Brojno stanje pri formiranje na samom početku rata bilo je 65 oficira, od toga 15 aktivni i 50 rezervni, podoficira 91, od toga aktivni 8 i rezervni 83, vojnika 2.193, regruta (mlada vojska) od toga 51 i rezervista 2.142, ukupno 2.349 popunjenost brigade je bila ispod 45%.(grupa Soko,2025.)
Stanje u zoni odgovornosti TG-3 Derventsko ratište, na dan 27.6.1992. u KM s, Foča
U zoni odgovornosti TG-3 brane se ustaške snage čiji tačan raspored i jačina nisu utvrđeni. Do sada utvrđene vatrene tačke su:
tenk zapadno od Velike na tt 252
OT istočno od tt 252 za oko 100m,
tenk istočno od crkve u Plehanu za oko 400m,
top u rejonu tt 278 Seline.
Moral neprijatelja je na niskom nivou zbog svakodnevnih gubitaka teritorije, ljudstva i tehnike.
2. Odluka komandanta TG-3 u toku 28.6.1992. god i dalje svim snagama TG-3 izvršiti napad na ustaške snage i snage zelenih beretki u zoni odgovornosti g/s pravcem: Tomasovo brdo – modran – Lužani bosanski, a p/s pravcem: Karaula- Cerik.
U bližem zadatku ovladati linijom : Gornja Bišnja /tt169/-s.Ravlilići-s.Mlinari-s.Grubišići-tt266-tt267/Vis/-k232 /Velika/.
Na Podsjelovu, relativan mir, a 7.5.1995. godine, dobijamo teleks od 1. KK, str.pov.broj 06-302/95 – jedinica „Vukova“ stavlja se na raspolaganje 1. KK i upućuje na Oraško ratište. Po prijemu ovog teleksa komandant Vlado donosi odluku da na Oraško ratište uputi borbenu grupu ,pored „Vukova“ uputi i izviđače, sanitet, dio jedinice voda MB 120mm, dio POV-a, dio veze, inženjerije i dio k-de brigade- IKM brigade sa NŠ, u sastav 1. okbr 1. KK.
Linija probijena u rejonu Lovačke kuće
Na Oraškom ratištu vode se žestoke borbe, naši borci, izviđači i „Vukovi“, uspijevaju probiti liniju odbrane neprijatelja, uzimaju oko 30 rovova, neprijatelju nanose velike gubitke, a napad je išao pravcem s. Lepnica – s. Vidovice u rejonu lovačke kuće, uvodi se grupa tenkova i oklopnih transportera sa nosačem mosta. Pogođen je jedan neprijateljski tenk. vode se žestoke borbe. Zatišje.
Bistrik, ispred komande 2.VO Sarajevo. Sada ulica Hambije Kreševljakovića i MO BiH.
Sa područja opštine Prnjavor u koloni JNA zarobljen je 3.5.1992. godine i Milinčić Zdeno ,1973. godište, iz Gornjih Smrtića, pripadnik komande stana 2. VO Sarajevo, razmijenjen živ. Još tri vojnika vozača iz zmtp JNA bili su u koloni JNA
Izdanje Republičkog centara za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, banja Luka, 2022. godine. Slučaj Dobrovoljačka str.121
Iz atlasa zločina – Zločin u Dobrovoljačkoј ulici Sarajevo
https://www.rcirz.org/?r3d=atlas-zlocina
Još niko nije odgovarao za zločin u Dobrovoljačkoj, ali koliko toliko je pohvalno što je 2022. godine Sud BiH potvrdio optužnicu za događaje u toj ulici. Optužnica tereti 10 lica, međutim, ne uzima događaje od 2. maja kada je stradalo 19 lica. Proces traje dosta dugo, jako sporo se odvija.
