Osnovne karakteristike Sanitetskog obezbjeđenja Odreda za čitav tok rata je stalno angažovanje stručnih medicinskih radnika
Mobilizacijom Odreda TO opštine Prnjavor u pogledu sanitetskog obezbjeđenja-SnOb formirano je sanitetsko odjeljenje u pozadinskom vodu sa punom popunom po formaciji, a kao upravni organ i član komande odreda stalno se nalazio referent sanitetske službe u funkciji doktora medicine.
Značajna karakteristika za čitav tok rata je stalno angažovanje stručnih medicinskih radnika u ratne jedinice TO-brigade i to doktora medicine i medicinskih sestara, a u pješadijskim jedinicama i raspoređeni vojnici sa vesom 12501 bolničara, nosioci povređenih i oboljelih i vozači sa motornim vozilima, jačine do 10 pripadnika što je činilo 30 posto angažovanih, odnosno 30% od ukupno angažovanih pripadnika odreda.
Ratni zadatak u sanitetskom obezbjeđenju odreda ogledao se u pružanju prve i medicinske pomoći od strane boraca i pripadnika sanitetskog odjeljenja Odreda. Pružena prva pomoć na mjestu ranjavanja ili na bližem bezbjedonosnom mjestu bila je od vitalnog značaja kao i brza evakuacija do ratnih bolnica u Gradiškoj i Banja luci, što je skraćivalo vrijeme između ranjavanja i zbrinjavanja , kao i smanjivalo smrtnost kod ranjenih boraca.
Zdravstveno stanje pripadnika odreda je bila stalna briga komande odreda, počev od mobilizacije kada se utvrđivalo zdravstveno stanje pripadnika, na prijedlog referenta za sanitetsko objezbjeđenje komande odred TOzatim u preduzimanju mjera: naredjenje-21.9.1991-SnOb ; naredjenje-21.9.1991-SnOb2
Pregled ranjenih pripadnika Odreda
| Grupa | Dogadjaj | Oblik | Svega | % |
|---|---|---|---|---|
| vojnici (3) | rana | 1 | 4 | 6,35% |
| vojnici | rana | 2 | 4 | 6,35% |
| podoficiri (4) | rana | 1 | 4 | 6,35% |
| oficiri (5) | rana | 1 | 1 | 1,59% |
| ukupno | 13 | 20,63% |
13 ranjenih pripadnika Odreda ili 20,63% od ukupnog broja povrijeđenih i oboljelih, od kojih teže ranjenih 4 pripadnika iz kategorije podoficira. Oblik ranjavanja (1) lakši i (2) teži.
Pregled povređenih i oboljeli po kategorijama povreda i oboljenja
10,91% u odnosu na brojno stanje Odreda.
Grupa Dogadjaj Kategorija Svega % 3 rana Glava i vrat 2 3,39% 3 rana Grudni koš 1 1,69% 3 rana Ekstremiteti 5 8,47% 3 povreda Ekstremiteti 1 1,69% 3 povreda Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) 1 1,69% 3 bolest Internističke bolesti 9 15,25% 3 bolest Neuropsihijatrijske bolesti 4 6,78% 3 bolest Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) 16 27,12% 4 rana Glava i vrat 1 1,69% 4 rana Ekstremiteti 3 5,08% 4 povreda Ekstremiteti 1 1,69% 4 bolest Internističke bolesti 4 6,78% 4 bolest Zarazni bolesnici 1 1,69% 4 bolest Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) 6 10,17% 5 rana Glava i vrat 1 1,69% 5 povreda Ekstremiteti 1 1,69% 5 bolest Neuropsihijatrijske bolesti 1 1,69% 5 bolest Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) 1 1,69% ukupno 59 100,00%
Upotreba naoružanja sa projektilima velike kinetičke energije prouzrokovala je obimna razaranja tkiva i organa, a ako su bili povređeni vitalni organi smrtnost je bila stalna. Inače dolazilo je do ranjavanja sa većim defektima mekih tkiva, uključujući krvne sudove i živce. Kod ranjavanja osnovna karakteristika jest da je ono nastalo dejstvom minsko-eksplozivnih sredstava (mina, granata, PPM, ručnih bombi i dr.), a ređe dejstvom vatrenog (streljačkog ) oružja.11,6% u odnosu na brojno stanje odreda i 40,65% od povriđenih sa područja opštine do 20.maja 1992. godine
U većem broju slučajeva do povređivanja je dolazilo zbog dejstva eksplozivnog oružja. Ove povrede bile su mnogo teže od povreda izazvanih vatrenim oružjem, zbog nepravilnosti projektile (gelera) kao i velike konetičke energije i proizrokovale su veoma teške rane. Ipak su bile češće izolovane povrede u odnosu na multipne i kombinovane,a povrede ekstremiteta bile su uvijek stalne.
