RATNI PUT TO opštine, 1.lpbr Prnjavor, 1.udarnog bataljona 1.KK „Vukova sa Vučijaka“ i 1/327.mtbr u 1992. godini trajao je 920 dana
ratište
Opstina
brigada
Dana
zapovjest
KM
%dana
Zapadno-Slavonsko
Nova Gradiška
329.okbr JA
166
odbrana
Nova Gradiška
4,17%
Derventsko
Derventa
TO opštine
57
odbrana-napad
Derventa
1,43%
Derventsko
Derventa
327.mtbr
109
napad
Derventa
2,74%
Derventsko
Derventa
27.mtbr
91
napad
Derventa
2,29%
Formiranje brigade
Prnjavor
1.lpbr
30
domobilizacija
Prnjavor
0,75%
Koridor
Derventa
1.lpbr
18
napad
Derventa
0,45%
Drenova
Prnjavor
TO opštine
14
odmaranje
Prnjavor
0,35%
Koridor
Derventa
27.mtbr
11
napad
Derventa
0,28%
Modričko
Modriča
27.mtbr
7
napad
Modriča
0,18%
Modričko
Modriča
lpbr
5
marš
Modriča
0,13%
Odžačko
Odžak
lpbr
16
napad
Odžak
0,40%
Prnjavor
Prnjavor
lpbr
27
odmaranje
Prnjavor
0,68%
Brodsko
Brod
lpbr
108
odbrana-napad
s.Grk- Sijek
2,71%
Gradačansko
Gradačac
lpbr
10
napad
Gradačac
0,25%
Brodsko
Brod
27.mtbr
114
napad
kasarna
2,87%
Teslićko
Teslić
lpbr
1
izviđanje
Teslić
0,03%
Jajce
Jajce
lpbr
3
napad
Jajce
0,08%
Dobojsko
Doboj
lpbr
27
odbrana
Stanovi
0,68%
Vozućko
Zavidovići
lpbr
89
odbrana
Stog
2,24%
Bratunačko
Bratunac
27.mtbr
9
odbrana
Bratunac
0,23%
Brojno stanje 1.lpbr u 1992.godini je 2.783 mobilisanih i prvi put raspoređenih boraca, ukupno ratno brojno stanje brigade 4.531 boraca, a prošlo kroz brigadu oko 6.340 boraca
Zbog izuzetno teške situacije na Ozrenskom ratištu, po naređenju pretpostavljene k-de OG Doboj, 70 dobrovoljaca 1. i 3. pješadijskog bataljona i vojna policija s komandantom majorom Vladom Živkovićem odlaze na južni dio Ozrena prema r. Krivaji, Vozućko ratište, kako bi pomogli u stabilizaciji linije i spriječili masovno iseljavanje stanovništva sa Ozrena i Vozuće. 19.12.1992. godine po naređenju komandanta brigade, komandant 3.pb kap Tomić sa 2.pč 3.pb zast Gligorić, upućuje se u rejon Vozuće, opština Zavidovići na uspostavljanju linije odbrane na pravcu Ljeskovac (1.017m) i jedna pješadijska četa 1.pb sa komandantom brigade i zamjenikom komandanta 1.pb vod Tubak zauzima položaje na vijencui Stolići preko r. Krivaje iznad Vozuće.[1]
Reportaža sa prnjavorskim borcima na Vozućoj, Zavidovići u odbrani položaja krajem 1992. godine u dolini Krivaje, na vijencu Stolici prema s.Mahoje, sa borcima 1. pješadijskog bataljona, a nekoliko kilometara uz vijenac dalje i bila je i 2. četa 3.pješadijskog bataljona na prevoju Kamenička premet prema s. Gostoviću.
SLOBODU NOSI KRAJIŠNIK (Krajiški vojnik, list 1.KK, broj 12, januar 1993, str. 17)
– Dobar je ovo narod. Prihvatili su nas kao braća i pomažu nam kada je najpotrebnije. Naravno, ima i onih koji su napustili svoja sela i umjesto da brane rodno ognjište , otišli negdje u Srbiju, ili još dalje, kaže Zoran Milošević, iz voda mb82mm 1.pješadijskog bataljona 1.prnjavorske lpbr.
– Naučili smo da ratujemo daleko od kuće, svuda gdje je ugrožen srpski narod i gdje se brane srpske teritorije. Poslije Dragalića u Zapadnoj Slavojniji, Dervente, Broda i Teslića evo došli smo i ovdje kod Zavidovića, i brzo smo se snašli, kaže Braco Ćućić, iz voda mb82mm.
Sa svojim borcima, komandant 1. bataljona Nikica-Nikola Merlović , kapetan 1. klase, po nacionalnosti je Ukrajinac.
