33 godina od proboja Koridora 1992.
Šta o proboju koridora kažu oni koji su 1992. bili spremni dati život: Nismo imali pravo da ne uspijemo
Tim riječima za “Glas Srpske” započeli su priču nekadašnji komandanti jedinica koje su, između ostalih, učestvovale u proboju koridora, jednoj od najsvjetlijih i najznačajnijih bitki u proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu. Prvobitni put ka Srbiji bio je, kako je u očaju i zatraženo, kao kozja staza ali je sadejstvom vojnika iz Srpske i nekadašnje Republike Srpske Krajine oslobođena velika teritorija i izvojevana sloboda.
Miro Šikarac, ratni komandant “Vukova s Vučijaka” i nasljednik legendarnog Veljka Milankovića na toj poziciji nakon njegove pogibije, kaže da se nada da će ova operacija biti izučavana i na vojnim školama te da će djeca imati priliku da uče o njoj. Prva bitka bila je zauzimanje Cera gdje su prvi izašli “Vukovi” i time otvorili vrata za proboj koridora.
– Bitka na Ceru treba da se slavi do neba. To je prva prava bitka gdje je VRS odnijela pobjedu. Sve do tada je bilo manje-više uspješno, ali to je jedna bitka koja je bila presudna za proboj koridora – rekao je Šikarac, ne zaboravljajući ni druge bitke u kojima su učestvovali njegovi, ali i na stotine drugih hrabrih vojnika……
Borbe u opštini Derventa
Povratkom sa Zapadno-Slavonskog ratišta, 16.3.1992. godine, gdje su bili kao interventni vod po evidenciji 26 pripadnika u sastavu 329.okbr JA Vukovi, odlaze na Vučijak na odmor.
Nakon izvršene smotre jedinice, odmah se na Derventsko ratište Vukovi se upućuju u rejon Pjevalovac – Trstenci od 17.3.1992. do 30.4.1992. na uspostavljanju linije odbrane i izviđanje p/k u sastavu Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor.
Brojno stanje po evidenciji vojne pošte TO Prnjavor, Vukova čini 169 pripadnika u tri pješadijske čete, komandu i pozadinsko odjeljenje.
Vukovi Sadejstvuju jedinicama novoformiranog 2.odreda TO opštine Prnjavor na liniji Pjevalovac – Agićko brdo-Agići na magistralnom putu Prnjavor
Na lijevom krilu napada Potočanska četa 2.odreda TO Prnjavor, sredina Vukovi i desno krilo četa TO iz Trstenaca sa komandirom st.vodnik Vojko Vukajlović iz Kulaša.
Od dejstva streljačke i minobacačke vatre ranjena su 5 pripadnika Vukova u rejonu Pjevalovca 15.4.1992. godine
Kod pripadnika TO gubici na ovom pravcu su veliki: ranjavanje od MB vatre 9.4. Trstenci, 27.4. Bos.Lužani, 30.4. Pjevalovac, a najteži gubici 2.maja 17 pripadnika sa dva poginula.
- aprila 1992. godine pripadnici „Vukova sa Vučijaka“ prelaze preko reke Ukrine i uz stalnu borbu dolaze do zgrade SUP-a gdje zarobljavaju određen broj pripadnika njihovog MUP-a koji su bili lojalni okupatorskoj vlasti na prostoru opštine Dervente.
Dalji zadadak na Derventskom ratištu Vukovi dobijaju pravac djelovanja kasarna u gradu prema ulazu u grad 20.4.1992. godine od dejstva streljačke i minobacačke vatre ranjena su 3 pripadnika Vukova, a jedan poginuo (Nenad Božić iz Štrbaca, Prnjavor) u rejonu oko benzinske pumpe Dervente.
Drugi put Vukovi primaju zadatak odbrane kasarne u gradu sa čuvanjem mostova na r.Ukrini i pravca prema s.Babinom brdu.
Nakon nekoliko dana idemo u novi napad na s. Begluke. U ranim jutarnjim satima, na sličan način kao i prvi put, kreće napad. Uz zaštitu naše vatre prvi tenk prelazi most na kanalu, a slijede ga ostali i BVP M-80. Dolazimo do raskrsnice Begluci – Raščići. Gađa nas top T-12. Trećim nas pogađaju s lijeve strane, iznad lijevog gusjeničnog platna, u sanduke sa alatom. Od komada projektila probušen je odvodnik barutnih gasova topa i razbijeno zaštitno staklo nišanske sprave. Nastavljamo tako borbu iako se nakon svakog ispaljenja gušimo od barutnih gasova. Begluci su zauzeti. Sad je odmah uvedena i pješadija odreda ‘Vukovi sa Vučjaka’. Neprijatelj je ponovo organizovao protivnapad, ali ostali su bez jednog BVP M-80 koji je uništen, a pogođen im jedan tenk M-84 i jedan T-55, ali su uspjeli da se izvuku sa oštećenjima. Tu su stvoreni uslovi za napredovanje ka Kostrešu, Raščićima i Bijelom Brdu. Kasnije nam je na Babinom brdu pogođen tenk T-55, odbijen točak lenjivac. Posada skraćuje gusjenično platno i izvlači ga. Brzo je popravljen i narednih dana vraćen u borbu.
