6 | 186 | 4,45% | 12 | 43 | 131 |
| 7 | 345 | 8,26% | 49 | 119 | 177 |
| 8 | 183 | 4,38% | 45 | 84 | 54 |
| 9 | 1199 | 28,71% | 373 | 631 | 195 |
| 10 | 241 | 5,77% | 124 | 100 | 17 |
| 11 | 1307 | 31,30% | 927 | 335 | 45 |
| 12 | 232 | 5,56% | 50 | 121 | 61 |
| 13 | 162 | 3,88% | 63 | 94 | 5 |
| 14 | 90 | 2,16% | 30 | 51 | 9 |
| uk | 4176 | 100% | 1684 | 1588 | 904 |
3 vojnici, 4 – podoficiri i 5 – oficiri
Na starješinske dužnosti u toku rata bilo je postavljeno 1588 podoficira ili 38% i 904 oficira ili 22% i 1684 ili 40% starješina bez čina što je zadovoljavalo formacijske dužnosti u izvršavanju borbenih zadataka ratnih jedinica.
U pregledu su prikazani podaci na svim dužnostima .Na primjer brojčano su prikazani sve moje dužnosti od komadira čete, pomoćnika k-danta bataljona, komandanta bataljona, NŠ brigade i pomoćnika komandanta pbr.
Pregled starješinskih dužnosti u strukturama odbrane opštine prema činu:
| FČ-kd | svega | % | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10 | 917 | 21,96% | 5 | 2 | 2 | 10 | 38 | 26 | 270 | 65 | 413 | 35 | 36 | 15 | ||
| 12 | 124 | 2,97% | 2 | 5 | 17 | 13 | 73 | 3 | 9 | 2 | ||||||
| 13 | 647 | 15,49% | 1 | 2 | 15 | 15 | 111 | 46 | 416 | 10 | 20 | 11 | ||||
| 14 | 133 | 3,18% | 1 | 4 | 28 | 9 | 80 | 3 | 3 | 5 | ||||||
| 15 | 1 | 0,02% | 1 | |||||||||||||
| 21 | 950 | 22,75% | 3 | 2 | 8 | 22 | 59 | 49 | 389 | 57 | 212 | 61 | 58 | 30 | ||
| 22 | 120 | 2,87% | 1 | 2 | 9 | 7 | 44 | 16 | 21 | 12 | 6 | 2 | ||||
| 23 | 371 | 8,88% | 3 | 16 | 44 | 23 | 130 | 24 | 42 | 52 | 21 | 16 | ||||
| 24 | 83 | 1,99% | 2 | 5 | 7 | 4 | 46 | 1 | 11 | 3 | 2 | 2 | ||||
| 25 | 100 | 2,39% | 1 | 3 | 3 | 26 | 8 | 32 | 3 | 16 | 5 | 2 | 1 | |||
| 26 | 1 | 0,02% | 1 | |||||||||||||
| 31 | 193 | 4,62% | 11 | 8 | 9 | 19 | 52 | 13 | 54 | 1 | 7 | 13 | 3 | 3 | ||
| 32 | 178 | 4,26% | 11 | 12 | 7 | 20 | 42 | 16 | 42 | 3 | 6 | 16 | 1 | 2 | ||
| 33 | 129 | 3,09% | 12 | 23 | 9 | 28 | 21 | 9 | 18 | 2 | 2 | 5 | ||||
| 34 | 187 | 4,48% | 1 | 1 | 20 | 20 | 21 | 50 | 29 | 4 | 17 | 1 | 8 | 14 | 1 | |
| 41 | 34 | 0,81% | 3 | 2 | 8 | 9 | 4 | 5 | 2 | 1 | ||||||
| 42 | 7 | 0,17% | 3 | 2 | 1 | 1 | ||||||||||
| 43 | 1 | 0,02% | 1 | |||||||||||||
| uk. | 4176 | 100,00% | 8 | 5 | 78 | 77 | 63 | 186 | 345 | 183 | 1199 | 241 | 1307 | 232 | 162 | 90 |
Naziv kolone vojnih činova: 10- vojnik na komandnoj dužnosti, 11-14 vojnički činovi, od 21 – vodnik , početni čin podoficira, a od 31 potporučnik, početni čin oficira, 41-major, 42 – potpukovnik i 43- pukovnik VRS.
Naziv kolone starješinskih dužnosti: 1 komandant brigade, 2 zamjenik, 3 pomoćnik, 4 komandant bataljona, 5 zamjenik, 6 pomoćnik, 7 komandir čete, 8 zamjenik komandira čete, 9 komandir voda, 10 zamjenik komandira voda, 11 komandiri odjeljenja, 12 referent u komandi, 13 četni-batreijski starješina, i 14 komandiri samostalnih odjeljenja.
