Mobilizacija, kao planska aktivnost prelaska na ratnu organizaciju u opštini Prnjavor, sprovedena je po mobilizacijskim pravilima bivše JNA i TO, a prema mobilizacijskom razrezu[1].
Pregled strukture izvršenja mobilizacija prema kategoriji i polu pripadnika TO na području opštine:
Grupa
svega
%
muški
ženski
Starost
3
3203
86,19%
3184
18
33,58
4
397
10,68%
396
1
32,70
5
116
3,12%
116
35,52
ukupno
3716
100%
3696
19
33,93
Prva ratna, opšta mobilizacija jedinica i ustanova Teritorijalne odbrane opštine počela je pravovremeno od 18.9.1991. godine, bez proglašenja ratnog stanja, i počela da funkcioniše po ratnoj organizaciji i formaciji od 3.400 mobilisanih boraca. Vojnika(3) je bilo raspoređeno 3.013 ili 87%, podoficira(4) 359 ili 11% i oficira(5) 104 ili 3%. Prosjek godina života boraca 34 godine života.[2].
Mobilisano je preko 3.100 pripadnika TO opštine Prnjavor i popunom još novih 290 vojna obveznika tako da je u TO opštine sa prekomandama 300 pripadnika, bilo raspoređeno, bez dulpliranja v/o, u teritorijalnoj odbrani opštine preko 3700 boraca ili 78% više u odnosu na plan popune ratnih jedinica prostrorne i manevsarske sztrukture 0d 2085 lica, ili 31% od ukupno raspoređenih lica u oružene snage SFRJ, odnosno 8% od ukupnog broja 47055 popisanog stanovništva opštine 1991. godine. Kroz jedinice i štabove TO prošlo preko 5700 vojnih lica sa područja opštine Prnjavor.
U sastavu TO opštine pred mobilizaciju bilo je raspoređeno u manevarske i operativne jedinice TO 1527 komada oružja, prema formaciji i popuni ratnih jedinica:
Komanda jedinice 1.lpbr Prnjavor u saradnji sa komandom 1.KK VRS u čijem je sastavu, neprekidno je prate stanje popune jedinice, vrše analizu i po potrebi preduzimaju potrebne mjere pobiljšanja, naročito dobrovoljnog popunjavanja boraca, i o tome redovno dostavlja izvještaj komandi korpusa.
Popuna u VRS vršila se na osnovu opšte vojne obaveze sa profesionalnim vojnim licima, licima u rezervnom sastavu, vojnicima na služenju vojnog roka i dobrovljcima. I u zadnjim godinama rata predstavljala je veliki problem, jer nije bilo dovoljnih vojnih obveznika za popunu jedinica VRS zbog gubitaka.
Naredbom komandanta 1.Krajiškog korusa VRS od 20.5.1992. godine formirana je 1.prnjavorska laka pješadijska brigada. Brigada je bila u formacijskom sastavu 1. KK VRS.[1]
Komandant
komanda brigade
štab
vod vojne policije
izviđački vod
larv PVO
pionirski vod
mješoviti POV
vod veze
komanda stana
pješadijski bataljon /tri bataljona/
četa MB120mm
mješovita baterija
pozadinska četa
Brigada je bila trojne formacije, bataljonskog sastava sa tri pješadijska bataljona, kasnije i 4.lpb, jedinicama za podršku i prištabskim jedinicama. Jedinica za artiljerijsku podršku je bila minobacačka četa 120mm i mješovita baterija LRL128. Pod prištabskim jedinicama podrazumjevaju se vod vojne policije, izviđački vod, pionirski vod, vod veze i komanda stana. Logističku podršku brigade izvršavala je pozadinska četa.
Formacija brigade broj 111.978 iznosila je 1.719 pripadnika, a po planu popune 1.lpbr iz 1992. godine, formacija je bila: oficira 89, podoficira 134, vojnika 1276. Ukupno vojnih obveznika 1.499 pripadnika; motornih vozila 46. Prosječna starost boraca 33 godine života.