U toku marta 1996. godine uslijedila je masovna demobilizacija boraca teslićkih brigada i 27.mtbr nakon koje komanda Prvog korpusa naređuje spajanje ove dvije brigade u jednu koja sada dobija formacijski naziv 105. pješadijska brigada. Isto tako, spajanjem prnjavorske lake pješadijske brigade i ljudstva iz 27.mtbr sa područja opštine formira se 107. pješadijska brigada, sa vojnom poštom broj 2210 Srbac.
107.pbr, kasarna Sitneši.
Tako je u prvoj polovini marta 1996. godine formirana komanda 107. pješadijske brigade na čijem čelu su bili komandant pukovnik Miodrag Suvajac i načelnik štaba potpukovnik Gojko Starčević. Po novoj formaciji su formirani i komanda stana, vod veze, izviđački vod i četa vojne policije koji su i nadalјe ostali popunjeni lјudstvom u skladu sa formacijom, oficira 36, podoficira 16 i vojnika 667 ukupno 719, sa mobilizacijkim zborištem u s. Velika Ilova, dok su pozadinske i pješadijske jedinice bile popunjene samo potrebnim brojem lјudstva za održavanje i čuvanje naoružanja i materijalno-tehničkih sredstava. Komanda Brigade sa prištapskim jedinicama se izmiješta na lokaciju u gradu Srbac, a IKM za Prnjavor u staroj zgradi komnade lpbr, a preostali dio lјudstva i jedinica na lokaciju kasarne u Sitnešima, Srbac i Dobroj vodi i Šibovskoj. Sva skladišta naoružanja, minsko-eksplozivnih sredstava i ostalih materijalno-tehničkih sredstava su bila neprekidno obezbjeđivana naoružanom čuvarskom službom i pod stalnom kontrolom komande Brigade.
Spomenik u Banja Vrućici
Naređeno je da se gašenje ratnih sastava jedinica i demobilizacija svih rezervnih starješina i vojnih obveznika izvrši do 31.6.1996. godine, a za funkcionisanje jedinica (izrada planskih dokumenata za obuku i mobilizaciju rezervnog sastava, vođenje personalne dokumentacije, smještaj, održavanje i čuvanje naoružanja i materijalno-tehničkih sredstava i dr.) trebalo je da se pobrinu predratna profesionalna vojna lica JNA i TO. Sve predviđene aktivnosti obavlјaju uz angažovanja rezervnih starješina i vojnih obveznika koji su ostali kao profesionalna vojna lica.
Broj 35. IV 1996. 1.mtb1.mtb, 26.4.1996.Broj 35. IV 1996. str.4
1996.
Reorganizacom VRS od 27.mtbr VRS fromirana je 327.pbr 3.K VRS
Ratni put 27.mtbr 1.KKVRS
Stvarana i reorganizovana uporedo sa izvođenjem borbenih dejstava na širokom frontu, 27.mtbr 1.KK VRS, bila je izložena dejstvu neprijatelja, što je otežavalo njen tačtički položa. I pored brojnih problema , a posebno problema za popunu jedinica brigade, ona je izrasla u jaku i respektivnu snagu, kakva je ostala do kraja rata.
Ratni put ove brigade je veoma težak. Nakon uspješno izvršenih zadataka na derventsko-brodskom ratištu u sklopu operacija za oslobađanje Dervente i Broda i proboj koridora, brigada je prebačena na maglajsko-zavidovićko ratište, a nakon toga na teslićko ratište.
Brigada je vodila borbu na prostoru Bišnje, Rabića, Babino brdo, Bijelo brdo, Kostreš, Obodni kanal, Vlasenica, Bratunac, Svjetliča, Vozuča, Kremen, Nekolje, Viniše, Vučja planina, Balabanovac, Kosovnjak, Jezera, Brićevac, Bihač, Sanski Most, Mrkonjić Grad ..
Poginulo je 456 pripadnika brigade, 1280 ranjenbih boraca, kao i 10 boraca koji se još vode kao nestali.