Brojno stanje starješina prema polu:
| dužnost | svega | % | muški | ženski |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 8 | 0,19% | 8 | |
| 2 | 5 | 0,12% | 5 | |
| 3 | 78 | 1,87% | 77 | 1 |
| 4 | 77 | 1,84% | 77 | |
| 5 | 63 | 1,51% | 63 | |
| 6 | 186 | 4,45% | 183 | 3 |
| 7 | 345 | 8,26% | 345 | |
| 8 | 183 | 4,38% | 182 | 1 |
| 9 | 1199 | 28,71% | 1199 | |
| 10 | 241 | 5,77% | 241 | |
| 11 | 1307 | 31,30% | 1301 | 6 |
| 12 | 232 | 5,56% | 219 | 13 |
| 13 | 162 | 3,88% | 161 | 1 |
| 14 | 90 | 2,16% | 89 | 1 |
| uk | 4176 | 100% | 4150 | 26 |
Starješine ženskog pola obuhvataju 0,63% i vršile su dužnosti najviše u sanitetskoj službi i kao administrativna lica u komandama brigade i bataljona.
Muškaraca je bilo 4150 ili 99%, a žena 26 ili manje od 1% na štabskim poslovima u komandama viših jedinica.
Prosjek starosti starješina iznosio je 35 godina, najmlađi sa 18 i najstariji sa 64 godina starosti.
Prema nacionalnosti starješinskog kadra stanje u strukturama odbrane je:
| KD-N | svega | % | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 8 | 0,19% | 7 | 1 | |||||||
| 2 | 5 | 0,12% | 5 | ||||||||
| 3 | 78 | 1,87% | 71 | 1 | 2 | 3 | 1 | ||||
| 4 | 77 | 1,84% | 74 | 1 | 2 | ||||||
| 5 | 63 | 1,51% | 57 | 5 | 1 | ||||||
| 6 | 186 | 4,45% | 179 | 2 | 5 | ||||||
| 7 | 345 | 8,26% | 334 | 3 | 5 | 2 | 1 | ||||
| 8 | 183 | 4,38% | 169 | 5 | 5 | 4 | |||||
| 9 | 1199 | 28,71% | 1153 | 4 | 11 | 28 | 2 | 1 | |||
| 10 | 241 | 5,77% | 231 | 5 | 5 | ||||||
| 11 | 1307 | 31,30% | 1248 | 7 | 21 | 28 | 1 | 1 | 1 | ||
| 12 | 232 | 5,56% | 215 | 12 | 1 | 2 | 2 | ||||
| 13 | 162 | 3,88% | 161 | 1 | |||||||
| 14 | 90 | 2,16% | 85 | 5 | |||||||
| uk | 4176 | 100,00% | 3989 | 13 | 49 | 98 | 3 | 12 | 1 | 8 | 3 |
Nazivi narodnosti: Srbi, Hrvati, Muslimani, Ukrajinci, Poljaci, Česi, Jugosloveni, Crnogorci i Italijani.
Prema kategoriji stanovništva:
| KD | svega | % | domicili | izbjegli | raseljeni |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 8 | 0,19% | 8 | ||
| 2 | 5 | 0,12% | 5 | ||
| 3 | 78 | 1,87% | 68 | 10 | |
| 4 | 77 | 1,84% | 70 | 2 | 5 |
| 5 | 63 | 1,51% | 54 | 3 | 6 |
| 6 | 186 | 4,45% | 178 | 3 | 5 |
| 7 | 345 | 8,26% | 307 | 6 | 32 |
| 8 | 183 | 4,38% | 171 | 1 | 11 |
| 9 | 1199 | 28,71% | 1104 | 15 | 80 |
| 10 | 241 | 5,77% | 222 | 5 | 14 |
| 11 | 1307 | 31,30% | 1251 | 12 | 44 |
| 12 | 232 | 5,56% | 209 | 5 | 18 |
