Bez većih problema u toku dugog puta, 1.lp brigada Prnjavor stiže na Benkovačko ratište 4.11.1993. godine. Da naglasimo da je brigada do sada prošla dosta dugi ratni put, ali prijem koji su nam organizovali mještani i komanda 92. mt brigade sa komandantom ppuk. Bosanac Veljkom ostaće u nezaborav svima.
Ovo je bila prilika da se vrati dug MUP RSK na njihovo učešće u našoj operaciji „Koridor 92.godine“ i prodor za Srbiju i sjećanje na 31 poginuli i 84 ranjena pripadnika milicije RSK. Nešto ranije u početku iste godine na Benkovačko ratište oblazi i udarni bataljon „Vukovi sa Vučijaka“ Prnjavor sa 250 boraca.
Po naredbi komande 1. KK u sastav 3.pb ulazi i pješadijska četa „Vukovi “ poznata kao rasformirani Prvi udarni bataljon 1 KK,
Već 3.11.1992. godine, po naređenju komandanta1. KK, brigada se premješta na Teslićko ratište. Položaje na Brodskom ratištu predali smo Osinjskoj brigadi i 327.mtbr Derventa 12.11.1992. godine. [1] Izvršeno je potrebno komandantsko izviđanje u novi rejon razmještaja na Teslićkom ratištu.
Operativne grupe Doboj
Na Teslićko ratište kreće 560 boraca brigade marševskom kolonom pravcem Brod – Prnjavor- Stanari- Čečava – Teslić, i 12.11.1992. godine brigada, po kišnom vremenu, se razmješta u rejonu Banje Vrućice. 1pb i 3.pb smješten je u hotel Dalmacija , sada Srbija, a 2.pb u hotel Kardijal.
Već 14.11.1992. godine, počele su borbe za Stražu- Hatkina njiva – Todićevo. Neprijatelj je bio izuzetno dobro utvrđen, miniran p/k „paštetama“ , dobro organizovao odbranu kao otpornu tačku, težak i nepristupačan teren onemogućio je uvođenje tehnike, vođene su žestoke borbe, neprijatelju su nanijeti veliki gubici, ali nismo uspjeli pomjeriti ga.
Hatkinju njivu
U napadu na Hatkinu njivu učestvuje borbena grupa brigade sastava vod vojne policije brigade sa komandantom brigade i pješadijskom četom 3.pb kapetana Ratka Desića, dijelovi 2. i 4.lpb .Izvršen je upad u liniju rovova HVO.
Vod mb82mm 1.pb daje vatrenu podršku borbenoj grupi brigadena pravcu napada Hatkinu njivu – komunikacija Novi Šeher – Tešanj.
U ovim borbama imali smo gubitaka, među ranjenima bio je i k-dant 3. bataljona KIK Ratko Desić – Roda.Teže ranjeni su Brane Janković i Ilija Golić iz 1.pč, 3.pb. Nakon uspješnog izviđanja uređenih položaja izvršen je napad i zauzeti su nekoliko bunkera bez naših gubitaka. Nakon zadržavanja i čekanja jedinice koja bi zauzela osvojene bunkere i produžila napad, protivnik je udario žeskoko minobacačkom vatrom po svojim tanšejima i krenuo u protivnapad. Poslije ranjavanja naših boraca, napad je prekinut i jedinica se povukla na polazne položaje.
Iz ratnog dnevnika brigade, daleko smo od linije fronta Brigada ima sasvim novu ulogu i nove zadatke. Sa potpukovnikom Boškom Peulićem, operativcem OG-10 odlazimo na izviđanje, kako bi upoznali teren i pravce eventualne upotrebe snaga. Izviđeni su pravci :
Blagaj – Suhača – Budimilić Japra
Prijedor – Ljubija – Stara Rijeka
Prijedor – Oštra Luka –
Prijedor – Tomašica – Sanica
Omarska – Mrakovica – Orahovo
Orahova – Dubica – Bačvani – Knežica
Bačvani – Petrinja – Kostajnice
Poslije komandantskog izviđanja imali smo potpuniju predstavu kakva nam je uloga i koji su nam zadaci.
