30. godina od Ozrenskog ratišta. Sjećanje na zonu odgovornosti 1.lake pješadijske brigade Prnjavor i herojske odbrane Podcijelova
Svinjašnica, OzrenOzren 1994.
Na Podsijelovu svakodnevne borbe, muslimani tuku liniju odbrane brigade artiljerijom, a sa manjim grupama pokušavaju prodor kroz našu odbranu. 1. prnjavorska lp brigada je dobro opterećena.
Jedan broj naših boraca nalazi se na Oraškom ratištu, zbog toga ne puštamo borce na odmor sa Ozrena. Po naredbi komandanta brigade potpukovnika Vlade, bataljoni su dužni da izdvoje jedan broj boraca, najmanje jačine voda u rezervu. Na Podsijelovu ima samo 20 vojnih policajaca u brigadnoj rezervi. Rezervne jedinice su formirale 1. i 3. bataljon, a 2. bataljon još nije formirao bataljonsku rezervu, iako je dobio naređenje da je obavezan formirati bataljonsku rezervu.
Pregled brojčane popunjenosti ratnih jedinica Teritorijalne odbrane grada Prnjavor, i na ZSR i Brodskom dijelu ratišta RS
Prema normativnim i doktrinarnim aktima SFRJ, oružane snage činile su JNA i TO. JNA je bila udarni dio OS SFRJ, a TO je njihov najmasovniji dio, i njene jedinice su bile organizovane , obučene i naoružane po jedinstvenim načelima TO.
Jedinice TO imale su namjenu izvođenja raznovrsnih b/d u svim uslovima; borbenu kontolu teritorije i zaštita i obezbjenjene: stanovništva, materijalnih dobara, OUR, organa DPZ i DPO i dr. od svih oblika neprijateljske aktivnosti.
JTO samostalno ili sa jedinicama JNA izvode b/d na PZT, u ZF i SP.[1]
19.5.1992.godine oružane snage TO i JNA završile su svoju istorijsku ulogu na prostorima SFRJ.
Broj boraca u ratnim jedinicama TO opštine
Komanda jedinica TO opštine u saradnji sa štabom TO opštine u čijem je sastavu, neprekidno prate stanje popune jedinice, vrše analizu i po potrebi preduzimaju potrebne mjere pobiljšanja, naročito dobrovoljnog popunjavanja boraca, i o tome podnose izvještaj Štabu TO opštine.
U 1991. i 1992. godini , istraživanjem je utvrđena popuna od preko pet hiljada boraca koji su mobilisani u ratne oružane snage JNA i jedinice TO opštine Prnjavor do preformacije u maju 1992. godine. Mobilisani čine 99,76%, pripadnika muškog pola, što je razumljivo, jer su oni nosioci borbenih dejstava, a samo 18 ili 0,24% odnosi se na ženski pol koji je raspoređen u sanitetski dio jedinice.
Mobilisano je u ratne jedinice TO opštine 3.483 borac, kasnije kroz popunu raspoređeno je još 209 boraca, kroz prekomande u jedinice TO raspoređeno ukupno 3482 boraca. Kroz jedinice TO opštine Pnjavor prošlo je 5.269 boraca
Pregled strukture izvršenja popune pripadnika TO Prnjavor po ratnim jedinicama i mjesecu mobilizacije 1991-92:
jedinica
svega
%
sept
okt
dec
nov
jan
feb
mart
apr
maj
2.mtb
199
3,78%
199
2.OdTO
1248
23,68%
264
608
376
3.OdTO
97
1,84%
97
hab122
103
1,95%
61
39
3
lpav
117
2,22%
37
51
29
mb120
14
0,27%
3
8
3
odredTO
742
14,08%
319
101
132
84
11
10
59
4
22
OpŠTO
30
0,57%
8
10
7
5
PbTO
75
1,42%
17
39
19
pdv
86
1,63%
3
3
21
27
32
pionv
30
0,57%
4
5
21
pov
33
0,63%
4
10
19
rjšto
47
0,89%
9
1
2
3
31
1
rjtomz
2003
38,01%
939
221
27
51
16
35
127
416
171
rjVV
227
4,31%
10
154
63
vT-12
40
0,76%
2
24
14
vvp
59
1,12%
59
zšč
119
2,26%
13
1
2
2
1
40
32
28
Ukupno
5269
100%
1291
327
163
137
28
44
662
1455
1161
Preko 1/4 pripadnika TO opštine mobilisano je na početku rata, septembra 1991. godine. U 1991. godini moblisano je operativni dio jedinica TO (Odred, PDV, štab i prištabska jedinica zaštitno-štabna četa TO). U mjesnim zajednicama mobilisane su samostalne pješadijske čete i vodovi. 1992. godine vrši se domobilizacija jedinica TO i prefomiranje u druge jedinice TO. 2. odred TO, vojna policija i njihovo uključivanje u b/d na Derventskom ratištu.