| 13 | 162 | 3,88% | 156 | 6 | |
| 14 | 90 | 2,16% | 86 | 4 | |
| uk | 4176 | 100,00% | 3889 | 52 | 235 |
Prema starosnom dobu starješina u VRS
Starješine po starosnim grupama
| KD | svega | % | 15-19 godina | 20 do 29 godina | 30 do 39 godina | 40 do 49 godina | 50 do 59 godina | preko 60 godina |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 8 | 0,19% | 4 | 4 | ||||
| 2 | 5 | 0,12% | 1 | 2 | 2 | |||
| 3 | 78 | 1,87% | 6 | 35 | 29 | 7 | 1 | |
| 4 | 77 | 1,84% | 15 | 35 | 15 | 12 | ||
| 5 | 63 | 1,51% | 10 | 27 | 21 | 5 | ||
| 6 | 186 | 4,45% | 22 | 71 | 79 | 11 | 3 | |
| 7 | 345 | 8,26% | 3 | 132 | 123 | 75 | 11 | 1 |
| 8 | 183 | 4,38% | 4 | 67 | 71 | 37 | 3 | 1 |
| 9 | 1199 | 28,71% | 30 | 545 | 335 | 223 | 64 | 2 |
| 10 | 241 | 5,77% | 10 | 89 | 82 | 41 | 19 | |
| 11 | 1307 | 31,30% | 74 | 646 | 403 | 151 | 25 | 8 |
| 12 | 232 | 5,56% | 1 | 47 | 102 | 65 | 16 | 1 |
| 13 | 162 | 3,88% | 3 | 44 | 77 | 29 | 8 | 1 |
| 14 | 90 | 2,16% | 35 | 39 | 13 | 3 | ||
| 4176 | 100,00% | 125 | 1658 | 1405 | 784 | 186 | 18 |
Prema ličnom statusu starješine na kraju rata:
| KD | svega | % | <> | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 14 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 8 | 0,19% | 3 | 1 | 2 | 2 | |||||||||
| 2 | 5 | 0,12% | 1 | 1 | 1 | 2 | |||||||||
| 3 | 78 | 1,87% | 1 | 47 | 12 | 17 | 1 | ||||||||
| 4 | 77 | 1,84% | 24 | 6 | 6 | 1 | 23 | 5 | 2 | 9 | 1 | ||||
| 5 | 63 | 1,51% | 4 | 38 | 5 | 8 | 7 | 1 | |||||||
| 6 | 186 | 4,45% | 6 | 96 | 20 | 9 | 4 | 49 | 1 | 1 | |||||
| 7 | 345 | 8,26% | 17 | 178 | 75 | 10 | 1 | 60 | 1 | 2 | 1 | ||||
| 8 | 183 | 4,38% | 19 | 93 | 38 | 1 | 2 | 24 | 3 | 2 | 1 | ||||
| 9 | 1199 | 28,71% | 111 | 598 | 208 | 6 | 50 | 1 | 8 | 186 | 6 | 18 | 6 | 1 | |
| 10 | 241 | 5,77% | 52 | 106 | 36 | 2 | 3 | 1 | 2 | 33 | 2 | 3 | 1 | ||
| 11 | 1307 | 31,30% | 192 | 689 | 203 | 3 | 28 | 3 | 4 | 134 | 3 | 33 | 3 | 12 | |
| 12 | 232 | 5,56% | 17 | 123 | 24 | 10 | 2 | 50 | 5 | 1 | |||||
| 13 | 162 | 3,88% | 12 | 90 | 19 | 8 | 2 | 29 | 1 | 1 | |||||
| 14 | 90 | 2,16% | 4 | 53 | 14 | 5 | 14 | ||||||||
| 4176 | 100,00% | 436 | 2139 | 660 | 12 | 133 | 5 | 24 | 631 | 37 | 60 | 3 | 34 | 2 |
Prema stausu: bez statusa, kategorisani borac, RVI, RVI MUP, poginuli, nestali, umrli, umrli poslije ratra, odselili, ranjavani bez statusa, povređeni bez statusa, bolesni bez statusa.