Raspoređeno u ratne jedinice brigade 4800 boraca ili 279%, dva puta više od formacije.
Brojčana popunjenost ratnih jedinica brigade tokom rata najveće je bilo prilikom organizacijko-formacijske reorganizacije od TO u 1.lpbr u maju i junu 1992. godine, iznosilo je 2577 mobilisanih i preraspoređenih prvih boraca. Krajem 1993. godine mobilisano je još 387 boraca, a 1994. godine 414 borca, zatim 1995. godine 333 boraca od vojnih obeznika raspoređenih na radnu obavezu i prekomandom iz 4.lpb, jer su gubici brigade bili najteži i trebalo je popuniti jedinice. U 1996. godini mobilisano je samo 5 boraca.[1]Ukupna raspoređenost u jedinicama brigade preko 4800 pripadnika
godina
Ukupno
%
3
4
5
ispod
%formacije
1992.
2768
57,55%
2422
270
76
2768
161,02%
1993.
578
12,02%
535
32
11
3346
33,62%
1994.
685
14,24%
649
29
7
4031
39,84%
1995.
768
15,97%
720
34
14
4719
44,67%
1996.
11
0,23%
11
4810
0,63%
ukupno
4810
100%
4337
365
108
4810
279,81%
U kategoriji (3) vojnika raspoređeno je 90%, (4) podoficira 8% i (5) oficira 2%. Popuna je bila izvršena sa 2,5 puta više u odnosu na formaciju brigade i pridodate jedinice.
Prvi udarni bataljon Prvog Krajiškog korpusa VRS „Vukovi sa Vučijaka“
Komanda jedinice „Vukovi sa Vučijaka“ u saradnji sa komandom brigade u čijem je sastavu, neprekidno je pratilo stanje popune jedinice, vrše analizu i po potrebi preduzimaju potrebne mjere pobiljšanja, naročito dobrovoljnog popunjavanja boraca.
Koridor, 1992.
Analiza brojnčanog popunjavanja jedinice „Vukovi sa Vučijaka“ Prnjavor na Derventskom ratištu, Benkovačkom 1991-[1]1995. godine u SR Hrvatskoj i ratištima u z/o 1.KK VRS prema prikupljenim podacima
Broj pripadnika u jedinici „Vukova sa Vučijaka“ po prvom rasporedu dobrovoljaca u jedinicu TO i JNA 246 boraca, i u VRS preko 650 boraca, a prošlo preko 1.100 pripadnika u devet vojnih pošta. Najviše u 1.prnjavorskoj lpbr 513 boraca ili 78%
Prema podacima iz ove jedinice kroz bataljon je prošlo preko 1000 boraca VRS , od kojih je 47 poginulo, a 180 ranjeno.
Sve ukupno u ratnim jedinicama TO, JNA i VRS bilo prema prikupljenim podacima 548 pripadnika prvi put.
Poginulo 52 i jedan pripadni je umro. Status RVI ima 153 pripadnika „Vukova“, 69 pripadnika je ranjeno i 11 povređeno, i bez utvrđenog statusa 244. Poslije rata umrlo je 51 pripadnika „Vukova“
Prema pregledu u početnom periodu mobilizacije i održavanje brojnog stanja „Vukova“- popunu gubitaka iznosilo je po godinama rata u VRS:
godina
Svega
%
3
4
5
1992.
349
53,20%
319
24
6
1993.
181
27,59%
170
8
3
1994.
66
10,06%
64
1
1
1995.
60
9,15%
59
1
ukupno
656
100%
612
34
10
Popuna dobrovoljcima izvršena je sa vojnicima (3) 93%, podoficira (4) i oficira (5) ostalo.
Pregled gubitaka pripadnika „Vukova“ po godinama rata od težih ranjavanja boraca koji se neće vratiti u jedinicu, poginulih ,umrlih i samoubistvu u ratu, stanje je:
gubici
Svega
%
1992.