Brojno stanje 1.lpbr tokom rata mobilisano 3.889 pripadnika brigade, a u brigadu je raspoređeno još 2.457 , ukupno 6.346 boraca
jedinica
Ukupno
% popune
mob
prekomanda
1.lpb
834
13,14%
547
287
2.lpb
1011
15,93%
731
280
3.lpb
859
13,54%
423
436
4.lpb
1461
23,02%
1293
168
čmb120
89
1,40%
22
67
iv
105
1,65%
47
58
k-dabr
46
0,72%
24
22
ks
147
2,32%
53
94
lpav
71
1,12%
36
35
mbLRL
41
0,65%
6
35
mpov
39
0,61%
11
28
odredVV
203
3,20%
79
124
pionv
30
0,47%
24
6
pozč
247
3,89%
127
120
rb
534
8,41%
28
506
rjVV
439
6,92%
324
115
tv
38
0,60%
16
22
vv
52
0,82%
31
21
vvp
100
1,58%
67
33
Ukupno
6.346
100%
3.889
2.457
336 pripadnika 1.lpbr je izbačeno iz stroja i koji nisu više na vojnom spisku-brojnom stanju. Nestali vode se 19 pripadnika, 197 poginulih, 5 umrlih, 6 samoubistvo, 98 teško ranjenih i 11 bolesnih koji su upućeni na dalje liječenje (nepovratni gubici brigade).
Prema podacima Boračke organizacije opštine Prnjavor, 15.5.2012.godine, podaci ratnog komandanta 1.lpbr, brojno stanje lpbr brojalo je 4.063 boraca.
Brojno stanje raspoređenih u brigadi je 1.102 pripadnika od mobilizacije 5.10.1991. godine do preformacije (19.5.1992.) formiranjem 27.mtbr VRS[1] sa područja opštine Prnjavor.
604 mobilisano u brigadu, još kasnije popuneno sa 398 boraca (sa 264 boraca 4.mtč koja je branila kasarnu u maju1992.), Prosjek starosti raspoređenih boraca je 32 godine života.
Prošlo kroz brojno stanje brigade 1.297 boraca, 6 boraca poginulo.
Organizaciono-formacijska struktura brigade je po formaciji JA bataljonskog sastava: 4 pješadijska-motorizovana bataljona sa divizijonima-četama za podršku, komandom , prištabskim jedinicama ( veze, izviđačko i vojnu policiju) i pozadinski bataljon.
Brigada je bila „R“ klasifikacije, što znači 1/3 sastava aktivne popune ljudstva i 2/3 popune ljudstva iz rezervnog satava. Najbolja popuna bataljona bili je iz opština Prnjavor, Derventa i brod.
