I ove godine, 18. septembra, prošlo je 34 godina od početka rata na ovim prostorima.
Ovaj sajt rađen je povodom Dvadeset godina od prve stvarne mobilizacije teritorijalne odbrane opštine Prnjavor i prve ratne upotrebe jedinica teritorijalne odbrane opštine.
Kada je izvršena ratna mobilizacija opštinskih ratnih jedinica po naređenju nadležnih organa čime je opština Prnjavor i sama učesnica odbrambeno-otadžbinskog rata za stvaranje Republike Srpske.
Podaci o brigadi su manje više poznati javnosti, putem štampe, knjiga i saopštenja boračkih organizacija i udruženja.
Komandant prnjavorske brigade puk Vlado Živković, jedan od rijetkih komandanata u VRS od početka do kraja rata, od kapetana do potpukovnika, a nakom demobilizacije u činu pukovnika, više puta je iznosio podatke vezano za brojno stanje i ratni put lake pješadijske brigade Prnjavor.
komandant i NŠ
26.5.2012. godine na Trgu srpskih boraca organizovano je obilježavanje Dvadeset godina brigade i izvršeno postrojavanje jadinice. Na Vučijaku u Spomen crkvi služen je parastos poginulim borcima i polaganje vijenaca.
Mobilizacija, kao planska aktivnost prelaska na ratnu organizaciju u opštini Prnjavor, sprovedena je po mobilizacijskim pravilima bivše JNA i TO, a prema mobilizacijskom razrezu[1].
Pregled strukture izvršenja mobilizacija prema kategoriji i polu pripadnika TO na području opštine:
Grupa
svega
%
muški
ženski
Starost
3
3203
86,19%
3184
18
33,58
4
397
10,68%
396
1
32,70
5
116
3,12%
116
35,52
Ukupno
3.716
100%
3.696
19
33,93
Prva ratna, opšta mobilizacija jedinica i ustanova Teritorijalne odbrane opštine počela je pravovremeno od 18.9.1991. godine, bez proglašenja ratnog stanja, i počela da funkcioniše po ratnoj organizaciji i formaciji od 3.400 mobilisanih boraca. Vojnika(3) je bilo raspoređeno 3.013 ili 87%, podoficira(4) 359 ili 11% i oficira(5) 104 ili 3%. Prosjek godina života boraca 34 godine života.[2].
Mobilisano je preko 3.100 pripadnika TO opštine Prnjavor i popunom još novih 290 vojna obveznika tako da je u TO opštine sa prekomandama 300 pripadnika, bilo raspoređeno, bez dulpliranja v/o, u teritorijalnoj odbrani opštine preko 3.700 boraca ili 78% više u odnosu na plan popune ratnih jedinica prostrorne i manevsarske strukture 0d 2.085 lica, ili 31% od ukupno raspoređenih lica u oružene snage SFRJ, odnosno 8% od ukupnog broja 47.055 popisanog stanovništva opštine 1991. godine. Kroz jedinice i štabove TO prošlo preko 5.700 vojnih lica sa područja opštine Prnjavor.
U Banjaluci ove godine je promovisan Zbornik radova „Pad zapadnokrajiških opština i stradanje srpskog naroda Krajine“.
Banja Luka 2023.
Organizacija starješina Vojske Republike Srpske naglašava da je od velikog značaja dokumentovati činjenice kako bi se sačuvale od zaborava.
U nastanku Zbornika učestvovalo je 40 autora, među kojima su akademici, profesori i doktori nauka, generali, komandanti ratnih jedinica i brigada, kao i starješine koje su igrale značajnu ulogu u ratu.
U zborniku se nalaze i tekstovi starješina iz Opštinskog odbora staješina VRS Prnjavor:
pukovnik Boško Peulić, komandant 3.srpske lpbr: „Okupacija „Visoke Krajine“ u režiji raznih političkih struktura“, str. 345
Inžinjerijski puk 5.Korpusa JNA, kasnije preimenovan u inžinjerijski bataljon 1.KK
INŽINJERIJSKI PUK u RATU
U pregledu planova razvoja ratnih jedinica JNA u Opštinskom sekretarijatu za narodnu odbranu, za 1991. godinu nalazi se 239. inžinjerijski puk 5.K JNA, brojnog naziva 6817, 5401 vojne pošte Banja Luka, sa mobilizacijskim mjestom Laktaši, zbog blizine rejona upotrebe ove jedinice, oko r.Save.