Prema vrsti djestva oružja, najviše stradalih od minsko-eksplozivnih sredstava, najčešće lakši oblici
Grupa Dogadjaj Dejstvo Svega % 3 rana MES-a 7 11,86% 3 rana streljačko 1 1,69% 3 povreda MES-a 2 3,39% 3 bolest MES-a 1 1,69% 3 bolest oboljenja 27 45,76% 3 bolest udes 1 1,69% 4 rana MES-a 4 6,78% 4 povreda udes 1 1,69% 4 bolest MES-a 1 1,69% 4 bolest oboljenja 10 16,95% 5 rana MES-a 1 1,69% 5 povreda MES-a 1 1,69% 5 bolest oboljenja 2 3,39% ukupno 59 100,00%
Prema starosti pripadnika najviše je povrijđenih u dobi 20 -29 godina,
| Dogadjaj | Starost | Svega | % |
|---|---|---|---|
| rana | 20 do 29 godina | 9 | 1,66% |
| rana | 30 do 39 godina | 3 | 0,55% |
| rana | 40 do 49 godina | 1 | 0,18% |
| povreda | 20 do 29 godina | 2 | 0,37% |
| povreda | 30 do 39 godina | 1 | 0,18% |
| povreda | 40 do 49 godina | 1 | 0,18% |
| bolest | 20 do 29 godina | 25 | 4,62% |
| bolest | 30 do 39 godina | 12 | 2,22% |
| bolest | 40 do 49 godina | 5 | 0,92% |
| ukupno | 59 | 10,91% |
Prema obliku povređivanja, većinom lakše povređivanje
| Grupa | Dogadjaj | Oblik | Svega | % |
|---|---|---|---|---|
| 3 | rana | 1 | 7 | 11,86% |
| 3 | rana | 2 | 1 | 1,69% |
| 3 | povreda | 1 | 2 | 3,39% |
| 3 | bolest | 1 | 29 | 49,15% |
| 4 | rana | 1 | 4 | 6,78% |
| 4 | povreda | 1 | 1 | 1,69% |
| 4 | bolest | 1 | 11 | 18,64% |
| 5 | rana | 1 | 1 | 1,69% |
| 5 | povreda | 1 | 1 | 1,69% |
| 5 | bolest | 1 | 2 | 3,39% |
| ukupno | 59 | 100,00% |
lakši oblici sa malim procentima upućenih u ratne bolnicu i na dalja liječenje
Sanitetsko zbrinjavanje jedinica teritorijalne odbrane opštine regulisano je kroz sanitetsko zbrinjavanje 5.Korupusa VJ, kasnije 1.KK VRS.
Pregled povređenih je prema kategoriji prikazano u Novom glasniku Vj, broj 1/94 strana 102
Članak Naš zavičaj Prnjavor, decembra 1992.str.7
U prnjavorskoj ratnoj bolnici spašeni su životi brojnih boraca
Sada, kada su frontovi malo dalje od prnjavorske ratne bolnice, ljudski je prozboriti o onima ko)i su proteklih pet mjseci danonoćno radili da bi spasili
živote boraca, koji su ratne rane vidali u toj zdravstvenoj ustanovi. Za doktoricu Bogdanu Vrhovac kažu borci daje neumorna, da su na njenom licu čitali sate sreće kada ranjenik progovori i počne priču o svojim teškim momentima u ratovanju i ranjdvanju. Sastavljala je često dan i noć dežurajući na odjelu ili u hirurškoj sali u danima kada je dolazilo podosta ranjenih. Кao šef odjela za liječenje ranjenih boraca u dokumentaciju bolnice zavela je podatke u dosije 1000 onih koji su u toj ustanovi tražili spas za liječenje ratnih rana. Bili su to borci od Modriče, pa do Кnina, i svi su otišli sa riječima hvale za dr Bogdanu i njenu ekipu. Oni su nas i molili da pišemo o vrijednoj doktorici i njenim sestrama. koja je. kako reče najsretni, kada je sada borci zacijeljenih rana posjećuju sa riječima zahvalnosti.