Borci uglavnom odmaraju, povremeno vršimo doobuku pojedinih specijalnosti, a posebno na oruđima.
U borbenim dejstvima najčešće nismo se opterećivali formacijskom strukturom brigade, bitno nam je bilo da sve funkcioniše u datom momentu. Iz Korpusa insistiraju da se brigada mora ustrojiti prema formaciji, a ovu aktivnost kontroliše pukovnik Lazić, a najveći dio posla mora uraditi poručnik Momir Krajišnik, personalac u brigadi. Svakodnevno smotre, ustrojavamo brigadu, ide sve po planu.
Sa linije odbrane u rejonu Broda i Sjekovca , 25.10.1992. godine, u borbu za oslobođenje Jajca, krenula je borbena grupa brigade. Odabran je 61 borac, a drugu je lično predvodio komandant major Vlado Živković i komandant 3. bataljona k1k Ratko Desić.
Po naredbi komandanta TG-3 formirana je borbena grupa od boraca Prnjavorske i Osinjske brigade. Komandant BG je major Boro Bukovica, komandant 1.pb 1.osinjske lpbr.[1]
Za svoj doprinos grupa je lično pohvaljena od komandanta 1. KK VRS generala Momira Talića.
1952. – 2024.
U nadi da će spriječiti novi žestok napad na Jajce, snage HVO i TO RBiH 9. septembra 1992. godine pokreću niz napada na linije VRS kod Donjeg Vakufa i na planini Vlašić. Ipak, napad je bio već 12. septembra potpuno zaustavljen, gotovo bez ikakvog učinka. Uvidjevši da neće biti u stanju zaustaviti novi napad VRS, komanda HVO 9. oktobra otpočinje pregovore sa VRS sa ciljem prestanka borbi, a zauvrat HVO će opskrbljavati Banja Luku i okolna srpska mjesta električnom energijom. Obzirom da je TO RBiH bila izuzeta iz ovog ugovora, pregovori su odbijeni zbog bojazni da bi došlo do srpsko – hrvatske saradnje. Stanje se dodatno pogoršalo 21. oktobra 1992. godine kada dolazi do sukoba Armije Republike Bosne i Hercegovine i HVO u Travniku, Novom Travniku i Bugojnu, što je direktno uticalo na rutu opskrbe koja je išla iz pravca Travnika. Time je, zapravo, došlo do raspada odbrane grada Jajca. Nastojeći iskoristiti ovakvu situaciju 30. divizija VRS 25. oktobra 1992. godine otpočinje konačni napad na linije odbrane iz tri pravca. Do 29. oktobra VRS je ovladala mjestom Vrbica i Čaninim poljem na zapadu, HE Jajce II na sjeveru, čime se probila do tvrđave u centru grada.
Ranjeni : pripadnici voda mb82mm 1.lpb. od dejstva MES ranjen je i major Boro Bukovica, komandant BG Prnjavorske i Osinjske lpbr.