Pregled podoficira i oficira raspoređenih u VRS:
Grafikon činova starješina podoficira
Prema vojnim poštama i ratnim jedinicama u kojima su imali postavljenja – 82 vojnih pošta
| 3 | 4 | 5 | svega | % | zadnja Vojna Posta |
|---|---|---|---|---|---|
| 7 | 7 | 0,72% | 1002 Prnjavor COiO | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 1318 Knin 92.mtbr JNA | ||
| 1 | 1 | 2 | 0,21% | 1445 Banja Luka 5.mpoap 5.K JNA | |
| 1 | 1 | 0,11% | 1913 Banja Luka 5.bvp 5.K JNA | ||
| 14 | 33 | 23 | 70 | 7,39% | 2210 Srbac 107.pbr 1.K |
| 1 | 1 | 0,11% | 2301 Teslić 105.pbr 1.dVRS | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 2465 Tuzla mtbr JNA | ||
| 11 | 22 | 17 | 50 | 5,28% | 3164 Derventa 327.mtbr 7.K |
| 10 | 2 | 5 | 17 | 1,80% | 3193 Prnjavor SJB |
| 1 | 1 | 0,11% | 3293 Karlovac mtbr JNA | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 3920 Split mtbr JNA | ||
| 1 | 1 | 2 | 0,21% | 4022 Banja Luka 122.lpbr 5.K JNA | |
| 1 | 1 | 0,11% | 4470 Drvar lpbr JNA | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 5401 Banja Luka inžp JNA | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7001 Banja Luka k-da 1.KK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7001/44 Osinja 1.lpbr 1.KK | ||
| 2 | 2 | 0,21% | 7004 Banja Luka 1.mpoabr 1.KK | ||
| 2 | 1 | 3 | 0,32% | 7007 Banja Luka 1.bvp 1.KK | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7011 Banja Luka 31.lpbr 1.KK | ||
| 2 | 1 | 3 | 0,32% | 7022 Banja Luka 1.lap PVO 1.KK | |
| 6 | 2 | 1 | 9 | 0,95% | 7029 Petrovo 4.ozrenska lpbr 1.KK |
| 1 | 1 | 2 | 0,22% | 7033 Vogošća 1.sarajevska pbr SRK | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7035 Nevesinje 8.hercegovačka mtbr HK | ||
| 1 | 2 | 3 | 6 | 0,63% | 7039 Banja Luka 1.inžp 1.KK |
| 1 | 1 | 0,11% | 7050 Sarajevo 4.bvp SRK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7057 Doboj 1.lpbr 1.KK | ||
| 2 | 2 | 1 | 5 | 0,53% | 7063 Lukavica 1.ilidžanska pbr SRK |
| 1 | 1 | 0,11% | 7065 Drvar 2.ido 2.KK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7070 Banja Luka k-da ViPVO sa PJ | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7074 Srbobran 19.donjovakufska pbr/30.lpd 1.KK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7079 Lopare 3.majevačka lpbr IBK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7088 Novi Grad 1.novigradska pbr 1.KK | ||
| 1 | 2 | 3 | 0,32% | 7101 Banja Luka 14.PoB 1.KK | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7101/4 Banja Luka ič 1.KK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7101/8 Banja Luka čABHO 1.KK | ||
| 62 | 94 | 35 | 191 | 20,17% | 7127 Derventa 27.mtbr 1.KK |
| 1 | 1 | 0,11% | 7171 Banja Luka 92.marbr | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7202 Borci 2.hercegovačka lpbr | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7207 Mrkonjić Grad 30.okb 2.KK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7218 Doboj 1.krnjinska lpbr | ||
| 1 | 2 | 1 | 4 | 0,42% | 7225 Banja Luka 1.okbr 1.KK |
| 9 | 5 | 5 | 19 | 2,01% | 7225/tg-1 Banja Luka radnički bataljon |
| 1 | 1 | 0,11% | 7235 Drvar k-da 2.KKsa PJ | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7248 Teslić 1.pbr | ||
| 2 | 2 | 0,21% | 7256 Drvar 2.bvpo 2.KK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7263 Manjača NDC | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7272 Banja Luka 15.rbr PVO | ||
| 1 | 2 | 3 | 0,32% | 7286 Ključ 17.ključka lpbr | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7286 SJB Ključ | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7293 Grahovo 2.map 2.KK | ||
| 4 | 2 | 6 | 0,63% | 7304 Derventa 2.okbr 1.KK | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7304 Manjača 2.okbr | ||
| 4 | 1 | 5 | 0,53% | 7312 Petrovo 2.ozrenska lpbr | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7319 Petrovac 2.lap PVO 2.KK | ||
| 1 | 1 | 2 | 0,21% | 7322 Banja Luka 16.krajiška mtbr 1.KK | |
| 2 | 2 | 0,21% | 7337 Ključ 2.inžp 2.KK | ||
| 1 | 3 | 4 | 0,42% | 7377 Banja Luka ŠC VRS | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7404 Kneževo 22.pbr 1.KK | ||
| 3 | 1 | 4 | 0,42% | 7421 Sanski Most 6.sanska pbr 1.KK | |
| 3 | 2 | 2 | 7 | 0,74% | 7446 Drvar 1.lpbr 2.KK |
| 1 | 1 | 2 | 0,21% | 7450 Pale MO RS | |
| 2 | 6 | 2 | 10 | 1,06% | 7463 Petrovac 3.petrovačka lpbr 2.KK |
| 1 | 1 | 0,11% | 7484 Banja Luka 474.VB | ||
| 2 | 1 | 3 | 0,32% | 7500 Glamoč 5.glamočka lpbr 2.KK | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7512 Lukavica 1.sarajevska mtbr SRK | ||
| 132 | 118 | 46 | 296 | 31,26% | 7519 Prnjavor 1.lpbr 1.KK |
| 4 | 1 | 1 | 6 | 0,64% | 7529 Kupres 7.kupreško-šipovska mtbr 2.KK |
| 1 | 2 | 3 | 0,32% | 7531 Grahovo 9.grahovska lpbr 2.KK | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7509 Banja Luka 1-dubička lpbr 1.KK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7561 Bijeljina 2.semberska lpbr IBK | ||
| 2 | 1 | 3 | 0,32% | 7574 Petrovac 15.bihaćka pbr 2.KK | |