1993.
1994.
1995.
1996.
rana
12
20,34%
6
1
5
poginuo
22
37,29%
11
6
3
1
1
poginuo
21
35,59%
13
4
3
1
umro
1
1,69%
1
samoubistvo
3
5,08%
1
1
1
ukupno
59
100%
31
11
7
9
1
U operativnom brojnom stanju u jedinici „Vukova“je bilo raspoređeno preko 700 boraca (bez gubitaka od 7%)
Prema kategoriji vojnog lica brojčana popunjenost ratne jedinice iznosi[2]
Planiranje intendantske podrške činilo jednu od osnovnih funkcija rukovođenja intendantskom službom i bio funkcionalni dio planiranja logističke podrške u TO. Od 1980. godine planiranje intendantske podrške se obavljalo prema [1].Uputstvo za planiranje intendantskog obezbeđenja u OS, Vojna štamparija, Beograd, 1980.
U radu se daje prikaz modela plana intendantske podrške primenom računarske tehnike čime se obezbeđuje izrada plana štaba TO u skladu sa situacijom u realnom vremenu prema [1].Uputstvu, i uputstvu o operativnoj evidenciji borbene gotovosti i izvještavanju u OSSFRJ, 1974.godine.
1) Dokumenta planiranja
a) Šema snabdijevanja − oslanjanja kojom su definisane jedinice na intendantskoj podršci. Za svaku jedinicu utvrđuju se brojno stanje ljudstva prema formaciji i proračun utroška obroka hrane po danima i ukupno za period planiranja. b) Pregled-šema potreba i obezbjeđenja hranom – služi za utvrđivanje dnevnih potreba u hrani i izvora za njihovu popunu. Potrebe obuhvataju ukupne količine artikala hrane koje nedostaju do norme i za utrošak u periodu paniranja mob, za dva dana-
c) Pregled potreba i obezbjeđenja vodom u kome se iskazuju potrebe u vodi jedinica na šemi snabdijevanja, mogućnosti objekata za snabdijevanje vodom koji se nalaze u zoni dejstva, količina vode koju treba doturiti i vreme dotura.
U prilogu, prvo se daje, lični sastav jedinica TO i MTS u miru i ratu, koji je Štab TO opštine izradio za potrebe mobilizacije jedinica TO, što se pokazalo veoma funkcionalno u izvršenju prve ratne mobilizacije Teritorijalne odbrane optine Prnjavor u drugoj polovini septembra 1991. godine
Pregled brojnog stanje 1.mtb 27.motorizovane brigade 1.KK VRS Derventa
Prema prikupljenim podacima brojno stanje bataljona na rasporedu u jedinice bataljona bilo je oko 1.500 boraca, od preformacije (19.5.1992.) formiranjem 1.mtb 27.mtbr 1.K VRS[1] sa područja grada Prnjavor do kraja rata. Od 1.7.1993. godine, nakon reogranizacije došlo je do ponovnog okupljanja pripadnika 1.mtb i novog komandnog sastava.
Mobilisano 849, još popunjeno sa 136 sa ukupnom popunom od 985 boraca. Rapoređeno u osnovne jedinice bataljon bez dupliranja 1500 boraca. Prošlo kroz jedinice bataljona preko 2030 boraca. Prosjek starosti pripadnika bataljona 32 godine života.
Prosječno mjesečno učešće od 1408 raspoređenih pripadnika iznosi preko 20 mjeseci učešća u ratu u bataljonu, 31 pripadnika poginulo.
Organizaciono-formacijska struktura bataljona je 719 po formaciji JA četnog sastava: 3 pješadijske-motorizovane čete sa četama za podršku, komandom , vodom pvo, prištabskim jedinicama ( veze, izviđačka i vojnu policiju) i pozadinski vod.