Za bespoštednu borbu i zaštitu srpskog naroda i očuvanje teritotija RS brigada je odlikovana Karađorđevom zvijezdom drugog reda, a za požrtvovanost njenih pripadnika u odbrani Teslića, SO Teslić dodijelila je 327.pbr Zlatnu plaketu. ( Srpska Vojska, juni 2000.).
Povodom Dana VRS i Dana obilježavanja 327.mtbrJA, odnosno 27.mtbr1.KKVRS i osinjske lake pješadijske brigade , 12.5.2018. godine, o ratnom putu brigada, rečeno je:
brigada je jedna od najvećih brigada VRS. Široj javnosti bila je poznata kao Derventska ili kao 327. motorizovana brigada, a nastala je 13. maja 1992. godine. Objedinjenih, pisanih i javnosti dostupnih tragova o nastanku, djelovanju i kraju brigade nažalost nema, ali građe još uvijek ima na sve strane, a najviše u glavama neposrednih aktera nastanka i ratnog puta brigade.
Derventa
Prvi komandant brigade, nakon 13. maja 1992. godine, bio je potpukovnik Ratko Grahovac. Nakon Grahovca, komandanti brigade bili su pukovnik Trivo Vujić, koji je poginuo 30. juna 1992. godine, zatim potpukovnik Stanko Baltić, pukovnik Boško Peulić, a poslјednji ratni komandant bio je pukovnik Rajko Radulović. Na čelu brigade u dva navrata bio je i potpukovnik, kasnije general, Ljubomir Obradović, koji je tu dužnost obavlјao s pozicije načelnika štaba brigade.
Formacija brigade se mijenjala u zavisnosti od potreba i stanja na terenu, a kraj rata dočekala je sa četiri motorizovana batalјona, nekoliko samostalnih četa, te ostalim jedinicama. Borci su bili iz Dervente, Broda, Prnjavora, Banja Luke i mnogih drugih mjesta, te jedan broj dobrovolјaca iz Srbije, a u sastavu brigade bila je i četa ”Meša Selimović”, koju su uglavnom činili Bošnjaci iz Dervente i Broda.
Sve zadatke koji je pred brigadu postavila nadležna komanda, borci su izvršili, a učestvovali su u operacijama ua proboj koridora, oslobođenje Dervente, zatim na ratištima kod Gradačca, Doboja, Vlasenice, Zavidovića, Maglaja, Teslića, Sarajeva, Bihaća, Klјuča, Sanskog mosta… Za doprinos očuvanju srpskog naroda i nastanku Republike Srpske odlikovana je Karađorđevom zvijezdom drugog reda.
Tokom četiri ratne godine, prema nepotvrđenim informacijama, 438 boraca ove brigade izgubilo je živote i skoro svaki drugi pripadnik je ranjen, a brigada je odlikovana ordenom Karađorđeve zvijezde
Osinjska brigada nastala je na temelјima osamnaeste partizanske brigade, a formirana je s cilјem izvođenja odbrambenih zadataka. U sastav brigade ušli su dobrovolјci iz sela Pojezna, Donji i Gornji Cerani, Donja i Gornja Osinja i Crnča.
Prvi ratni zadatak brigada je dobila 22. marta 1992. godine, a radilo se o odbrani srpskih naselјa na liniji dugoj 22 kilometra: Kaurska obala — Tešića bare — Tomasovo brdo — Kneževići — Malojčani — Mišinci (Cer) — Čolno brdo (Mala Sočanica) — isklјučno Torine (Tisovac). Komandu brigade činilo je svega osam rezervnih oficira među kojima je najstariji bio kapetan prve klase. U junu za komandanta brigade dolazi aktivno vojno lice s činom majora. U nastavku ratnog puta brigada je učestvovala u borbama za oslobađanje Dervente i proboj koridora, kao i na mnogim drugim ratištima na kojima je dala ogroman doprinos u stvaranju Republike Srpske. Izgubila je 104 borca, a više od 600 boraca je teže i lakše ranjeno. Brigada je odlikovana Medalјom Petra Mrkonjića, a 1. marta 1994. godine lјudstvo je integrisano u 27. brigadu.