14.9.1995. Banja Luka (srna). Poslije herojske borbe na odbrani pravca koji od Šipova vodi prema Jajcu, borci VRS su skratili linije odbrane pa su jedinice Hrvatske vojske, juče u predvečernjim časovima ušle u grad Jajce. Jedinice VRS konsoliduju linije odbrane i spremaju se za preuzimanje inicijative na ovom dijelu ratišta, saopštila je Informativna služba Prvog krajiškog korpusa VRS u Banja Luci [2]
Prema ratnom dnevniku 1.pb u sadsatav BG 1.lpbr Prnjavor javili su se dobrovoljci 2.pješadijske čete, voda mb82mm i sanitet : Pajić Radovan- major, Aleksić Dragan, Bogičević Dragiša – Čađo, Soprenić Novo – Đedo, Knežević Grujo, Kalabić Milutin, Dvorančić Duško i Remić Velibor. Iz voda mb82mm tri posade mb: Tubak Brane, Moravac Nedeljko, Milošević Milovan, Preradović Ranko- Pira, Milošević Zoran, Preradović Predrag, Lepir Tomislav, Ličinar Anđelko, Lukenić Vidoslav, Dvorančić Drago, Milošević Slavko – Đedo i Knežević Ljubiša. Sanitet je krenuo u kompletnom sastavu na čelu sa dr Marinković Slobodanom i medicinske sestre Nježić Snježana, Repić Ljubljanka i Danojević Petra – Šaci. Živkomić Mladen – Macan, Bojić Zoran i Pejašinović Sretko kao vozači. I tehničari Simić Mladen i Knežević Miroslav. Ukupno iz 1.pb 29 boraca. Iz 3.pb pored kapetana Desića bili su i pripadnici 1.pč Blagojević, Janković i Bajić.
[2] Hronologija događaja na prostoru prethodne Jugoslavije 1990-1995, Glas Srpski, 2002. Banja Luka, str. 640
U septembru 1995. godine, borbena grupa iz sastav 1.lpbr Prnjavor bila je upućena u širi rejon Jajca i Mrkonjić Grada radi pomoći u zaustavljanju ofanzive ABiH i HV.
33 godina Odred TO PRNJAVOR na Zapadno-Slavonskom ratištu, 13.10.1991. godine
ODBRANA SRPSKOG NARODA NA ZSR 1991-92.
Laminci
Nakon izvršene mobilizacije jedinica TO opštine Prnjavor, mjesec dana priprema i sređivanja brojnog stanja, Teritorijalni odred opštine sa prvim jedinicama JNA tadašnjeg Petog, odnosno Banjalučkog korpusa, našle su se kasnije na udaru ratnih dejstava u Zapadnoj Slavoniji 1991. godine sa zadatkom da na vrijeme pruže pomoć srpskom narodu u Zapadnoj Slavoniji koji je bio izlošen napadima Hrvatske vojske i policije.
Po naredbi komande 5. korpusa i naredjenje-7.10.1991 godine komandanta TO Prnjavor kojim se odred TO pretpočinjava brTOu rejonu prikupljanja s.Laminci, Prvi prnjavorski teritorijalni odred pod komandom kapetana prve klase Živojina Kuzmanovića sa 119 boraca i starješina po kišovitom vremenu 13.10.1991. oko 13.00 časova iz rejona prikupljanja s.Laminci, Gradiška prelazi r. Savu, most na kanalu Strug – Nova Sava i uvodi se, pod dejstvom minobacačke vatre i vatre iz snajpera, na liniju odbrane u Donjim Bogićevcima, u Zapadnu Slavoniju, RH, u zoni odgovornosti 329. oklopne brigade JA. Dijelovi ove jedinice prešli su rijeku Savu 18.8.1991. i zauzeli pravac s.Gorice – s.Donji Bogićevci – s. Dragalić- s.Medari …[1]
Struga-most
Za komandira Prve čete TO odreda postavljen je k1k Tomašević Slobodan. Preko radio-Prnjavora građani su svakodnevno informisani o stanju i aktivnostima Odreda u ratnim uslovima.
u Odred Teritorijalne odbrane grada Prnjavor bilo je moblisano preko 490 pripadnika, sa prvom popunom novih 76 boraca i kasnijim prekomandama u nižim jedinicama odreda od 17 boraca. Ukupno brojno stanje iznosiulo je preko 580 boraca.
Mobilisano u odred TO mobilizacijom od 1991. godine 460 boraca i 25 boraca u sastavu 329.okbr JNA na Zapodno-Slavonskom ratištu
Ukupno brojno stanje raspoređenih boraca u niže jedinice Odreda TO sa područja grada Prnjavora iznosi preko 580 boraca (bez duplog rasporeda u RJ) na Zapadno_slavonskom ratištu 1991.-92. godine. Kroz odred prošlo preko 860 boraca.