1.mtb-2.pč
Brojno stanje 1.mtb
Popuna
svega
%
3
4
5
mobilizacija
849
56,33%
745
79
25
dopopuna
136
9,01%
122
11
3
rapoređeni
523
34,66%
453
52
18
ukupno
1.508
100%
1.320
142
46
Vojnika (3) bilo raspoređeno 1.321 ili 87%, podoficira (4) bilo 142 ili 0% i oficira (5) 46 ili 3%. Procenat popune u odnosu na formaciju od 719 lica iznosi više od 100%
Pregled prema godini mobilizacije i popune boraca 1.mtb
Godina
svega
%
3
4
5
1992
809
53,65%
697
87
25
1993
368
24,40%
320
36
12
1994
185
12,27%
167
12
6
1995
141
9,35%
132
6
3
1996
5
0,33%
4
1
Ukupno
1508
100,00%
1320
142
46
Najveća popuna jedinice izvršena je u 1992. godini kada je izvršena domobilizacija bataljona iz 327.mtbr JNA i iznosila je 54% i 1993. godine 24% [1]
33 godina od kraja formiranja odreda TO i preformacije odreda TO Prnjavor u 1.pb 1.lpbr Prnjavor
Struktura popune ratne jedinice TO opštine Prnjavor
18.maja 1992. godine stupila je na snagu odluka Predsjedništva SFRJ o povlačenju dijelova jugoslovenske armije u Saveznu Republiku Jugoslaviju, čime predstaje i postojanje teritorijalne odbrane SFRJ i opštine kao dijela oružanih snaga bivše Jugoslavije.
predsjedništvo sfrj
Krajem maja i u toku juna dolazi do preformacije jedinica TO opštine i formiranje 1.prnjavorske lake pješadijske brigade, a preostale jedinice JA u jedinice Vojske Republike Srpske.
Brojno stanje odreda TO opštine Prnjavor iznosilo je oko 570 boraca ili 79 više u odnosu na formaciju jedinice. Mobilisano je bilo tokom rata 500 boraca i popunom još preko 70 boraca. U jedinice odreda bilo je raspoređeno oko 700 pripadnika (sa prekomandama).
Kroz odred je prošlo 890 pripadnika od mobilizacije 18.9.1991. godine sa prelaskom preko r. Save 13.10.1991. godine na Zapadno – Slavonsko ratište do preformacije (16.6.1992.) sa popunom i prekomandama.
U početku mobilisano je u septembru 320 pripadnika u odred. Rijeku Savu prelazi 326 mobilisanih pripadnika i još kasnije 251 mobilisanih boraca. Na rasporedu u odredu bilo 586 boraca, zatim je raspoređeno kroz popunu još 253 boraca.
Značajno je da je 194 pripadnika odreda od mobilizacije 18.9.1991.godine, koji su tada bili pretpočinjeni 2.partbrTO, i prešli r.Savu 13.10.1991. godine u ušli u sastav 329.okbrJNA kao odred-bataljon TO [1]
Pregled strukture raspoređenih pripadnika odreda TO opštine prema kategoriji
Vojna pošta
svega
%
mobilizacija
popuna
Starost
8840 Banja Luka
253
43,77%
178
75
28,42
T-22206 Prnjavor
325
56,23%
322
3
30,01
ukupno
578
100%
500
78
29,22
Prema prikupljenim podacima u odredu je mobilisano 500 boraca, u toku rata još je bilo popunjeno prvi put sa 78 boraca što ukupno na brojnom stanju iznosi 578 boraca. (3) vojnika 447, (4) mlađih oficira 96 i (5) oficira 29 lica. U vojnoj pošti TO bilo 325 boraca raspoređenih po osnovu mobilizacije i dopopune od 3 pripadnika, dok u sastavu 329.okbr JNA bilo raspoređeno 253 lica, u mobilizaciji 178 i popuni 75 lica. Prosjek starosti odreda je bila 29 godina života,
Prekomandama je bilo rapoređeno još 127 boraca koji su došli u odred sa 705 raspoređenim borcem, bez duliranja. u 2 prekomandi bilo 184 duplih borca, tako da je kroz odred prošlo 889 boraca.