Pregled strukture popune po kategoriji vojnih lica 27.mtbr sa područja opštine Prnjavor:
19.5.1992.KRAJ RATNIH JEDINICA JNA SA PODRUČJA GRADA
Za odbranu Srpskog naroda i srpskih teritorija, u maju mjesecu 1991. godine počinju prva pozivanja – mobilizacije vojnih obveznika s područja opštine Prnjavor, u ratne jedinice JNA, a po zahtjevima komande 5. korpusa JNA. Prioritet su vozači u OMJ JNA.
Mobilizacija, kao planska aktivnost prelaska na ratnu organizaciju u opštini Prnjavor, sprovedena je po mobilizacijskim pravilima bivše JNA, a prema mobilizacijskom razrezu[1].
Na području opštine u 1991. godini organizacijski je pokrivala Teritorijalna odbrana kao dio Oružanih snaga SFRJ. Opština Prnjavor popunjavala je i vršila mobilizaciju za devet ratnih jedinica JNA i Teritorijalnu odbranu opštine.
Prva ratna opšta mobilizacija jedinica i ustanova Teritorijalne odbrane opštine počela je pravovremeno od 18.9.1991. godine, bez proglašenja ratnog stanja, i počela da funkcioniše po ratnoj organizaciji i formaciji od 3.398 mobilisanih boraca.(1) Vojnika 86%, (2) podoficira 11% i (3) oficira 3% [2].
Pregled vojnih pošta JNA mobilisanim pripadnicima sa područja opštine Prnjavor:
Vojna pošta
svega
%
3
4
5
Starost
3164 Derventa 327.mtbr 7.K
571
59,17%
476
66
29
30,83
3780 Banja Luka 993.PoB 5.K Krčmarice
39
4,04%
33
5
1
30,27
4352 Banja Luka 188.pontb 5.K
3
0,31%
3
24,35
5290 Banja Luka 993.PoB 5.K M.Logor
71
7,36%
65
5
1
31,65
6510 Derventa samostalni mtb 7.K
5
0,52%
4
1
29,26
6817 Banja Luka 293.inžp 5.K
130
13,47%
111
13
6
30,39
8840 Banja Luka 329.okbr 5K
121
12,54%
106
11
4
25,17
9396 Banja Luka 993.PoB 5.K Trapisti
25
2,59%
22
2
1
30,91
Ukupno
965
100,00%
820
103
42
29,10
Mobilisano, odazvalo se u RJ JNA sa opštine preko 960 vojnih obveznika, 820 vojnika (3) ili 85%, podoficira(4) 103 ili 11% i oficira(5) 42 ili 4.3% Prosjek starosti mobilisanih vojnih obveznika iznosio je 30 godina, što znači prvog poziva. Najviše je mobilisano u 327.mtbr Derventa, 329.okbr (bez odredaTO) i 293. inžinjerijski puk. U odnosu na plan.razrez od 1760 vojnih obveznika, mobilizacija RJ JNA izvršena je sa manje od 55%
Popuna Prve dobrovoljačke ratne jedinice „Vukovi sa Vučijaka“ sa prekomandama u 1991-92.
Prema dosad prikupljenim podacima kroz [1] jedinicu je po prvom rasporedu pripadnika jedinice od 14.8.1991. godine javilo se-mobilisano do 15.5.1992. godine 213 pripadnika u četri vojne pošte (TO Okučani i Prnjavor i 329.okbr i 327.mtbr JA), a popunjavano još sa 185 pripadnika, tako da je na rosporedu bilo 398 boraca. Kroz jedinicu je prošlo 505 pripadnika od prve mobilizacije sa prelaskom preko r. Save do preformacije (19.5.1992.) sa unutrašnjim prekomandama i otpuštanjem od 107 boraca..
Do kraja rata,tj do 12.12.1995. godine u jedinicu „Vukova“ raspoređeno , po prvi put, 546 pripadnika VRS.