| 1 | 1 | 0,11% | 7581 Sokolac 2.romanijska mtbr SRK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | 7590 Sarajevo 65.zmtp GŠVRS | ||
| 9 | 11 | 20 | 2,11% | 8840 Banja Luka 329. okbr 5.K JNA | |
| 1 | 1 | 0,11% | 9139 Kostajnica VSK | ||
| 1 | 1 | 0,11% | SJB Derventa | ||
| 1 | 1 | 0,11% | SJB Kupres | ||
| 1 | 1 | 0,11% | SJB Sarajevo | ||
| 26 | 71 | 34 | 131 | 13,83% | T-22206 Prnjavor teritorijalna odbrana |
| 2 | 2 | 0,21% | TO Okučani | ||
| 1 | 1 | 0,11% | TO Plaški | ||
| 328 | 422 | 201 | 951 | 100% | Ukupno |
Prema rodu ili službi postavljenja:
| RS | svega | % | 3 | 4 | 5 |
|---|---|---|---|---|---|
| pješadija | 3137 | 75,12% | 1316 | 1155 | 666 |
| artiljerija | 218 | 5,22% | 94 | 65 | 59 |
| ARJ PVO | 152 | 3,64% | 83 | 53 | 16 |
| OMJ | 91 | 2,18% | 42 | 24 | 25 |
| avijacija | 2 | 0,05% | 2 | ||
| inžinjerija | 90 | 2,16% | 36 | 23 | 31 |
| veza | 127 | 3,04% | 32 | 71 | 24 |
| abhao | 21 | 0,50% | 5 | 16 | |
| JEIN | 1 | 0,02% | 1 | ||
| ThSl | 120 | 2,87% | 21 | 79 | 20 |
| VTS | 1 | 0,02% | 1 | ||
| InSl | 81 | 1,94% | 19 | 49 | 13 |
| SnSl | 87 | 2,08% | 18 | 34 | 35 |
| VtSl | 2 | 0,05% | 2 | ||
| SbSl | 37 | 0,89% | 15 | 13 | 9 |
| FnSl | 5 | 0,12% | 1 | 2 | 2 |
| AdSl | 3 | 0,07% | 3 | ||
| MuSl | 1 | 0,02% | 1 | ||
| ukupno | 4176 | 100,00% | 1684 | 1588 | 904 |
Prema VES-u rasporeda starješina:
| ZADNJI VES-a | 3 | 4 | 5 | svega | % |
|---|---|---|---|---|---|
| 11101 | 9 | 3 | 12 | 1,27% | |
| 11102 | 4 | 4 | 0,42% | ||
| 11105 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 11107 | 1 | 1 | 2 | 0,21% | |
| 11108 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 11301 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 11326 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 11401 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 11701 | 3 | 3 | 0,32% | ||
| 11706 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 11801 | 5 | 3 | 8 | 0,84% | |
| 11812 | 2 | 1 | 3 | 0,32% | |
| 11901 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 11903 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 12101 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 12126 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 12254 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 12501 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 12503 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 12701 | 1 | 2 | 3 | 0,32% | |
| 21102 | 39 | 44 | 3 | 86 | 9,08% |
| 21103 | 1 | 2 | 3 | 0,32% | |
| 21109 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 21113 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 21203 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 21204 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 21213 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 21301 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 21302 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 21701 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 21702 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 21801 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 21802 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 21804 | 1 | 1 | 2 | 0,21% | |
| 21901 | 1 | 3 | 4 | 0,42% | |
| 21902 | 5 | 5 | 0,53% | ||
| 22113 | 2 | 8 | 1 | 11 | 1,16% |
| 22129 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 22141 | 3 | 3 | 0,32% | ||
| 22401 | 1 | 4 | 1 | 6 | 0,63% |
| 22404 | 4 | 4 | 0,42% | ||
| 22501 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 22503 | 4 | 1 | 5 | 0,53% | |
| 22701 | 1 | 4 | 5 | 0,53% | |
| 23101 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 23211 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 31001 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 31101 | 1 | 6 | 7 | 14 | 1,48% |
| 31102 | 211 | 238 | 125 | 574 | 60,61% |
| 31107 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 31118 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 31201 | 8 | 8 | 0,84% | ||
| 31202 | 8 | 12 | 6 | 26 | 2,75% |
| 31209 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 31302 | 7 | 11 | 4 | 22 | 2,32% |
| 31307 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 31401 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 31402 | 2 | 7 | 7 | 16 | 1,69% |
| 31501 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 31701 | 3 | 3 | 0,32% | ||
| 31702 | 4 | 8 | 6 | 18 | 1,90% |
| 31801 | 2 | 2 | 0,21% | ||
| 31805 | 2 | 8 | 4 | 14 | 1,48% |
| 31902 | 1 | 1 | 2 | 0,21% | |
| 32144 | 5 | 5 | 10 | 1,06% | |
| 32402 | 2 | 2 | 4 | 0,42% | |
| 32501 | 4 | 3 | 7 | 14 | 1,48% |
| 32601 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 32701 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| 32702 | 1 | 2 | 3 | 0,32% | |
| 33142 | 1 | 1 | 0,11% | ||
| Ukupno | 328 | 418 | 201 | 947 | 100,00% |
Oko hiljadu postavljenja rezervnih vojnih starješina opštine u ratne jedinice VRS.