Rezervna stanica milicije/policije Prnjavor u ratu
policija
U ratu se formira jedinica milicije po principu vojne organizacije. Po ratnom razvoju SJB Prnjavor formira jedinicu milicije za izvođenje b/d jačine voda u sastavu čete milicije CJB Banja Luka, odnosno bataljona milicije-policije MUP-a RS. Jedinice milicije u početku, čine dio snaga Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor, a kasnije VRS, odnosno 1.KK VRS.
Prema mobilizacijom planu i odbrambenim pripremama Stanice javne bezbjednosti Prnjavor u svakoj većoj mjesnoj zajedinici opštine bilo je planirano formiranje Ratne stanice milicije do 20 pripadnika, odnosno patrolnog sektora- rejona. Prema raspoloživim podacima iz arhiva OMO Prnjavor stanje je:
22 mjesne zajednice opštine, grada Prnjavor,
prema podacima odsjeka MO Prnjavor u 1991. godini na rasporedu u jedinici milicije SJB Prnjavor bilo 250 pripadnika.
raspoređeno u SJB Prnjavor 395 pripadnika u odsjeku MO Prnjavor: 10 oficira, 30 podoficira i 335 vojnika. U decembru 1995. godine bilo raspoređeno 56 pripadnika PS Prnjavor,
mobilisano u septembru 1991 – 1995. godine u SJB 259 lica, pripadnika. U RJ milicije-policije oko 321 pripadnika, koji su učestvovali u zoni borbenih dejstava kao 3.bataljon milicije/policije , a tri i više puta 534 pripadnika u zoni b/d, još mobilisano u odjeljenja i odsjeka SJB 138 za vršenje redovnih policijskih i upravnih poslova. Ukupno raspoređeno 329 pripadnika MUP i sa prekomandama (više puta raspoređivani) preko 700 pripadnika PS policajaca i službenika. Domicilno 372, izbjeglo 3 i 10 raseljeno lice. Ženskog pola samo 9 pripadnika i službenika.
oficira 10, podoficira 30 i 335 vojnika,
u sastavu posebnih jedinica policije SJB daje 134 pripadnika, vojno sposobnih obveznika,
na kraju rata : vodnici 17, zastavnik 2, potporučnik 2, poručnik 5, K1K 1 i major 1
kroz policijsku stanicu Prnjavor i bataljon policije CJB Banjaluka prošlo oko 400 pripadnika policije Prnjavor.
prosjek starosti pripadnika SJB iznosi 29 godina života. Najmlađi sa 19, a najstariji sa 47 godina života. Standardna devijacija starosti je 6,575, a varijansa 43,24 godina.
Grad Prnjavor po mobilizacijskom planu popunjavao je prvo prvi odred teritorijalne odbrane formacijski sa 434 pripadnika. Mobilisano u prvi odred 571 pripadnika, još u toku rata popunjavano 15 boraca. Ukupno raspoređeno tokom rata u odred 586 borac, a u osnovne jedinice odreda popuna je izvršena sa 586 boraca.
Kroz [1] jedinice 2.odred TO je rapoređeno u jedinice odreda 1.242 boraca, a prošlo kroz prekomande 1.311 pripadnika od fomiranja iz jedinica TO mjesnih zajednica do preformacije (10.6.1992.) sa unutrašnjim prekomandama i otpuštanjem. Prosjek starosti boraca 30 godina.
Mobilisano 435 u 2. odred TO opštine, još popunjeno 107 novih boraca, a raspoređeno 700 boraca, ukupno raspoređeno bez duplih rasporeda 1242 boraca. 3 poginula boraca..
Pregled strukturi raspoređenih u jedinice odreda po kategoriji lica
popuna
svega
%
3
4
5
Prosjek
mobilizacija
435
35,02%
386
38
11
31,02
popuna
107
8,62%
98
8
1
28,28
raspoređeno
700
56,36%
585
91
24
30,92
ukupno
1242
100,00%
1069
137
36
30,07
Procenat raspoređenih (3) vojnika je 86%, (4) podoficira 11% i oficira (5) je 3%. U rasporedu su bile i tri žene. Prosjek staroisti 30 godina.