213 pripadnika od prve mobilizacije , 185 popunjavano, odnosno bili na rasporedu u JA i TO 398 boraca
30 godina od formiranja Radničkog bataljona VRS Prnjavor
U sastavu 1.okbr 1.KK VRS u odbrani Donjeg Svilaja, Odžak
i 1.lpbr Prnjavor u odbrani Vitkovaca, Teslić
Iz ratnog dnevnika bataljona:
12.5.1995. godine (petak)
Ministarstvo odbrane – odsjek Prnjavor izvršilo je pozivanje v/o za 9,00 časova u cilju formiranja Radničkog bataljona za izvršavanje zadataka postavljenog od više komande VRS. Uz rad radnika iz odsjeka ministarstva izvršeno je formiranje 1. i 2. čete sa komandnim kadrom. Taj dan su date informacije i upute za predstojeću smotru bataljona zakazanu za 14.5.1995. godine (subota).
Komandant bataljona sa užim dijelom komande, komandirima četa i vodova, izvršio je izviđanje u zoni odbrane u Donjem Svilaju i na licu mjesta dao konkretne zadatke i odredio raspored jedinica.
14.5.1995. godina (nedjelja)
U 9,00 časova pripadnici bataljona su bili u krugu fabrike „Unis“ gdje je otpočeo rad po četama. Vršena je saopštavanje pozadinskih zadataka za izvršavanje zadataka u drugoj smjeni. Održan je sastanak komande bataljona.
15.5.1995. godine (ponedjeljak)
Vršene su pripreme od strane komande, a posebno pom. k-danta za pozadinu za odlazak jedinice na teren.
2024.
16.5.1995. godine (utorak), u sastavu 1.okbr 1.KKVRS
U 8.00 časova v/o su stigli na zborno mjesto Tvornica „Unis“ sa naoružanjen i opremom. U isto vrijeme došli su i vozači sa vozilima (autobusi, kamioni, kombi). Komandiri četa izvršili su smotru i prozivanje prozvanih, te obavljene druge radnje za pokret jedinice.
Pokret jedinice pravcem Prnjavor – Derventa – Modriča – Kukosavlje – Donji Svilaj izvršen je u 10,30 časova. Bataljon se javio predpostavljenoj komandi ( zona odgovornosti 1.okbr 1.KK VRS pukovnika Milana Dupljanina, odnosno stigao u Donji Svilaj u 13.00 časova.
Poslije iskrcavanja v/o su sa komandirima izvršili zaposjedanje položaja za odbranu, i izvođenje aktivnosti u rejonu odbrane.
17.7.1995. godine (srijeda)
U toku dana, i narednih dana u smjeni, vršene su redovne aktivnosti u okviru postavljenog zadatka. Takođe su obavljeni poslovi na stvaranju uslova za život jedinice na terenu.
18.5.1995. godine (četvrtak)
Preduzimaju se , i dalje, sve aktivnosti i mjere za izvršavanje postavljenog zadatka. Komandant i pom. k-danta za OBP odlaze na osmatračnicu na koti 203 (kadar). Na granici mirno, tek u predvečernim satima (oko 18 sati) sa neprijateljske strane ispaljeno je nekoliko metaka, što će biti redovna pojava u vrijeme smjene jedinice. Pojačana budnost u četama
Bataljon je lakog tipa sa tri pješadijske čete i nekoliko oruđa za podršku, sredstava veze i pozadinski vod.
Vojnički sastav je od starijih godišta, preko 45 godina.
Od naoružanja bataljon je, u julu, raspolagao sa:
13.5.1995. godine (subota)
puška PAP M59/66 komada 165 sa oko 18.900 metaka,
puška AP komada 20
PM M53 7,9mm komada 10 sa 4.500 metaka,
PKT 7,62mm komada,
ručni bacač M57 komada10,
top BsT komada 2
Od 9.11-.1995. godine do 19.1.1996. godine bataljon je u sastavu 1.lpbr Prnjavor u zoni odgovornosti Vitkovci, Teslićko ratište, na desnom krilu.