(Potporučnik Miroslav Šukalo, komandir tenkovskog voda, iz knjige 2.okbr, Banja Luka, 2023. str.95
U sadejstvu sa jedinicama 327.mtbr, 5.bvp 5.KJNA i jedinicom CJB Banja Luka Vukovi 12.5.1992. godine prelaze most na r.Ukrini učestvuju u zajedničkoj akciji na presjecanju komunikacije Brod-Derventa-Doboj. Izvršen je početni uspjeh i ispad -prodor u rejon benzinska pumpa- Partizansko groblje i prjesečena komunikacija Brod-Derenta. Oslobođen je veliki broj civila koji su prebačeni na lijevu stranu r.Ukrine. Na desnom krilu napada nalaze se dijelovi 327.mtbr, odred „Živojin Mišić“ i tč sa zadatkom da presijeku komunikaciju na Rabiću. Usljed angažovanja rezervnih hrvatsko-muslimanskih snaga, došlo je do zastoja u napadu što je rezultiralo povlašenje naših naga na lijevu ovalu r.Ukrine prema kasarni JNA . (1.bataljon 1.KK, Banja Luka, 2016. str. 57)
Križ, Tešanj
Na Teslićkom ratištu „Vukovi“ se upućuju u rejon Križa prema Jelahu u opštini Tešanj. U borbenim dejstvima od streljačke vatre ranjena su dva pripadnika Vukova u rejonu Križa-Vitkovci 6.4.1992. (Đumić Darko; , Milanković i Budak ?
Lišnja, Prnjavor
Po zahtjevu SJB Prnjavor , u prvoj borbenoj akciji pripadnika milicije SJB Prnjavor, Vukovi 1.6.1992. učestvuju u vojno-policijskoj akciji oduzimanja nelegalnog oružja od pripadnike mjesne zajednice Lišnja Prnjavor u s.Puraći. Bilo je i obavještenje da se vrati oružje TO i ostalo na punkt na magistralnom putu. U pruženom oružanom otporu poginula su tri a četri lica su ranjena. Oštećeno je nekoliko kuća, džamija i drugih objekata. Zarobljena je značajna količina skrivenog vojnog naoružanja, preko 100 vojničkih automatskih pušaka, MTS, naročito sanitetskog materijala i motornih vozila.
Mišinci, Derventa
Borbena dejstva za oslobođenje Cera u operaciji proboju koridora, počela su 14.juna 1992.godine, pored pripadnika Vojske Republike Srpske na čelu sa Vukovima sa Vučijaka (27.mtbr), 2.pb, iv, vvp 1.lpbr Prnjavor, drugog bataljona Osinjske brigade, tenkovske čete 1.okbr 1.KK kapetana Gorana Sivca, učestovali su i pripadnici delovi Specijalne brigade MUP-a RSK..[2]
Od minobacačkih destava od 8.6.1992. do 19.6.1992. kada je oslobođen rejon ustaškog uporišta Cer, ranjeno je 15 pripadnika Vukova
U Mišincima se nalazi spomenik za 12 poginulih boraca iz ovog mjesta kojima se služi parastos i položu vijenci.
Oslobađanjem Cera jedinica Vukova nastavlja dalje desjtva na proboju koridora prema Modriči i Odžaku. Čuvene borbe se vode oko Dobor kule
Dana 8. juna 1992. godine zabilježen je bezuspješan pokušaj neprijatelja da izvrši proboj linije fronta na dvije lokacije, i to na Pavlovića brdo i zaselak Kljajići. U pomoć su pristigli Vukovi sa Vučjaka, ali nisu imali potrebe za ulazak u borbena dejstva. Na
putnom pravcu Osinja-Derventa na raskrsnici za Đukiće i Crnču u Velikoj Sočanici počelo je iskrcavanje boraca ove ratne jedinice.
Međutim , neprijatelj je primijetio autobus i locirao mjesto njegovog zaustavljanja i okretanja (Đukića raskrsnica), otvorio je žestoku minobacačku vatru na to mjesto. jedan borac je poginuo, dva su teže, a jedan je lakše ranjen.