Prema vojnoj pošti TO opštine je bilo 328, a u vojnoj pošti 329.okbr 377 pripadnika raspoređenih u jedinice odreda. Ova metodologija brojnog stanja je da se isključi mogućnost dupliranja prvog raporeda u odredu.
Iz tabele je karakteristično da kod oficira u mobilizaciji odreda 1991. godine bilo 28, a samo je 6 ili 25 % oficira prešlo r. Savu. U odnosu na formaciju odreda od 18 oficira, ovo je bilo nedovoljno, jer su bile česte prekomande i napuštanja tako da su komandne dužnosti vodili i desetari vojnika. Podoficira je po formaciji sledovalo 28 a popuna izvršena, u toku rata 99 podoficira, bilo je i novih unapređenja. Kod vojnika sleduje po formaciji 297 vojnika, a izvršena popuna 449 vojnika. i na kraju po formaciji je sledovalo 434 pripadnika a izvršena popuna u toku rata 578 boraca odreda TO Prnjavor.
Ukupno u odred je bilo rapoređeno u osnovnim jedinicama (čete, vodovi, samostalna odjeljenja) 705 boraca. (npr. moja dužnost je bila prvo u komandi odreda, a kasnije druga, u .pješadijskoj četi).
Da je kroz odred sa svim prekomandama u odredu je prošlo 889 boraca za osam mjeseci borbi. Prosječna starost borca je bila 31 godina.
Pregled strukture rasporeda pripadnika odreda prema kategoriji lica i nižim jedinicama odreda do preformacije:
jedinica
svega
%
3
4
5
Starost
komanda odreda
18
3,11%
3
6
9
37,80
odjeljenje veze
11
1,90%
9
2
26,26
izviđačko odjeljenje
18
3,11%
12
5
1
26,69
kurirsko odjeljenje
16
2,77%
11
5
31,20
pionirsko odjeljenje
13
2,25%
11
1
1
31,39
1.pješadijska četa
171
29,58%
143
23
5
28,18
2.pješadijska četa
206
35,64%
165
36
5
29,00
prateća četa
81
14,01%
63
11
7
30,14
pozadinski vod
44
7,61%
32
10
2
30,77
ukupno
578
100%
449
99
30
30,16
Najveća izvršena popuna je u 2.pješadijskoj četi sa 36% sa prosjekom starosti boraca 29 godina.
Sjećanje na pozadinsku četu 1.prnjavorske lake pješadijske brigade
Prnjavor, 2023.
USPJEŠNO FUNKCIONISANJE POZADINSKOG OBEZBJEĐENJA BRIGADE
Za uspješno vođenje borbenih dejstava od velike važnosti je i dobro organizovanje i suguran rad pozadine. Pozadinsko obezbjeđenje (PoOb) obavlja povećani obim zadataka to uslovljava velika opremljenost jedinica raznim i raznovrsnim borbenim i neborbenim spredstvima, te izmjenjenim načinom ratovanja. Iskustvo je pokazalo da u sadašnjim uslovima zahtijeva veliku količinu raznih materijalno – tehničkih sredstava, što zahtjeva specijalne snage i sredstva za njeno opsluživanje i remont . Tako i gubici u ljudstvu zahtjevaju povećanje sanitetske pomoći i evakuisanje ranjenih i bolesnih sa linije fronta.
Za izvršenje zadataka pozadinskog obezbjeđenja i udovoljavanja potreba jedinicama intendantskim sredstvima (odjeća, obuća, hrana), remontu. naoružanju, municiji i tehnici za evakuaciju i ukazivanje pomoći ranjenima i bolesnicima, na nivou brigade formirana je pozadinska četa [1], a pri bataljonima formirani su pozadinski vodovi, koji u svom sastavu imaju jedinice za intendantsko, tehničko i sanitetsko obezbjeđenje jedinica u svim uslovima borbenih dejstava. Za rukovođenje i organizovanje pozadine u trupi odgovorni su pomoćnici komadanta za pozadinu i izvršni referenti tehničkog intendantskog i sanitetskog obezbjeđenja u komandama i bataljonu.