Prvo veliko pozivanje kada je već krenula mobilizacija dijela jedinica TO i JNA u septembru 1991. godine počelo je 5.10.1991. godine, pozivanje i organizovanje dijela jedinica motorizovane brigade iz Prnjavora na prostor Ribnjaka u Prnjavoru, gdje su već izvučena nepopunjena borbena sredstva (haubice, topovi ZIS i dr).
Pozivanje 935 v/o sa područja opštine Prnjavor izvršeno je prema planovima popune jedinice 3-4, 28-35, 42, 59-65 i 87: ič i čvp, 3.mtb, 1.hab, inžb i pozb 886 v/o: 26 oficir, 31 podoficir i 895 vojnika i 85 materijalnih sredstava, odnosno motornih vozila.
kasarna
Ponovo formirana 327.mtbr u februaru i martu 1992. godine, naporima načelnika štaba brigade ppuk LJubomira Obradovića, u jako teškim uslovima uz pomoć Prnjavorske lake pješadijske brigade i komande 1.KK VRS.
Prvi put izvršena je mobilizacija i pozivanje za 25. i 26.3.1992. godine sa početkom od 7.3.1992. u 21.00h i završetkom 8.3.1992.g u 18,30h
Početkom ratnih dejstava u aprilu, brigada, ponovo, uspjeva da izvrši djelimičnu mobilizaciju i organizaciju prema ratnoj formaciji i da popune jedinice pješadije i za podršku bataljonima, u prioritetu HAD i LADPVO i dr. jedinice.
Po planovima mobilizacije motorizovane brigade, koja se popunjavala sa područja 11 opština, ali zbog obstrukcije Muslimana i Hrvata, bigada je popunjavana, najviše, sa područja opština Prnjavora i Dervente. Prnjavor je po planu popunjavao 935 v/o.
Prema prikupljenim podacima iz arhiva OMO Prnjavor brojno stanje mobilisanih boraca sa područja grada Prnjavora tokom rata 1991-92. iznosio je u 327.mtbr preko 1120 boraca, sa prvom popunom novih 55 boraca i kasnijim prekomandama u osnovnim jedinicama brigade od 247 boraca.
Brojno stanje mobilisanih boraca iznosi 20% više, a rapoređenih boraca u 327.mtbr JA sa područja grada Prnjavora je preko 1.400 boraca.
u 27.mtbr VRS moblisano je tokom rata preko 2.300 boraca, sa prvom popunom novih 290 boraca i kasnijim prekomandama u osnovnim jedinicama brigade preko 180 boraca.
Ukupno brojno stanje raspoređenih boraca u osnovne jedinice 27.motorizovane brigade sa područja grada Prnjavora iznosi preko 2.800 boraca (bez duplog rasporeda u RJ). Kroz jedinice brigade prošlo, sa dulim rasporedom, preko 3.700 boraca.
Stanje na Brodskom ratištu izuzetno je složeno. Po naredbi 1. KK 1.prnjavorska lpbr pridodaje se TG-3 pukovnika Slavka Lisice. Brigada (2. i 3. bataljon) 25.7.1992. godine krenula je u Grk i preuzima liniju odbrane Bos.Lužani – Unka na Obodnom kanalu, od Dubičke brigade, koja je zbog velikih gubitaka morala biti zamijenjena. Nakon pet dana 30.7.1992. godine u Grk stiže i 1. bataljon, brigada je kompletna. Prednji kraj odbrane brigade je bio u rasporedu: lijevo Lužani Bos. – Žeravac 2.pb, središnji dio 1.pb i na desnom krilu 3.pb brigade.