Od 14. juna 1992. godine intenzivne pripreme su vršene za oslobođenje Mišinaca, Cera, a u pripremama su, pored, naših boraca učestvovali borci Milana Martića iz samostalne autonomne oblasti (saO)krajina, Vukovi sa Vučjaka, dijelovi 327. mtbr, dubička brigada i prnjavorska lpbr. Od naših jedinica najveći teret podnijela je četa Mišinci i ostale čete drugog bataljona. Palo je najveće neprijateljsko utvrđenje u selu Mišinci, administrativni centar toga sela zvani Cer. Ova munjevita i uspješna akcija indirektno je doprinijela realizaciji životnog zadatka za srpski narod, a to je proboj KORIDORA, odnosno povezivanju zapadnog i istočnog dijela republike srpske i povezivanje Republike Srpske sa Srbijom. Ova bitka za oslobođenje Mišinaca i Cera završena je 17. juna 1992. godine, prvo i pravo „vatreno krštenje“ za drugi bataljon Osinjske brigade. Ova bitka imala je izuzetno veliki značaj za naredna borbena dejstva koja su izvođena u dva pravca, to je prvi, a drugi značaj je u iznenađenju neprijatelja i stvaranju velike panike u njihovim redovima. (str.119)
Borbe na Babinom brdu
Jakeš, Modriča
Od minobacačke i streljačke vatre od 30.6.1992. do 7.7.1992. u borbama u rejonu Jakeša, Duge kose gubici Vukova broje 12 pripadnika: 4 poginula i 8 ranjenih pripadnika Vukova.
Dabor kula, Odžak
U rejonu Maksim skok i Dabor kule opštine Odžak, izbačeno iz stroja 10 Vukova: 4 poginula i 6 ranjenih.
Bolničarka Biljana Aleksić preživjela paklene okršaje sa Vukovima sa Vučijaka
Derventa
U borba u Derventi u sastavu 27.mtbr 16.7.1992 do 26.9.1992. u rejonima Radešići, Babino brdo, Begluci, Raščići, Bijelo brdo, Sedlić, Koraće 34 gubitaka: 12 poginulih, 21 ranjenih i 1 povređenih.
Gradačac
U borba u Gradašcu u sastavu 1.prnjavorske lpbr od 12.8.1992 do 18.9.1992. u rejonima Gradac, Turići, Prebrice, Brđani, Grabov Gaj, Cerik, Donja Mionica, Gašnjača, Tramošnica 33 gubitaka: 1 poginuli, 30 ranjenih i 2 povređenih.
Brod
U borba za Brod u sastavu 1.prnjavorske lpbr od 1.10.1992 do 4.10.1992. u rejonima Zboriša i Broda 1 povreda, 1 ranjavanje i 1 samoranjavanje.
Krajem godine dio „Vukova“ nalazi se u sastavu Brigade milicije MUP RS na Oraškom ratištu.
Ljeposava Đekić, sanitet 1992. godine
Zaključak u 1992. godini
Nakon značajnih borbenih dejstva i oslobađanja srpskih krajeva u Zapadnoj Slavpoiji, Vukovi u 1992. godini prelaze na Derventsko-brodsko ratište i učestvuju u značajnim bitkama vođenim za proboj Koridora, oslobađanju Dervente, Modriće, Ožaka i Broda.
U 1992. godini jača brojno stanje i formiranje 1.udarnog bataljona 1.KK 28.6.1992. godine na Vučijaku.
Borbeni sastav Vukova u formacijskim ratnim jedinicama JNA-TO, koji su prošli prvi put kroz jedinicu, prikupljanjem podataka:
- 1991. u sastavu TO Okučani brojnog stanja 35 pripadnika
- 1991. u satavu 329.okbr JA brojnog stanja 27 pripadnika
- 1992. u sastavu 327.mtbr JA brojnog stanja 114 pripadnika
- 1992. u satavu teritorijalne odbrane Prnjavor 224 pripadnika
- 1992. u sastavu RSM SJB Prnjavor 5 pripadnika
1991. godini kroz jedinicu Vukova prošlo ukupno 59 pripadnika, dok gubici 9 pripadnika ( 1 poginuo i 8 ranjenih) ili 16% od brojnog stanja.
1992. godini u dvije vojne pošta i RSM evidentirano 346 pripadnika a gubici (poginuli,ranjeno i povređeno ) 135 ili 26% od brojnog stanja.
[1] Jako brojno stanje Vukova, preko 250 pripadnika raspoređeni u tri čete na tri pravca prema s.Kašiću.
[2] tenkovska četa kapetana Sivac u sadejstvu sa jedinicama 43.mtbr i bataljonom „Vukova sa Vučijaka“ major Branko Suzić, Udarne pesnice 1.okbr, Banja Luka, 1995. str.67)