Po planu popune 333 pripadnika ratne jedinice JNA sa područja grada Prnjavor, a mobilizacija je izvršena sa 172 vojna obveznika. Ukupno raspoređeno 179 boraca u inžinjeriji JNA. Prošli kroz jedinicu 182 pripadnika. Tri borca su ranjena, a jedan poginuo.
U VRS u 1.inžinjerijskom bataljonu 1.KK bilo je raspoređeno 181 pripadnik inžinjerije, sa područja grada Prnjavor, od čega je 81 domobilisan u ovu jedinicu, prvi put.
U organizacijskom sastavu Puk je imao sledeće jedinice: Komanda, komanda stana, vod veze, vod vojne policije, izviđački vod, pionirski bataljon (dvije pionirske čete), inženjerijski bataljon (četa inženjerijske mehanizacije, građevinska četa i mosna četa) i pozadinska četa.
Mob zborište inžp
Prva ratna upotreba i dejstva na Zapadno-Slavonskom ratištu u razminiranje minskih polja, maskiranju i utvrđivanju komandnih mjesta i vatrenih položaja sredstava podrške.
inžp 1992.
Stvaranjem VRS inžinjeriski puk JA preformiran je u inžinjerijski bataljon 1.KK VRS u kasarni Kozara Banja Luka.., vojne pošte 7039, sa popunom- rasporedom od 100 pripadnika sa područja opštine Prnjavor: 86 vojnika, 11 podoficir i 3 oficira.
GODIŠNJICA MOBILIZACIJE RATNIH JEDINICA JNA SA PODRUČJA GRADA
Za odbranu Srpskog naroda i srpskih teritorija, u maju mjesecu 1991. godine počinju prva pozivanja – mobilizacije vojnih obveznika s područja opštine Prnjavor, u ratne jedinice JNA, a po zahtjevima komande 5. korpusa JNA. Prioritet su vozači u OMJ JNA.
Mjesec septembar 1991. godine je mjesec izvršenja prvih ratnih mobilizacija rezervnog sastava sa područja grada u ratne jedinice JNA i TO po planovima mobiulizacije i popune. Mobilizacija je izvršena prema naređenju za tajnu mobilizaciju ratih jedinica JNA ( pozivanje lica iz rezervnog sastava i materijalnih sredstava iz popisa rasoređenim u RJ), na osnovu PRAMOS-a i naređenja komande vojnog okruga i 5.korpusa JNA Banja Luka:
17.9.u 8.00 časova naredba za pozivanje pripadnika 293.inžinjerijski puka 5. korpusa JNA, RJ 6817 vojna pošta 5401 Banja Luka;
17.9. u 8.00 časova naredba za pozivanje pripadnika 188. pontonjerijskog bataljona 5. korpusa JNA, RJ 3226, vojna pošta 4352 Banja Luka;
17. i 30.9.u 8.00 časova naredba za pozivanje pripadnika skladište MTS 5. korpusa JNA, RJ 2984/84 i 12-17, vojna pošta 3780 Banja Luka;
17. i 19.9.u 8.00 časova naredba za pozivanje pripadnika intendantskog bataljona 5. korpusa JNA, RJ 2984/43-47 vojna pošta 5290 Banja Luka;
17. 9.u 8.00 časova naredba za pozivanje pripadnika skladište intendantskih MS 5. korpusa JNA, RJ 2984/48-51 vojna pošta 9396 Banja Luka;
21.9.u 8.00 časova naredba za pozivanje pripadnika 329.okbr 5. korpusa JNA, RJ 5456 vojna pošta 8840 Banja Luka;
5.10.1991. i 25.3.1992. u 8.00 časova naredba za pozivanje pripadnika 327.mtbr 7. korpusa JNA, RJ 8037 vojna pošta 3164 Derventa;
inžp 1992.
Mobilizacija, kao planska aktivnost prelaska na ratnu organizaciju u opštini Prnjavor, sprovedena je po mobilizacijskim pravilima bivše JNA, a prema mobilizacijskom razrezu[1].
Na području opštine u 1991. godini organizacijski je pokrivala Teritorijalna odbrana kao dio Oružanih snaga SFRJ. Opština Prnjavor popunjavala je i vršila mobilizaciju za devet ratnih jedinica JNA i Teritorijalnu odbranu opštine.
Prva ratna opšta mobilizacija jedinica i ustanova Teritorijalne odbrane opštine počela je pravovremeno od 18.9.1991. godine, bez proglašenja ratnog stanja, i počela da funkcioniše po ratnoj organizaciji i formaciji od 3.398 mobilisanih boraca.(1) Vojnika 86%, (2) podoficira 11% i (3) oficira 3% [2].
Pregled mobilisanih vojnih lica sa područja grada po kategorijama u RJ JNA:
popuna
svega
%
3
4
5
Starost
mobilizacija
1578
82,32%
1380
140
58
29,85
domobilizacija
57
2,97%
46
8
3
31,21
prekomanda
282
14,71%
234
35
13
30,18
ukupno
1.917
100%
1.660
183
74
30,41
Pregled vojnih pošta JNA mobilisanim pripadnicima RJ sa područja opštine Prnjavor:
Vojna pošta
svega
%
3
4
5
Starost
3164 Derventa, 327.mtbr 7.KJNA
1425
74,33%
1236
134
55
30,17
3780 Banja Luka, 993.PoB 5.K Krčmarice
56
2,92%
49
6
1
29,97
4352 Banja Luka, 188.pontb 5.KJN
3
0,16%
3
24,35
5290 Banja Luka, 993.PoB 5.K Mali Logor
73
3,81%
66
5
2
32,01
5401 Banja Luka, 293.inžp 5.KJNA
179
9,34%
152
18
9
30,27
6510 Derventa, samostalni mtb JNA
5
0,26%
4
1
29,26
8840 Banja Luka, 329.okbr 5.KJNA
144
7,51%
123
16
5
25,75
9396 Banja Luka, 993.PoB 5.KJNA Trapisti
32
1,67%
27
3
2
32,26
ukupno
1.917
100%
1.660
183
74
29,25
Mobilisano, odazvalo se u RJ JNA sa opštine i raspoređeno, prvi put, preko 1900 vojnih obveznika, 1.660 vojnika (3) ili 87%, podoficira(4) 183 ili 10% i oficira(5) 74 ili 3% Prosjek starosti mobilisanih vojnih obveznika iznosio je 30 godina, što znači prvog poziva. Najviše je mobilisano u 327.mtbr Derventa, 329.okbr (bez odredaTO) i 293. inžinjerijski puk. U odnosu na plan.razrez od 1760 vojnih obveznika, mobilizacija RJ JNA izvršena je više za 8%
Godišnjica: Drugoj krajiškoj brigadi odbrana otadžbine bila na prvom mjestuBANjALUKA – Polaganjem vijenaca i služenjem parastosa za 231 poginulog borca sutra će u Memorijalnom centru Druge krajiške brigade Vojske Republike Srpske (VRS) u banjalučkom naselju Rakovačke bare biti obilježene 33 godine od njenog formiranja.
Prema podacima opštinskog organa evidentirano je 41 lice sa učešćem u 2.krajiškoj pješadijskoj brigadi VRS
Druga Krajiška brigada, jedna od slavnih jedinica VRS, formirana je 18. septembra 1991. godine.
Na ratnom putu dugom 3.500 kilometara od Zapadne Slavonije, Koridora života, gradačačkog, oraškog, dobojskog, sarajevskog, vlašićkog, glamočkog i bihaćkog ratišta, pa sve do Manjače, kroz brigadu je prošlo više od 23.000 boraca.
Druga krajiška brigada imala je 1.600 ranjenih boraca, od kojih 750 ratnih vojnih invalida od prve do četvrte kategorije, dok se šest boraca ove brigade vode kao nestali.
Prema istraživanju šest ranjenih pripadnika vojne pošte 7322 Banja Luka, 2.krajiška pješadijska brigada 1.KK VRS sa područja opštine.
Jedinice 1.prnjavorske lake pješadijske brigade, prvi put odlaze na Ozren, odnosno Vozuću krajem 1992. godine, zbog izuzetno teške situacije na Ozrenskom ratištu, kako bi pomogli u stabilizaciji linije i spriječili masovno iseljavanje stanovništva sa Ozrena i Vozuće.
Naređenjem pretpostavljene k-de OG Doboj, 70 dobrovoljaca iz 1. i 3. bataljona i vojna policija s komandantom ppuk Vladom Živkovićem odlaze na južni dio Ozrena, Vozućko ratište, 19.12.1992. godine.
Po naređenju komandanta brigade, komandant 3.pb sa (drugom) 2.pč 3.pb upućuje se u južni dio Vozuće, opština Zavidovići na uspostavljanju linije odbrane na pravcu Kamenićka premet (Ljeskovac (1017m) – Gradac i jedna pješadijska četa 1.pb sa komandantom brigade i zamjenikom komandanta 1.pb vodnikom Tubak, zauzima položaje na vijencu Stolići – Gradac preko r. Krivaje zapadno od Vozuće.
Do 5.1.1993. godine izvlači se 2.pč sa Ljeskovca i ulazi u sastav 3.pb u rejonu odbrane s. Gojakovac, kod Doboja.
Stolići
Dana 18.3.1993. izvlači se 3.pb iz zone odbrane 1.lpbr u Brčkom i upućuje na smjenu dijelova 1.pb u rejon s. Stog u Vozuću, opština Zavidovići, gdje organizuje odbranu na liniji Visić- Stolići – Gradac prema s. Mahoje-Zuber. Privremeno kao podrška 3. bataljonu na Ozrenu ostaje dio voda MB 82 mm 1. bataljona. po naređenju komandanta brigade. [1]
3.pb ostaje osam mjeseci u odbrani dodijeljenog rejona odbrane, a dijelom snaga 2.pješadijske čete 3.pb učestvuje sa 2. ozrenskom lakom pješadijskom brigadom u napadu i zauzimanju objekta Krš istočno od Vozuće, prema Ribnici i 26.10.1993. po naređenju komande TG Ozren 3.pb se izvlači iz rejona Vozuće[2] i ulazi u sastav brigade u Prnjavoru.
Prnjavorski 3.pb zamjenjuje Knjinska pješadijska četa u rejonu Visić- Stolići – Gradac- s.Stog,
U 1994. godini dolazi do zamjene sa 1.mtb 27.mtb 1.KK Derventa (Motajićki -Pepin bataljon), jedan mtb iz 43.mtbr Prijedor, a u junu 1994. godine položaje prezuma 2.pb 1.srbačke lpb, koja će kasnije kompletno preuzeti odbrane zapadnih dijelova Vozuće do pada Vozuće 1995. godine.
Služenjem parastosa za poginule i preminule saborce i svečanom akademijom u kasarni „Kozara“, bivši pripadnici i starješine Prvog bataljona vojne policije 1. krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske, obilježili su godišnjicu osnivanja ovog bataljona.
Sa područja grada Prnjavora bilo je mobilisamo u ovu jedinicu 1.KK VRS 57 pripadnika, a raspoređeno oko 100 boraca. Poginulo 7, dva ranjena i 1 zarobljavanje.
Postrojavanjem boraca, odavanjem počasti poginulim saborcima i svečanom akademijom 11.9.2018. godine u Banjaluci obilježeno 25 godina od formiranja Prvog bataljona vojne policije Prvog krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske (VRS).
Ratni komandant Prvog bataljona vojne policije general Dragomir Keserović rekao je da je ova jedinica imala veoma uspješne rezultate i da nije izgubila ni najmanji dio teritorije Republike Srpske.
„Bili smo angažovani na borbenim zadacima od najzapadnijeg dijela Srpske do sarajevsko-romanijskog platoa“, istakao je Keserović.
On je naveo da je iz ovog bataljona poginulo 69 boraca, dok ih je više od 400 ranjeno.
U sastavu bataljona vojne policije bila je pridodata i četa „Vukova sa Vučijaka“ Kremna, Prnjavor u periodu od 12.7.1993. do 11.10.1993. godine jačine 19 pripadnika i 16 pripadnika mobilisano iz opštine u bvp.
Prema podacima 2 ranjena, bolest 1, 1 zarobljen,1 umro, 1 samoubistvo i 6 poginulo pripadnika vojne pošte 7007 Banja luka, 1.bataljon vojne policije 1.KK VRS sa područja opštine.
spisak poginulih i umrlih pripadnika 1.bvp 1.kk vrs
BARAN (Josip) IVAN iz Ratkovac, rođ. 1973. vojnik četa vojne policije, poginuo 8.12.1992, Novalići, Gradačac. stupio u jedinicu 7.5.1992.godine. Sahranjen u opštini.Ratkovac
Ćupeljić (Milenko) Miladin iz Gajevi, rođ. 1959. vojnik četa vojne policije, umro 21.7.1994, Bolnica, Banja luka. stupio u jedinicu 3.9.1993.godine. Umro u bolnici.Sahranjen u opštini.Crkvena.