18.9. 1991. godine izvršena je mobilizacija preko 3.400 pripadnika teritorijalne odbrane opštine Prnjavor radi odbrane bivše Jugoslavije, i zatim u zaštiti srpskog naroda u Zapadnoj Slavoniji. Kasnije su vršene prve popune jedinica TO od 200 novih pripadnika, tako da je u ratne jedinice TO opštine bilo raspoređeno preko 5.100 pripadnika operativnih jedinica i prostornih jedinica TO po mjesnima zajednicama, čija je formacija bila preko 2.000 boraca. Poginulo 10, ranjeno 53, samoranjavanje 2,povrede 23 i bolest 132 pripadnika TO opštine
Značajno je istaći da je u isto vrijeme izvršena i mobilizacija osam ratnih jedinica JNA 5. i 7.korpusa koja je popunjavala naša opština. Mobilisano je bilo oko 1.000 boraca, dok je formacija plana popune bila preko 1.000 pripadnika, najviše u 327.mtbr Derventa 7.K , 329.okbr 5.K Banja Luka, 293.inžinjerijski puk, 188.pontonjerijski bataljon, 993.jedinice pozadinske baze 5.K JNA i dr. JNA veze, obučni centar, samostalni mtb u Derventi. Poginulo je 22 borca, jedan nestao, ranjeno 45, povređeno 7 i zarobljeno 2 pripadnika JNA.
Domobilizacijom u maju i junu mjesecu 1992. godine, formirana je 1.lpbr Prnjavor 1.KK VRS sa formacojom 1.719 pripadnika, preformacijom jedinica TO opštine, dok je mobilizacija izvršena sa preko 4.500 boraca i sa prvom popunom od 700 novih boraca, što je doprinelo da se održi nivo borbene spremnosti i saniranje gubitaka od poginulih i nestalih boraca i boraca koji su teže ranjeni i koji se neće vratiti u jedinice. Na rasporedu u jedinicama brigade bilo je preko 6.300 boraca.
Poginulo 223, nestalo 16 boraca brigade, umrlo 12 u toku rata. Ostali RVI 512, preko 100 ranjeno a nemaju status RVI. Poslije rata umrlo je , prema prikuplkjenim podacima, 533 boirca 1.lpbr Prnjavor
Iz pregleda evidencije vojnih obveznika opštine Prnjavor, prilog br.2 plana mobilizacije OpŠTO Prnjavor
Svega u evidenciji raspoređenih i neraspoređenih bilo oficira 171, podoficira 498 i vojnika 13.064. Ukupno 13.733 vojnih obveznika.
katerorija
svega
RJ JNA
RJTO
RJ VEZA
JCZ
RJ milicije
radna obaveza
ukupno
Oficira (5)
171
44
73
1
0
3
17
138
Podoficira (4)
498
26
96
3
15
37
106
283
Vojnika (3)
13.064
1558
1727
24
514
1013
2236
7072
Ukupno
13.733
1628
1896
28
529
1050
2359
7493
Angažovano u popuni oružanih snaga JNA i TO
kategorija
u inostranstvu
pomorci, zatvor i dr.
neraspoređeno
svega
5
6
27
33
4
103
112
215
3
2522
24
3446
5992
Ukupno
2.631
24
3.585
6.240
Nastavak tabele : Nije angažovano u popuni OS
Pregled je prema planu mobilizacije OpŠTO Prnjavor u evidenciji opštine u 1991. godini, u kategoriji oficira i podoficira bilo je 671 lica. Stanovnika je bilo 49.705 lica, a na evidenciji je bilo 13.733 vojna obveznika ili 28%. Raspoređenih je bilo 7.493 v/o ili 11% više u odnosu na broj raspoređenih u OSNO. Razlika je, najverovatnije u sravnjenju evidencije, jer su popunjavali jedinice, a nisu obavještavali OSNO.
Po popisu od 1991. godine opština je imala 45.055 stanovnika, a u evidenciji OSNO Prnjavor bilo 11.986 vojnih obveznika raspoređenih u jedinice JNA sa 1.582 v/o, jedinice TO manevarske sa 507 v/o, jedinice TO, prostorne sa 685 v/o, jedinice CZ sa 1.444 v/o, radna obaveza sa 2.301 v/o i jedinice milicije sa 250 v/o. Ukupno raspoređeno 6.769 ili 15% angažovanja radno sposobnog stanovništva.