– Naša jedinica nije, kako kažu, etnički čista. Naravno, najviše je Srba, ali ima dosta i Ukrajinaca, Poljaka, Hrvata, Roma… Svi smo jedinstven vojnički kolektiv i tu nema nikakve razlike niti problema.. Ovaj bataljon već drugu godinu bije bitku za pravdu i slobodu naroda koji nije izazvao niti želeo ovaj užasni rat. Borilo se i vjerujemo u bolje sutra, u sretniju i mirniju budućnost naše djece , poručuje kapetan Merlović. A njegov zamjenik , Brane Tubak bio je običan vojnik, sada je poručnik. Sposoban momak, prava junačina, veliki borac. Njegovi saborci kažu da je izvrstan strijelac, odličan artiljerac. Zajedno sa majorom Vladom Živkovićem, komandantom prnjavorske brigade i još nekoliko boraca krenuli smo dalje , gore u planinu , do prve vatrene linije i položaja prema muslimanskom uporištu Mahoje. Put je bio naporan. Više od dva časa pješačenja uz brdo. Hrana, voda i municija se mogla iznijeti samo sa samaricom. A kad smo stigli , dočekali su nas Alijini snajperisti. Morali smo u zaklon. Uz kafu koju su pripremili Rade Jusupović, Duško Marić i družina razgovarali smo o pretnjama vojnom intervencijom.
– Ma kakva vojna intervencija. Borci i ovaj srpski narod su već navikli na stalne prijetnje. Mogu oni i intervenisati, ali ja im ne preporučujem da dolaze u ove planine, kaže jedan borac 1. bataljona lpbr Prnjavor.
Bandera – Smajine vode – Blaževića brdo – Pašići – Jevadžije – Ćemani – Gojakovac.
Stanovi
Brigada dobija novi zadatak i 14.12.1992. godine posjeda položaje u zoni odbrane na Dobojskom ratištu: Bandera – Smajine vode- Blaževića brdo – Pašići- Jevadžije- Ćemani -Gojakovac.
Komanda brigade smještana je u selu Donja Grabovica. 3.pb u rejonu Cerovice.
Spomenik u MZ Grabovica izgrađen 2018. godine sa 21 poginuli borac VRS i dvije CŽR.
Na spomeniku se nalazi Radonjić Petar 1951. – 1995.g. poginuli borac 1.pb1.prnjavorske lpbr sa stanom u Kulašima.
U z/o brigade nema značajnijih borbenih dejstava, zona odbrane dobro je organizovana, vrše se povremena izviđanja prednjeg kraja protivnika, uz sadejstvo brigadnih izviđača, a neprijatelj povremeno dejstvuje na položaje. Vrši se privođenje boraca koji su samovoljno napustili jedinice i popunjava se linija odbrane brigade. 13.12. 1992 godine u PKM bataljona dolaze nove zimske uniforme za borce. Borci Dobojske brigade napustili liniju, koju sada pokriva 1.pb.
video, Prnjavor, novembar 1993.
U Prnjavoru 18.12.1992. godine održana je osnivačka skupština Udruženja boraca 1991- 92. godine, za predsjednika izabran k1k Ratko Desić, ranjeni k-dant 3.pb, prisutni su i delegati iz naše brigade.
Usljedili su vjerski praznici i pokloni i posjete iz KSS i privrednika sa područja opštine Prnjavor.
Već 3.11.1992. godine, po naređenju komandanta1. KK, brigada se premješta na Teslićko ratište. Položaje na Brodskom ratištu predali smo Osinjskoj brigadi i 327.mtbr Derventa 12.11.1992. godine. [1] Izvršeno je potrebno komandantsko izviđanje u novi rejon razmještaja na Teslićkom ratištu.
Operativne grupe Doboj
Na Teslićko ratište kreće 560 boraca brigade marševskom kolonom pravcem Brod – Prnjavor- Stanari- Čečava – Teslić, i 12.11.1992. godine brigada, po kišnom vremenu, se razmješta u rejonu Banje Vrućice. 1pb i 3.pb smješten je u hotel Dalmacija , sada Srbija, a 2.pb u hotel Kardijal.
Već 14.11.1992. godine, počele su borbe za Stražu- Hatkina njiva – Todićevo. Neprijatelj je bio izuzetno dobro utvrđen, miniran p/k „paštetama“ , dobro organizovao odbranu kao otpornu tačku, težak i nepristupačan teren onemogućio je uvođenje tehnike, vođene su žestoke borbe, neprijatelju su nanijeti veliki gubici, ali nismo uspjeli pomjeriti ga.
Hatkinju njivu
U napadu na Hatkinu njivu učestvuje borbena grupa brigade sastava vod vojne policije brigade sa komandantom brigade i pješadijskom četom 3.pb kapetana Ratka Desića, dijelovi 2. i 4.lpb .Izvršen je upad u liniju rovova HVO.
Vod mb82mm 1.pb daje vatrenu podršku borbenoj grupi brigadena pravcu napada Hatkinu njivu – komunikacija Novi Šeher – Tešanj.