Pregled poginulih starješina opštine Prnjavor
| 3 | 4 | 5 | svega | % | Dužnost |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 | 0,11% | komandant brigade | ||
| 1 | 1 | 0,11% | komandant bataljona | ||
| 1 | 1 | 0,11% | zamjenik k-danta bataljona | ||
| 1 | 1 | 2 | 0,21% | pomoćnik k-danta bataljona | |
| 2 | 2 | 4 | 0,42% | komandir ćete | |
| 8 | 13 | 2 | 23 | 2,43% | komandir voda |
| 2 | 1 | 3 | 0,32% | refernti | |
| 1 | 1 | 0,11% | četne/baterijske starješine | ||
| 1 | 1 | 2 | 0,21% | komandiri samostalnih odjeljenja | |
| 11 | 18 | 9 | 38 | 4,01% |
U toku otadžbinskog rata, prema podacima Boračke organizacije opštine Prnjavor poginulo je 626 pripadnika VRS sa područja opštine, od čega je 6% starješina. U odnosu na ukupan broj starješina u ratu 4% je poginulih starješina.[5]
Pregled starješina opštine Prnjavor sa statusom RVI (ranjeni, povrijeđeni i oboljeli)
| 3 | 4 | 5 | svega | % | dužnost |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 | 6 | 8 | 0,84% | pomoćnik k-danta brigade |
| 1 | 2 | 3 | 0,32% | komandant bataljona | |
| 1 | 1 | 0,11% | zamjenik komandanta bataljona | ||
| 2 | 5 | 1 | 8 | 0,84% | pomoćnik komandanta bataljona |
| 10 | 15 | 8 | 33 | 3,48% | komandir čete |
| 2 | 7 | 2 | 11 | 1,16% | zamjenik komandira čete |
| 36 | 58 | 8 | 102 | 10,77% | komandir voda |
| 6 | 6 | 0,63% | referenti | ||
| 6 | 3 | 9 | 0,95% | četne/baterijske starješine | |
| 1 | 3 | 4 | 0,42% | komandiri samostalnih jedinica | |
| 59 | 98 | 28 | 185 | 19,54% |
U odnosu na ukupan broj starješina u ratu 20% je starješina sa statusom RVI.
Pregled starješina prnjavorske brigade u pogledu zaposlenosti na kraju rata i demobilizaciji ,koja iznosi 68% prema sprovedenoj anketi u brigadi.