tehničko odjeljenje na ratištu
PoOb 1.lpbr vršila je pozadinska četa.[1] U obezbjeđenju MTS brigade, u vrlo teškim uslovima u VRS , uz pomoć opštine i privrednih organizacija i pojedinaca i udruženja građana, uspjele je da organizuje sve funkcije PoOb. Na razne načine pozadinski organi uz stručnu pomoć komanda brigade, pozadinska četa je izvršavala zadatke tehničke, intendantske, saobraćajne, sanitetske i ostalih službi. Za ove zadatke četa je bila osposobljena, popunjena i opremljena potrebnim MTS u tehničkom, intendantskom i sanitetskom vodu. Kada je bilo neophodno pripadnici pozadinske čete izvršavali su i borbene zadatke na linijama odbrane. Naročito sanitetski dio čete je pokazao visok stepen požrtvovanosti u organizaciji sanitetskog obezbjenja, te da su ljekari, medicinske sestre, bolničari, vozači saniteta pravoremeno pružali pomoć ranjenicima i organizovali njihovu evakuvaciju.
Brojno stanje raspoređenih u brigadi je 1.102 pripadnika od mobilizacije 5.10.1991. godine do preformacije (19.5.1992.) formiranjem 27.mtbr VRS[1] sa područja opštine Prnjavor.
604 mobilisano u brigadu, još kasnije popuneno sa 398 boraca (sa 264 boraca 4.mtč koja je branila kasarnu u maju1992.), Prosjek starosti raspoređenih boraca je 32 godine života.
Prošlo kroz brojno stanje brigade 1.297 boraca, 6 boraca poginulo.
Organizaciono-formacijska struktura brigade je po formaciji JA bataljonskog sastava: 4 pješadijska-motorizovana bataljona sa divizijonima-četama za podršku, komandom , prištabskim jedinicama ( veze, izviđačko i vojnu policiju) i pozadinski bataljon.
Brigada je bila „R“ klasifikacije, što znači 1/3 sastava aktivne popune ljudstva i 2/3 popune ljudstva iz rezervnog satava. Najbolja popuna bataljona bili je iz opština Prnjavor, Derventa i brod.
Pregled strukture popune po kategoriji vojnih lica 27.mtbr sa područja opštine Prnjavor:
Popuna ratnih jedinica TO opštine Prnjavor sa prekomandama 19.5.1992.
Zakonom o ONO iz 1984. godine svaka opština u BiH imala je obavezu da formira jedinice i štabove teritorijalne odbrane u skladu sa zahtjevima i potrebama prema mobilizacijskim razrezima.
Operativna popuna jedinica i štabova TO izvršena je kroz formiranje šest manevarskih ratnih jedinica TO opštine: opštinski štab TO sa zaštno-štabnom četom TO, odred TO, protivdiverzantski vod TO i pozadinska baza TO jačine izvršenja popune od 682 pripadnika). Veće opštine ili više opština formirale su partizanske brigade TO. U mjesnim zajednicama formirane su prostorne snage TO za čuvanje objekata i kontrolu svojih teritorija.
Kroz [1] ratne jedinice TO opštine je prošlo preko 5600 pripadnika od mobilizacije do preformacije (19.5.1992.) sa unutrašnjim prekomandama i otpuštanjem.
Sa prvim odredom TO u sastavu 329.okbr JNA na ZSR, mobilisano je i raspoređeno u TO без prekomandi je 3440 pripadnika TO
Preko 5.670 boraca prošlo kroz jedinice TO, odnosno bili na rasporedu, 5 poginulih.
Operativna popuna ratnih sastava i jedinica pred mobilizaciju u jesen 1991. godine iznosila je po formaciji 508 pripadnika ( Štab TO sa zšč, odred TO, pdv TO, PoB TO).