U ovim borbama imali smo gubitaka, među ranjenima bio je i k-dant 3. bataljona KIK Ratko Desić – Roda.Teže ranjeni su Brane Janković i Ilija Golić iz 1.pč, 3.pb. Nakon uspješnog izviđanja uređenih položaja izvršen je napad i zauzeti su nekoliko bunkera bez naših gubitaka. Nakon zadržavanja i čekanja jedinice koja bi zauzela osvojene bunkere i produžila napad, protivnik je udario žeskoko minobacačkom vatrom po svojim tanšejima i krenuo u protivnapad. Poslije ranjavanja naših boraca, napad je prekinut i jedinica se povukla na polazne položaje.
Sa linije odbrane u rejonu Broda i Sjekovca , 25.10.1992. godine, u borbu za oslobođenje Jajca, krenula je borbena grupa brigade. Odabran je 61 borac, a drugu je lično predvodio komandant major Vlado Živković i komandant 3. bataljona k1k Ratko Desić.
Po naredbi komandanta TG-3 formirana je borbena grupa od boraca Prnjavorske i Osinjske brigade. Komandant BG je major Boro Bukovica.[1]
Za svoj doprinos grupa je lično pohvaljena od komandanta 1. KK VRS generala Momira Talića.
1952. – 2024.
U nadi da će spriječiti novi žestok napad na Jajce, snage HVO i TO RBiH 9. septembra 1992. godine pokreću niz napada na linije VRS kod Donjeg Vakufa i na planini Vlašić. Ipak, napad je bio već 12. septembra potpuno zaustavljen, gotovo bez ikakvog učinka. Uvidjevši da neće biti u stanju zaustaviti novi napad VRS, komanda HVO 9. oktobra otpočinje pregovore sa VRS sa ciljem prestanka borbi, a zauvrat HVO će opskrbljavati Banja Luku i okolna srpska mjesta električnom energijom. Obzirom da je TO RBiH bila izuzeta iz ovog ugovora, pregovori su odbijeni zbog bojazni da bi došlo do srpsko – hrvatske saradnje. Stanje se dodatno pogoršalo 21. oktobra 1992. godine kada dolazi do sukoba Armije Republike Bosne i Hercegovine i HVO u Travniku, Novom Travniku i Bugojnu, što je direktno uticalo na rutu opskrbe koja je išla iz pravca Travnika. Time je, zapravo, došlo do raspada odbrane grada Jajca. Nastojeći iskoristiti ovakvu situaciju 30. divizija VRS 25. oktobra 1992. godine otpočinje konačni napad na linije odbrane iz tri pravca. Do 29. oktobra VRS je ovladala mjestom Vrbica i Čaninim poljem na zapadu, HE Jajce II na sjeveru, čime se probila do tvrđave u centru grada.
Ranjeni : pripadnici voda mb82mm 1.lpb. od dejstva MES ranjen je i major Boro Bukovica, komandant BG Prnjavorske i Osinjske lpbr.
14.9.1995. Banja Luka (srna). Poslije herojske borbe na odbrani pravca koji od Šipova vodi prema Jajcu, borci VRS su skratili linije odbrane pa su jedinice Hrvatske vojske, juče u predvečernjim časovima ušle u grad Jajce. Jedinice VRS konsoliduju linije odbrane i spremaju se za preuzimanje inicijative na ovom dijelu ratišta, saopštila je Informativna služba Prvog krajiškog korpusa VRS u Banja Luci [2]
Prema ratnom dnevniku 1.pb u sadsatav BG 1.lpbr Prnjavor javili su se dobrovoljci 2.pješadijske čete, voda mb82mm i sanitet : Pajić Radovan- major, Aleksić Dragan, Bogičević Dragiša – Čađo, Soprenić Novo – Đedo, Knežević Grujo, Kalabić Milutin, Dvorančić Duško i Remić Velibor. Iz voda mb82mm tri posade mb: Tubak Brane, Moravac Nedeljko, Milošević Milovan, preradović Ranko- Pira, Milošević Zoran, Preradović Predrag, Lepir Tomislav, Ličinar Anđelko, Lukenić Vidoslav, Dvorančić Drago, Milošević Slavko – Đedo i Knežević Ljubiša. Sanitet je krenuo u kompletnom sastavu na čelu sa dr Marinković Slobodanom i medicinske sestre Nježić Snježana, Repić Ljubljanka i Danojević Petra – Šaci. Živkomić Mladen – Macan, Bojić Zoran i Pejašinović Sretko kao vozači. I tehničari Simić Mladen i Knežević Miroslav. Ukupno iz 1.pb 29 boraca. Iz 3.pb pored kapetana Desića bili su i pripadnici 1.pč Blagojević, Janković i Bajić.
[2] Hronologija događaja na prostoru prethodne Jugoslavije 1990-1995, Glas Srpski, 2002. Banja Luka, str. 640
U septembru 1995. godine, borbena grupa iz sastav 1.lpbr Prnjavor bila je upućena u širi rejon Jajca i Mrkonjić Grada radi pomoći u zaustavljanju ofanzive ABiH i HV.
Banja Luka , 2002. Glas Srpski