| Sprema | Dužnost u brigadi | svega | zaposleno | nije zaposleno |
|---|---|---|---|---|
| KV | komandir čete | 1 | 1 | |
| KV | komandir samostalnog odjeljenja | 2 | 2 | |
| KV | komandir voda | 2 | 1 | 1 |
| KV | pomoćnik komandanta bataljona | 1 | 1 | |
| OŠ | komandir samostalnog odjeljenja | 1 | 1 | |
| OŠ | komandir voda | 4 | 4 | |
| OŠ | pomoćnik komandanta bataljona | 1 | 1 | |
| OŠ | referent u bataljonu | 1 | 1 | |
| OŠ | zamenik komandanta bataljona | 1 | 1 | |
| SSS | blagajnik | 1 | 1 | |
| SSS | komandant bataljona | 3 | 3 | |
| SSS | komandir čete | 7 | 5 | 2 |
| SSS | komandir samostalnog odjeljenja | 5 | 4 | 1 |
| SSS | komandir voda | 25 | 11 | 14 |
| SSS | načelnik u brigadi | 2 | 2 | |
| SSS | pomoćnik kč za moral | 3 | 2 | 1 |
| SSS | pomoćnik komandanta bataljona | 6 | 4 | 2 |
| SSS | pomoćnik komandanta brigade | 2 | 2 | |
| SSS | referent u bataljonu | 10 | 7 | 3 |
| SSS | referent u brigadi | 2 | 2 | |
| SSS | zamenik komandanta bataljona | 2 | 1 | 1 |
| VSS | komandant brigade | 1 | 1 | |
| VSS | komandir voda | 1 | 1 | |
| VSS | načelnik u brigadi | 1 | 1 | |
| VSS | pomoćnik komandanta bataljona | 1 | 1 | |
| VSS | pomoćnik komandanta brigade | 1 | 1 | |
| VSS | referent u bataljonu | 1 | 1 | |
| VSS | referent u brigadi | 2 | 2 | |
| VSS | zamjenik komandanta brigade | 1 | 1 | |
| VŠS | komandant bataljona | 4 | 4 | |
| VŠS | komandir čete | 1 | 1 | |
| VŠS | komandir samostalnog odjeljenja | 1 | 1 | |
| VŠS | komandir voda | 1 | 1 | |
| VŠS | načelnik u brigadi | 1 | 1 | |
| VŠS | pomoćnik komandanta brigade | 3 | 3 | |
| VŠS | referent u bataljonu | 3 | 2 | 1 |
| VŠS | referent u brigadi | 3 | 3 | |
| 108 | 73 | 35 |
U odnosu na čin starješine Prnjavorske brigade, stanje zaposlenosti prema komandnoj dužnosti:
| čin | Dužnost u brigadi | svega | zaposlen | nije zaposlen |
|---|---|---|---|---|
| kapetan | komandir čete | 1 | 1 | |
| kapetan 1 klase | komandant bataljona | 2 | 2 | |
| kapetan 1 klase | načelnik u brigadi | 2 | 2 | |
| kapetan 1 klase | referent u brigadi | 1 | 1 | |
| major | komandant bataljona | 1 | 1 | |
| major | pomoćnik komandanta brigade | 2 | 2 | |
| major | referent u brigadi | 2 | 2 | |
| major | zamjenik komandanta brigade | 1 | 1 | |
| poručnik | komandant bataljona | 4 | 4 | |
| poručnik | komandir čete | 1 | 1 | |
| poručnik | komandir voda | 2 | 2 | |
| poručnik | pomoćnik komandanta brigade | 2 | 2 | |
| poručnik | referent u brigadi | 1 | 1 | |
| potporučnik | komandir čete | 3 | 2 | 1 |
| potporučnik | komandir voda | 5 | 4 | 1 |
| potporučnik | načelnik u brigadi | 2 | 2 | |
| potporučnik | pomoćnik komandanta bataljona | 2 | 1 | 1 |
| potporučnik | pomoćnik komandanta brigade | 2 | 2 | |
| potporučnik | referent u bataljonu | 2 | 1 | 1 |
| potporučnik | referent u brigadi | 1 | 1 | |
| potporučnik | zamenik komandanta bataljona | 3 | 2 | 1 |
| potpukovnik | komandant brigade | 1 | 1 | |
| stariji vodnik | komandir čete | 3 | 2 | 1 |
| stariji vodnik | komandir samostalnog odjeljenja | 4 | 4 | |
| stariji vodnik | komandir voda | 8 | 3 | 5 |
| stariji vodnik | pomoćnik kč za moral | 1 | 1 | |
| stariji vodnik | pomoćnik komandanta bataljona | 2 | 1 | 1 |
| stariji vodnik | referent u bataljonu | 5 | 4 | 1 |
| stariji vodnik | referent u brigadi | 1 | 1 | |
| vodnik | komandir samostalnog odjeljenja | 2 | 2 | |
| vodnik | komandir voda | 11 | 4 | 7 |
| vodnik | pomoćnik kč za moral | 1 | 1 | |
| vodnik | pomoćnik komandanta bataljona | 3 | 1 | 2 |
| vodnik | referent u bataljonu | 1 | 1 | |
| vodnik 1 klase | blagajnik | 1 | 1 | |
| vodnik 1 klase | komandir samostalnog odjeljenja | 3 | 1 | 2 |
| vodnik 1 klase | komandir voda | 3 | 1 | 2 |
| vodnik 1 klase | referent u bataljonu | 3 | 2 | 1 |
| vodnik kla | komandir voda | 1 | 1 | |
| zastavnik | komandir čete | 1 | 1 | |
| zastavnik | komandir voda | 3 | 1 | 2 |
| zastavnik | pomoćnik kč za moral | 1 | 1 | |
| zastavnik | pomoćnik komandanta bataljona | 2 | 1 | 1 |
| zastavnik | referent u bataljonu | 4 | 2 | 2 |
| zastavnik | referent u brigadi | 1 | 1 | |