1.aprila 1996. godine 1.lpbr Prnjavor i 1.mtb 27.mtbr zvanično mijenja naziv u novu 107.pbr i to u sklopu reorganizacije VRS.
Krajem marta 1996. godine uslijedila je masovna demobilizacija boraca prnjavorske brigade i jedinica 27.mtbr VRS sa područja opštine Prnjavor, nakon koje komanda Prvog korpusa naređuje spajanje ove dvije brigade u jednu koja sada dobija formacijski naziv 107. pješadijska brigada, sa vojnom poštom broj 2210 Srbac.
Tako je u prvoj polovini marta 1996. godine formirana komanda 107. pješadijske brigade na čijem čelu su bili komandant pukovnik Miodrag Suvajac i načelnik štaba potpukovnik Gojko Starčević.
Brigada fromacijski je brojala 4.113 boraca, 3.692 vojnika, 183 podoficira i 2.389 oficira. Sa područja opštine u brigadu je bilo popunjeno i raspoređeno 2.000 pripadnika ili 49%. u dva pješadijska bataljona i ostale jedinice brigade. Prosjek starosti 32 godine života.
Po novoj formaciji su formirani i komanda stana, vod veze, izviđački vod i četa vojne policije koji su i nadalјe ostali popunjeni lјudstvom u skladu sa formacijom, oficira 36, podoficira 16 i vojnika 667 ukupno 719, sa mobilizacijkim zborištem u s. Velika Ilova, dok su pozadinske i pješadijske jedinice bile popunjene samo potrebnim brojem lјudstva za održavanje i čuvanje naoružanja i materijalno-tehničkih sredstava.
Komanda Brigade sa prištapskim jedinicama se izmiješta na lokaciju u gradu Srbac, a IKM za Prnjavor u staroj zgradi komande 1.lpbr , komandanti major Tomić, major Merlović i kapetan Suvajac, a preostali dio lјudstva i jedinica na lokaciju kasarne u Sitnešima, Srbac i Dobroj vodi kod lovačkog doma i Šibovskoj. Sva skladišta naoružanja, minsko-eksplozivnih sredstava i ostalih materijalno-tehničkih sredstava su bila neprekidno obezbjeđivana naoružanom čuvarskom službom i pod stalnom kontrolom komande Brigade.
Naređenjem OG-1 od 6.1.1996. godine brigada se na Teslićkom ratištu u zoni odgovornosti Vitkovci – Gojakovac, povukla u dubinu teritorije,
Linija razgraničenja kontroliše patrolama. Konačno razgraničenje, a pod kontrolom IFOR-a i poljskog bataljona završeno je 19.1.1996. godine.
Iz zone borbenih dejstava izvučeno je sve teško naoružanje i prebačeno u Prnjavor na remont. Vojska se privikava na novu organizaciju rada, patrolima od Gojakovca do Žerkovine na rijeci Usori.
Period razgraničenja prošao je bez i jednog incidenta. Konačno, 21.3.1996. godine i posljednji borac povukao se iz zone razdvajanja. Do 31.3.1996. godine razduženi su gotovo svi borci. Sa radom nastavljaju pojedinci koji moraju svu opremu i naoružanje uskladištiti.
Bili smo najveća jedinica u Vojsci Republike Srpske i kroz brigadu je prošlo oko 10.000 ljudi. Imali smo u svom sastavu više od 150 borbenih vozila. Tokom Domovinskog odbrambenog rata učestvovali smo na gotovo svim ratištima i u velikim akcijama – rekao je Keser i dodao da je Prva oklopna brigada Vojske Republike Srpske imala veliki značaj u operaciji „Koridor“ i da je s pravom nazivana „šok šakom VRS“.