Krajem rata 31.12.1995. godine , opština je po podacima MO RS, Sekretarijat Banja Luka, imala 45.099 stanovnika, u vojnoj evidenciji 11.987 v/o ili 27%. Raspoređenih u VRS 4.382 v/o, ili 73% u odnosu na broj raspoređenih, u jedinicama policije 218 ili 4%, u službu OiO 7 ili 0,1%, na radnu obavezu 850 ili 14%, u CZ 521 ili 9%, ukupno raspoređeno 5.978 v/o ili 50% od ukupno evidentiranih v/o u opštini Prnjavor. Broj poginuli 361 i broj ranjenih 1.214 , što čini ukupno izbačeno iz stroja VRS 1.575 v/o ili 35% u odnosu na broj raspoređenih u VRS, ili 3,4 % u odnosu na ukupan broj stanovnika opštine. U odnosu na početak rata je 88%, znači manje nego 1991. godine
Годишњица одбране Новог Града. ПРЊАВОРСКА БРИГАДА ОДБРАНИЛА НОВИ ГРАД
18.9.2025. године је 30 година од успјешне одбране Новог Града, што је прилика да се сјетимо на одлучујући допринос бораца Прњаворске бригаде у одбрани овог дијела Републике Српске и стварање Републике Српске.
Ратна 1995. година
Прва прњаворска лака пјешадијска бригада стварана је у ратном вихору и стасала у најжешћим борбеним окршајима са непријатељем у пробоју коридора, ослобођењу Дервенте и Брода, битке на Озрену и одбрани Новог Града. Формирана је 29. маја 1992. године по наређењу генерала Момира Талића, команданта Првог крајишког корпуса Војске Републике Српске од бораца територијалне одбране попуњених резервним саставом са простора Прњавора. У свом саставу Бригада је имала три пјешадијска лака батаљона, одред Вукова са Вучијака, извиђачки вод, вод војне полиције и подршку коју су чинили вод минобацача 82 мм, вод минобацача 120 мм и мјешовита ПОБ. Бригадом је, од формирања до краја рата, командовао пуковник Владо Живковић. У бригаду је било распоређено 2.916 бораца, а кроз бригаду је прошло још 1430 припадника 4.лпб-сеоске страже, 547 бораца, припадника ратне јединице “Вукова са Вучијака“, 542 борца радничког батаљона и 59 припадника почасног вода. 229 је погинуло, 5 је умрло током рата, а 16 се и данас воде као нестали. Учествовала је у борбама на 42 ратишта, а највеће губитке претрпила је на Озренском ратишту.
34 godina od mobilizacije TO opštine, i iduće godine i prnjavorske brigade VRS
ZABILJEŽENO FOTO OBJEKTIVOM
Ratni put Prnjavorske brigade zabilježen je, manje-više u nekoliko novinskih članaka, knjiga (Hranioci ratnika, Nedeljko Sančanin, Laktaši 2008.), video materijala, kroz list Glas borca 1.lpbr Prnjavor, veb sajt: lpbr-prnjavor.info i dr.
Komandant brigade je više puta govorio o ratnom putu brigade.
Za Dan opštine 20.3.2017. godine organizovana je izložba ratnih fotografija Prnjavorske brigade i Motajički bataljon 27.mtbr Derventa. I danas se mogu vidjeti te ratne fotografije na zidovima u novoj lokaciji Boračke organizacije u Prnjavoru.
Ostala je iz rata rečenica generala Talića „RAME UZ RAME, ŠESNAESTA I PRNJAVORSKA“
I ovo je prilika da kroz fotografiju prikažemo ratni put prnjavorske brigade i sjetimo se njenih boraca, da mlađe generacije ne zaborave, a počelo se:
