Uz Dan boraca RS, je prilika da se prisjetimo boraca grada Prnjavora i njihovog učešća u odbrani i stvaranju Republike Srpske. Poznato je da je Vojska Republike Srpske formirana 12. maja 1992. godine i da je na kraju rata brojala 210.000 mobilisanih boraca. U Domovinskom ratu od 1992. do 1995. godine poginula su 23.752 vojnika.
Na kraju rata, grad Prnjavor je imao preko 9.100 pripadnika Vojske Republike Srpske.
Odajući počast svim borcima i učesnicima rata od 1991. do 1996. godine, te žrtvama koje su dale živote za stvaranje Republike Srpske, Grad Prnjavor je mobilisao i na prvom popisu imao preko 10.000 vojnih obveznika. [1]
| Raspored | svega | % | 3 | 4 | 5 |
|---|---|---|---|---|---|
| bez rasporeda | 36 | 0,35% | 1 | 9 | 26 |
| VRS | 9222 | 88,80% | 8307 | 679 | 236 |
| JNA | 305 | 2,94% | 290 | 6 | 9 |
| TO | 382 | 3,68% | 356 | 15 | 11 |
| OiO | 25 | 0,24% | 18 | 7 | |
| MUPRS | 337 | 3,25% | 317 | 14 | 6 |
| RO | 31 | 0,30% | 24 | 3 | 4 |
| PVL | 44 | 0,42% | 12 | 11 | 21 |
| SVR | 3 | 0,03% | 3 | ||
| Ukupno | 10385 | 100,00% | 9328 | 744 | 313 |
U tabeli je prikazan, prema prikupljenim podacima iz arhiva odsjeka MO Prnjavor, broj vojnih lica sa područja grada raspoređenih u odbrambenim strukturama grada i Republike Srpske. Učešće boraca u jedinicama VRS u ukupnom broju angažovanih u ratu iznosilo je oko 5%.
Od ukupnog broja registrovanih učesnika rata, samo jedan je mobilisan i raspoređen u odbrambene strukture grada i Republike Srpske: 89% stanovnika grada mobilisano je u ratne jedinice VRS; u jedinicama JNA na početku rata 1991-1992. 3% stanovništva je bilo raspoređeno; 4% je raspoređeno u opštinske jedinice teritorijalne odbrane; Oko 3% je raspoređeno u jedinice i strukture MUP-a RS 0,3% u opštinsku nadzorno-informativnu službu; 0,3% je raspoređeno na rad u organe Ministarstva odbrane RS i Ministarstva unutrašnjih poslova , 0,4% su bili profesionalna vojna lica 0,03% su bili na odsluženju vojnog roka, a 0,36% su bili raspoređeni bez rasporeda u kategoriju podoficira i oficira;
Prema podacima o ostvarivanju prava iz oblasti BIZ-a na području Grada Prnjavora za 2023. godinu evidentirano je 4398 aktivnih lica sa statusom i kategorijom boraca: I kategorije 1706 boraca, 263 druge, 342 treće, 439 četvrte, 323 pete, 405 šeste i 920. U zoni borbenih dejstava je u prvoj kategoriji i iznad, a van zone borbe je u devetoj kategoriji. U gradu Prnjavoru kategorisano je ukupno 5.808 vojnika. [2]
U odnosu na ukupan broj pripadnika VRS, 45% su kategorisani borci; 6,3% poginulih vojnika, 11,4% vojnika koji su poginuli nakon rata. Dakle, još jedna trećina boraca nije kategorisana kao borci RS.
Prema podacima Boračke organizacije grada Prnjavor: Pravo na borački dodatak trenutno ima oko 5.800 ljudi 29. 12. 2023.
Što se tiče pola i kategorije stanovnika grada, situacija je sledeća:
| kategorija | svega | % | muškarci | zene |
|---|---|---|---|---|
| domicil | 8954 | 86,22% | 8842 | 112 |
| pobjeći | 128 | 1,23% | 123 | 5 |
| raseljeni | 1292 | 12,44% | 1240 | 52 |
| iz Srbije | 11 | 0,11% | 11 | |
| ukupno | 10385 | 100,00% | 10216 | 169 |
Domaće stanovništvo bilo je zastupljeno sa preko 86%, a padom srpskih opština u Hrvatskoj i Zapadnoj Krajini Republike Srpske, u odbrambene strukture RS i grada raspoređeno je 1,2% izbjegličkog i oko 13% raseljenih stanovnika Republike Srpske. Manje od 1% pripadnika VRS bili su dobrovoljci iz Srbije.
U 127 ratne jedinice, odnosno vojne jedinice Vojske Republike Srpske, mobilisano je 9114 pripadnika, prva popuna sa 1214, tako da je brojna raspoređenost iznosila 10328 boraca. Vojnika 9313, podoficira 753 i 262 oficira.
Pregled u odnosu na kategoriju stanovništva grada i ostvareni status vojnog lica, prema dostupnim podacima, je:
| status | svega | % | domicil | izbjegli | raseljeni | iz Srbije |
|---|---|---|---|---|---|---|
| bez | 3196 | 30,78% | 2919 | 37 | 234 | 6 |
| kategorisani borac | 4085 | 39,34% | 3519 | 44 | 520 | 2 |
| RVI | 936 | 9,01% | 782 | 8 | 146 | |
| RVI MUP | 27 | 0,26% | 27 | |||
| ubijen | 612 | 5,89% | 435 | 14 | 161 | 2 |
| nestao | 32 | 0,31% | 19 | 4 | 9 | |
| uhvaćen | 5 | 0,05% | 2 | 3 | ||
| pokojni | 34 | 0,33% | 26 | 1 | 7 | |
| umrijeti nakon rata | 1009 | 9,72% | 895 | 10 | 104 | |
| odselio | 65 | 0,63% | 24 | 1 | 40 | |
| ranjen bez statusa | 230 | 2,21% | 174 | 6 | 49 | 1 |
| povrijeđen | 26 | 0,25% | 23 | 1 | 2 | |
| bolestan | 93 | 0,90% | 80 | 2 | 11 | |
| umro, otpušten iz RJ | 17 | 0,16% | 14 | 3 | ||
| PVL | 16 | 0,15% | 14 | 2 | ||
| vojnika koji služe vojsku | 2 | 0,02% | 1 | 1 | ||
| Ukupno | 10385 | 100,00% | 8954 | 128 | 1292 | 11 |
Prema dostupnim podacima, preko 4.100 ili 40% od ukupnog broja boraca u bazi podataka kategorizirano je kao borački status. Ovom podacima treba dodati 936 kategorisanih vojnika koji su ostvarili pravo na RVI VRS i 29 RVI UP RS, što znači da je ukupan broj kategorisanih na području grada Prnjavora preko 5100 vojnika.
Tokom rata 290 vojnika JNA, 6 mlađa oficira i 9 oficira mobilisano je u ratne jedinice Jugoslovenske narodne armije i raspoređeno na 305 vojnih obveznika.
Jedinice teritorijalne odbrane opštine imale su ostalih mobilisanih 382 pripadnika i to 356 vojnika, 15 podoficira i 11 oficira u 11 ratnih jedinica, sa komandirima . 3660 pripadnika raspoređeno na dva vojna mjesta. Vojna pošta 8840 Banja Luka 329.okbr5.k 225 i jedinice TO opštine Prnjavor 3435 pripadnici TO.
Zaključak
Na kraju rata 1995. godine Prnjavor je imao 8.900 vojnika u Vojsci Republike Srpske , ili 4,23% od ukupnog broja mobilisanih u Republici Srpskoj.
Ranjeni, ranjeni i bolesni borci VRS i poginuli, nestali i umrli borci VRS na slikama .
Na početku mobilizacije u jedinice JNA bila su 1.553 borca sa područja opštine Prnjavor. Plan, odnosno procena mobilizacije je 691 vojni obveznik za 5. KJNA i 1.066 vojnih obveznika za 7. KJNA, ukupno 1.757 regruta, a raspoređeno je 1.000 ili 57%, što je značajan uspeh u odnosu na druge opštine.
Ukupno 5.394 pripadnika raspoređeno je u opštinsku TO. Udio stanovništva TO 1991. godine u broju vojno sposobnih građana iznosio je 12%, a prema vojnoj evidenciji 45% raspoređenih Jedinice TO su mobilisane, uglavnom od 20 do 29 godina, u tzv. prvog poziva, ili 41,67%, što čini 18,39% ukupne muške radne populacije opštine starosti od 15 do 64 godine
U odnosu na završetak rata 1995. godine [3] , Opšina je 31.12.1995. Prema evidenciji OMO-a, u odnosu na ukupan broj stanovnika opštine od 45.995 registrovano ih je 11.987 ili 26,06%. U VRS su raspoređena 4.382 lica ili 73,30%. Ukupan broj lica raspoređenih u odbrambenim strukturama RS je 5.978 ili 49,87% u odnosu na broj vojnog osoblja. Eliminisano iz službe: 361 poginulih i 1.575 ranjenih, što je 35,94% u odnosu na broj vojnika, odnosno 3,4% u odnosu na broj stanovnika Samo su opštine Sanski Most (6,8%), Kneževo (5,3%), Kotor Varoš (3,7%), te Prijedor.5% više gubitaka.
Ukupno 5.394 pripadnika raspoređeno je u opštinsku TO. Udio stanovništva TO 1991. godine u broju vojno sposobnih građana iznosio je 12%, a prema vojnoj evidenciji 45% raspoređenih Jedinice TO su mobilisane, uglavnom od 20 do 29 godina, u tzv. prvog poziva, ili 41,67%, što čini 18,39% ukupne muške radne populacije opštine starosti od 15 do 64 godine
[1] na osnovu podataka koje su prikupile ratne jedinice VRS u bivšem odsjeku MO RS Prnjavor.
Prema podacima iz arhive OMO Prnjavor 28.10.1993. godine opština Prnjavor imala je 190 poginulih, 912 ranjenih i preostalih pripadnika VRS ( na rasporedu) 4017 v/o. Broj vraćenih iz SRJ nije poznat, a broj izbjeglih v/o u SRJ ima 4 i broj stručnih kadrova v/o koji su povučeni iz VRS i raspoređeni na radnu obavezu ima 27.
Predsjednik Boračke organizacije Prnjavor ističe da su prnjavorski borci raspoređeni u 124 ratne jedinice VRS. (14.2.2019.)
Pukovnik Boško Peulić, predsjednik Intendantskog odbora Prnjavor, izjavio je 2022. godine da je prema podacima Boračke organizacije grada Prnjavora mobilisano 10.300 ljudi i dobrovoljaca u 128 vojnih punktova Vojske Republike Srpske.
[2] Informacija je usvojena na sjednici Skupštine grada Prnjavora, održanoj 27.12.2023. godine