Prema njegovim riječima, ova jedinica je 1993. godine odlikovana Ordenom Nemanjića, dok je 1997. godine proglašena za najbolju u Vojsci Republike Srpske.
UDARNE SNAGE JNA I VRS
U pregledu planova razvoja ratnih jedinica JNA u Opštinskom sekretarijatu za narodnu odbranu za 1991. godinu nalazi se 329. oklopna brigada JNA, broj 5456, vojna pošta 8840 Banja Luka, sa mobilizacionim mestom kasarne Kozara Banja Luka.
1. OKB 1. KK VRS https://sr.wikipedia.org/sr- imao je oklopne bataljone naoružane sa 30 tenkova T-84 (1. OKB), dok su 2. i 3. OKB imali po 30 tenkova T-55, mehanizovani bataljon sa OT i BVP-om, više od samohodnih vozila BRBR DM 12.
Poginulo je 180 vojnika, 5 je nestalo, a 835 pripadnika je ranjeno. Borbeni put brigade trajao je 1.808 dana.
Prnjavorska popuna 329. brigada imala je 175 gubitaka: 5 poginulih, 22 ranjena, 21 ranjena i 124 bolesna. U 1. okbru 54 gubitka: 7 poginulih, 3 umrla, 30 ranjenih, 4 ranjena, 6 bolesnih i 2 zarobljena. U radničkom bataljonu gubici su bili: jedan mrtav i ranjeni i 14 bolesnih vojnika.
Planom 329. okbr primljeno je 30 pripadnika vojne jedinice, a mobilizacija je izvršena sa 286 vojnih obveznika. Tenkovska jedinica JNA angažovala je 135 boraca sa područja opštine, a Prnjavorski odred TO još 377 boraca i 27 pripadnika „Vukova sa Vučijaka“. U 1.okbr 1.KK bilo je raspoređeno, bez duplikata, ukupno 326 boraca sa područja grada Prnjavora,
kroz 1.oklopnu brigadu VRS prošlo je, odnosno bili na rasporedu u jedinisdama brigade, 358 pripadnika raspoređenih sa područja grada Prnjavora, a još 723 pripadnika raspoređena su u radnički bataljon koji je bio pri 1. okopnoj brigadi na području Donjeg Svilaja, Odžak.
Prema podacima iz arhiva OMO Prnjavor od 30.12.1992. godine sa područja opštine Prnjavor odazvali su se na mobilizacijiki poziv 1991/1992. godine, a nalaze se u RJ 8010 na dan 1.11.1992. godine 102 vojna obveznika: 96 vojnika, tri podoficira i tri oficira.
IZILAZAK JEDINICA TERITORIJALNE ODBRANE OPŠTINE PRNJAVOR NA GRANICE OPŠTINE-MOTAJICU, DAN GRADA PRNJAVOR
33 godina od izilaska na Motajicu.
Početkom 1992. godine kada još nije stvorena Vojska Republike Srpske, a polazeći od procjene ugroženosti opštine Prnjavor ratnim dejstvima iz pravca Derventa[1] i stalnog praćenja vojnopolitičke situacije od organa lokalne vlasti. I dalje se organizuju formirane jedinice TO po mjesnim zajednicama na izvršavanje obezbjeđenja važnih objekata i uspostavljanja vojnih punktova na pojedinim putnim komunikacijama u mjesnim zajednicama po naređenjima rejonskih štabova TO..
Počinje formiranje novih ratnih jedinica. Pored formiranih rejonskih štabova teritorijalne odbrane Prnjavor, Potočani, Donji Vijačani i Šibovska, formira se jedinica vojne policije i baterija PVO.
U Šibovskoj od jedinica rejonskog štaba Šibovske, Potočana i čete Trstenaca, koja je bila u sastavu 327.mtbr JA koja se rasipala, počinje formiranje Drugog teritorijalnog odreda opštine Prnjavor[2] i prilagođavanje na ratnu situaciju.