Brojno stanje radničkog bataljona u sastavu 1.lpbr Prnjavor brojalo je 221 boraca mobilisanih i raspoređenih prvom popunom, starijih godišta, prosjeka 45 godina. Što je 48% manje u odnosu na formaciju 422 pripadnika pješadijskog bataljona.
Brojno stanje pri formiranje na samom početku rata bilo je 65 oficira, od toga 15 aktivni i 50 rezervni, podoficira 91, od toga aktivni 8 i rezervni 83, vojnika 2.193, regruta (mlada vojska) od toga 51 i rezervista 2.142, ukupno 2.349 popunjenost brigade je bila ispod 45%.(grupa Soko,2025.)
Stanje u zoni odgovornosti TG-3 Derventsko ratište, na dan 27.6.1992. u KM s, Foča
U zoni odgovornosti TG-3 brane se ustaške snage čiji tačan raspored i jačina nisu utvrđeni. Do sada utvrđene vatrene tačke su:
tenk zapadno od Velike na tt 252
OT istočno od tt 252 za oko 100m,
tenk istočno od crkve u Plehanu za oko 400m,
top u rejonu tt 278 Seline.
Moral neprijatelja je na niskom nivou zbog svakodnevnih gubitaka teritorije, ljudstva i tehnike.
2. Odluka komandanta TG-3 u toku 28.6.1992. god i dalje svim snagama TG-3 izvršiti napad na ustaške snage i snage zelenih beretki u zoni odgovornosti g/s pravcem: Tomasovo brdo – modran – Lužani bosanski, a p/s pravcem: Karaula- Cerik.
U bližem zadatku ovladati linijom : Gornja Bišnja /tt169/-s.Ravlilići-s.Mlinari-s.Grubišići-tt266-tt267/Vis/-k232 /Velika/.
Na Podsjelovu, relativan mir, a 7.5.1995. godine, dobijamo teleks od 1. KK, str.pov.broj 06-302/95 – jedinica „Vukova“ stavlja se na raspolaganje 1. KK i upućuje na Oraško ratište. Po prijemu ovog teleksa komandant Vlado donosi odluku da na Oraško ratište uputi borbenu grupu ,pored „Vukova“ uputi i izviđače, sanitet, dio jedinice voda MB 120mm, dio POV-a, dio veze, inženjerije i dio k-de brigade- IKM brigade sa NŠ, u sastav 1. okbr 1. KK.
Linija probijena u rejonu Lovačke kuće
Na Oraškom ratištu vode se žestoke borbe, naši borci, izviđači i „Vukovi“, uspijevaju probiti liniju odbrane neprijatelja, uzimaju oko 30 rovova, neprijatelju nanose velike gubitke, a napad je išao pravcem s. Lepnica – s. Vidovice u rejonu lovačke kuće, uvodi se grupa tenkova i oklopnih transportera sa nosačem mosta. Pogođen je jedan neprijateljski tenk. vode se žestoke borbe. Zatišje.
Bistrik, ispred komande 2.VO Sarajevo. Sada ulica Hambije Kreševljakovića i MO BiH.
Sa područja opštine Prnjavor u koloni JNA zarobljen je 3.5.1992. godine i Milinčić Zdeno ,1973. godište, iz Gornjih Smrtića, pripadnik komande stana 2. VO Sarajevo, razmijenjen živ. Još tri vojnika vozača iz zmtp JNA bili su u koloni JNA
Izdanje Republičkog centara za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, banja Luka, 2022. godine. Slučaj Dobrovoljačka str.121
Iz atlasa zločina – Zločin u Dobrovoljačkoј ulici Sarajevo
https://www.rcirz.org/?r3d=atlas-zlocina
Još niko nije odgovarao za zločin u Dobrovoljačkoj, ali koliko toliko je pohvalno što je 2022. godine Sud BiH potvrdio optužnicu za događaje u toj ulici. Optužnica tereti 10 lica, međutim, ne uzima događaje od 2. maja kada je stradalo 19 lica. Proces traje dosta dugo, jako sporo se odvija.