GUNJIĆ (Konstatin) SINIŠA iz Brezik, rođ. 1974. vojnik četa vojne policije, poginuo 21.8.1993, Filipovići, Tešanj. stupio u jedinicu 3.10.1992.godine. Sahranjen u opštini.Brezik.
KRAJIŠNIK (Ranko) SINIŠA iz Gornja Mravica, rođ. 1973. vojnik četa vojne policije, poginuo 9.10.1992, Okanovići, Gradačac. stupio u jedinicu 7.4.1992.godine. Sahranjen u opštini.Gornja Mravica.
KUSIĆ (Čedomir) DUŠKO iz Kremna, rođ. 1963. stariji vodnik 1 klase vodnik čete vojne pol., samoubistvo 23.9.1994, Kremna, Prnjavor. stupio u jedinicu 12.7.1993.godine. Sahranjen u opštini.Kremna
MILANKOVIĆ (Dragutin) RANKO iz Kremna, rođ. 1952. vojnik pozadinski vod, poginuo 28.8.1993, Donja Ilova, Prnjavor. stupio u jedinicu 16.8.1993.godine. Poginuo u saobraćajnoj nesreći. Sahranjen u opštini.Kremna
Preradović (Mirko) Velibor iz Vršani, rođ. 1974. vojnik četa vojne policije, poginuo 12.9.1994, Ripač-Sip, Cazin. stupio u jedinicu 18.1.1993.godine. Sahranjen u opštini.Vršani.
Državna kriza , raspad Jugoslavije, nastanak novih država, dolazak „plavih šljemova“, građanski rat u Bosni i Hercegovini
Da li se rat u Bosni i Hercegovini, odnosno u Jugoslaviji mogao izbjeći i svi problemi i politički konflikti mirno riješiti?. Čiji su bili interesi i kakvi ciljevi na ovim prostorima, da li međunarodne zajednice, odnosno Evrope, SAD, islamskih zemalja, unutrašnjih nacionalističkih snaga.[1]
Raspad SFRJ počinje kada jake separatističke snage u Sloveniji, Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Makedoniji uz podršku međunarodne zajednice imaju cilj stvaranje samostalnih država od bivših republika SFRJ, dok interes drugih naroda, prevashodno srpskog, nije riješen u tim republikama. JNA je imala ustavnu obavezu i dužnost da brani i štiti tadašnju zajedničku državu_SFRJ.
Pristrasnost međunarodne zajednice i stvaranje muslimansko-hrvatske koalicije u Bosni i Hercegovini, kao i islamski fundamentalizam uticali su na krizu i početak rata, jer se odustalo od ustavnih rješenja da se koncenzusom svih naroda u BiH donose odluke. Štampa je pisala da postoje logori za obuku mudžahedina za borbu protiv HVO i VRS i da nisu došli u BiH samo da ratuju, nego da bosanske muslimane uče islamu.
Da je bilo više mudrosti među političkim strankama, rat se mogao izbjeći a kriza riješiti mirnim putem.
Situacija na frontu se uveliko izmijenila, vode se jake borbe na Kostrešu i Bijelom brdu, 16. i 327. mt brigada JNA Derventa zauzimaju Kostreš – kota 204, stvoreni su uslovi za dalja dejstva.
Naša 1.lp brigada izdvaja 55 boraca za formiranje udarne grupe, akcija nije krenula jer nije formirana kompletna udarna grupa, naše borce vraćaju u sastav brigade. Po naređenju komandanta brigade borbena grupa brigade sa PNŠ za OP kao oficir za vezu, tri puta učestvuje u borbenim aktivnostima na pravcu rejon Kostreš crkva k. 183 i prema s. Baricama (majora Bukovice- Osinjska BG).
IKM TG-3 na k. 183 više puta obilazi komandant brigade sa NV brigade. U ovim dejstvima ima poginulih i ranjenih. Poginuo komandir streljačkog voda iz 3. pč 2. pb vodnik Đurđević. Nastavite sa čitanjem →