| ukupno | 108 | 73 | 35 |
Galerija ratnih jedinica
ZAKLJUČAK
Počeo sam sa riječima pukovnika Topića i završiću sa njegovom konstatacijom o tipu starješina u VRS i starješina sa područja opštine. Autorativni (narodski) tip starješina predstavlja mješavinu više različitih tipova, mahom svu vrlo inteligentni, karakterni, ističu se kao pojava i imponuju držanjem i ponašanjem. Narodski su prirodni i otpušteni, s lakoćom i duhovnošću osvajajući mlađe. Uglavnom su strogi, ali nisu naduveni. Ponekad se približavaju mlađima nekonvencionalnim ponašanjem, zbog čega su vrlo često omiljeni, jer takvim ponašanjem uglavnom se postižu pozoitivni rezultati u komunikaciji s ljudima, ali kod neveštih ovakvo ponašanje može izazvati i suprotne efekte. [4]
Uloga starješine u jedinici podrazumjeva veliku odgovornost prema poređenima i nadređenima, jer starješina ima zadatak da odlučuje, da prima i sprovodi odlukje i naređenja predpostravljenih starješina, u skladu sa opštim zadatkom pripreme za b/d i odbranu otadžbine. Starješina treba uspješno da sugeriše, planira, koordinira i kontoliše izvršavanje zadataka u jedinici, zatim da rukovodi kolektivom (iz JNA) kao socijalnom organizacijom i da zadovoljava njegove socijalne i psihološke potrebe. Staješina je , istovremeno, vaspitač svakog člana kolektiva kao cjeline. On mora da uživa povjerenje da će kolektiv voditi kroz eventuvalne teškoće. pri svemu tome, kroz cjelokupnu aktivnost starješine treba stalno da provejava i izbija na videlo pozitivan primjer njegove ličnosti.
Brigadni general Stamenko Novaković:
U pripremi i izvođenju borbenih dejstava, starešine su izvršavale one zadatke od kojih je zavisio njihov ishod. Time im je uloga postajala presudna. Razvijen je ideal u koji se većina, potpuno ili delimično, uklapala. Po njemu, starešine su oni koji poseduju harizmu vođe, poštuju vojnika, brinu za ljude, plene znanjem, ulivaju poštovanje, šire optimizam, zrače samopouzdanjem, znaju, stalno uče i primenjuju stečena znanja u praksi… Krasila su ih visoka moralna načela, karakter, integritet, upornost u izvršenju dobijenih zadatka, hrabrost i požrtvovanje, mudrost, disciplina i visok nivo profesionalizma. Racionalno su upravljali resursima, umešno upravljali rizicima, bili razumno zahtevni, kritični i samokritični. U najtežim trenucima bili su spremni da, ličnim primerom, deluju na potčinjene, ali i da insistiraju na radu, redu i disciplini. Pokazivali su i negovali patriotizam i pozitivna nacionalna osećanja… Ogroman procenat starešina bio je na visini zadataka i njihov doprinos opstanku naroda i nastanku i odbrani RS je ogroman. Za to niko nije tražio ništa posebno. Neznatne greške pojedinaca, ili pogrešni pojedinci, nisu imali kapacitet da proizvedu određeni maćehinski odnos države prema svojoj Vojsci.(Zbornik radova OSVRS ,str.274)
Starješine opštine Prnjavor bili su neposredni učesnici u borbenim dejstvima i svojim primjerom djelovali na izvršavanje borbenih zadataka, uzimajući u obzir da je samo Prnjavorska brigada prošla oko 38 ratišta u RS i RSK i dali svoj doprinos stvaranju RS i njegovanju tradicija i obilježavanju događaja iz oslobodilačkih ratova.
Tomić Srđan, april 2018. godine
[1] Reči su pukovnika Vlade Topića u uvodu svoje knjige Starješina, autoritet,
zapovedanje, Banja Luka, 1998.godine. Inače pukovnika poznajem kada je bio pomoćnik načelnika štaba TG-3, jula 1992. godine, a kasnije komandanta 16.krajiške mtbr.
[2] Vojni leksikon, VIZ Beograd 1981. str.693
[3] Radni profili oficira rodova i službi Vojske Srbije , VIZ 2006. str.64-97
[4] Straješina, autoritet, zapovedanje, str.85
[5] Što je prema nekim svjetskim podacima ispod prosjeka pogibije starješina, koji se kreće do 8%
Veliki broj oficira, naročito pješadije zvaršili su čuvenu obuku u ŠRO vojne pošte 5215 Bileća, od 1956. godine do 1992. godine bilo je 107 klasa sa više od 56.000 potonjih staješina. Tradicionalno se okupljuju svake godine u gradovima bivše Jugoslavije.
„Oficiri su oslonac vojske, države, a vojska je oslonac “ Vojvoda Živojin Mišić