Iz toliko teških i napornih radnih dana zamolili smo doktoricu Bogdanu da nam se na momenat priseti najtežeg dana.
„Jedan od tih teških dana ostaon i jeduboko urezan u dušu. Bio je to osmi juni kada su stizali ranjeni sa fronta i to u većem broju. Lik mladog borca iz Velike Sočanice nikada neću zaboraviti. Imao je tešku povredu grudnog koša i donje vilice, bio je pri svjestiali nije mogao da govori. Dokumenta nije imao kod sebe, a valjalo je sve evidentirati. Na moje pitanje , zna li da piše, odgovorio je treptanjem
očiju. Na svesci je napisao da se zove Đukić Stanimir. Pogled muje govorio sve-
sretan je što je živ”,
— Uspjesi su zajednički, a time i pohvale koje stižu na adrese zaposlenih na Vašem odelu?
— Za sve što je učinjeno na ovom odjelu za naše ranjenike, pored mene ljekara, iz vanredne hirurške ekipe iz Banje Luke, veliku ulogu imale su moje medicinske sestre, koje su neumorno danonoćno bdjele nad našim ranjenicima. Iz početka nadzorna sestra na odjelu bila je Brankica Pehar, da bi kasnije došla Nada Segić, a nakon povratka sa ratišta, u septembru mi je došla Gordana Preradović“. U smjenskom radu smenjivalo se 12 sestara: Ranka Mitrić, Drenka Raković. Ljubinka Cvijanović, Milica Bunić, Veselinka Кnežević, Verica Humanjuk, Snježena Panzalović, Slađana Božunović, Ljiljana Sarić,Radosava Кuzmanović, Borka Grumić i Milica Mitrović, a za nivo higijene na odjelu brinule su se naše pomoćne radnice,takođe, danonoćno: Gordana Lakić, Ivananka Ćetojević, Ljubinka Keser, Ljubica Radonjić, Gospa Deket i Petra Živković.
-Da se prisjetimo nekih od boraca koji su u toj bolnici uspješno oporavljeni.
U ovoj ratnoj hiruškoj bolnici naši hirurzi radili su najsloženije operacije. Imali smo takav slučaj da su kod jednog borca izvadili metak iz zida desne srčane komore i sadase pacijent uspješno oporavlja. Imam dragih likova naših boraca doji su mi ostali u sjećanju: Milorad Radić iz Dervente; Petar Radanović iz M.Sočaniie, Marinko Dumanić iz Drijena, Petar Cvjetković iz Modriče. Milutin Simić iz Prnjavora. Dušan Gavrić iz Teslića. Novak Nović iz Osinje, Aleksandar Sredojević iz Gradiške, Mara Milanković iz Osinje, Goran Docić i Ljubiša Кljunić iz Mravice. Petar Кresojević iz Vijačana. Milorad Žunić iz Кremne, Slobodan Кovačević iz Dervente. Nebojša Branković iz Dubice, Nedeljko Pezerović iz Husrpovaca, Vojko Vukajlović iz Кulaša ,Marko Novaković. iz V, Sočanice. Ljubomir Gvozdenović iz Кalenderovaca, Zoran Miljević iz Gline, Milić Nenad iz Кnina i mnogi drugi.
Sada, svakodnevno u moju ordinaciju pristižu oporavljeni ranjenici da vide kako sam, kako su sestre. I na ulici susrećem svoje borce i to su mi veoma dragi susreti, kada ociećaš zahvalnost za pruženo – to je ipak najveća nagrada za čovjeka, „ističe doktorica Bogdana Vrhavac, šef odjela u prnjavorskoj bolnici.
