Obilježena 32 godina od formiranja Prvog i Drugog krajiškog korpusa VRS

Formiran 1. krajiški korpus Vojske Republike Srpske

Služenjem parastosa u Crkvi „Svetih velikomučenika jasenovačkih“ u banjalučkoj kasarni „Kozara“ i polaganjem vijenaca na spomen-ploču poginulim borcima  i kod muzeja 1. korpusa VRS, obilјežen je Dan Prvog i Drugog krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske.

1. krajiški korpus sa sjedištem u Banjoj Luci bio je najveći korpus Vojske Republike Srpske sa operativnom zonom na području Bosanske Krajine i odbrani koridora u Posavini.

Infrastrukturu i većinu borbenih sredstava naslijedio je od 5. korpusa JNA nakom povlačenja nekadašnje federalne armije iz Bosne i Hercegovine u maju 1992. godine. Sastava:

• komanda korpusa
• ič
• radio-izviđački vod
• komandan stana
• čABHO
• 5.bv
• 5.bvp
• 10.pd (Dubica)
• 30.pb (Drvar)
• 16.pmtbr
• 343.mtbr
• 2.pbr
• 5.pbr
• 122.lpbr
• 46 pbr
• 5.map
• 5.mpoap
• 329.okbr
• 293.inžp
• 5.lap PVO
• 188.pontb
• 993. PoB
• 5.snb
• VMC Banja Luka
• dobrovoljački bataljon

1.KK VRS formiran je 1.6.1992. godine, a 2.KK VRS 2.6.1992. godine

Dan Prvog i Drugog krajiškog korpusa je dan kada se obilježava uspomena na sve operativne sastave koji su djelovali u okviru Vojske Republike Srpske tokom proteklog rata.

Prvi krajiški korpus tokom rata je imao oko 125.000 boraca, od kojih je oko 9.000 poginulo, a 22.778 je ranjeno. Korpus je držao front u dužini od 1.160 kilometara, a popunjavao se sa teritorije 28 opština.

Sa područja grada Prnjavor u 1.korpus VRS mobilisano je i raspoređeno preko 9.140 boraca, a u Drugom korpusu VRS bilo rapoređeno 443 borca. 

istorija

Na zasjedanju sjednice Narodne skupštine Srpske Republike BiH u Banjoj Luci 12.5.1992. godine donesene su odluke o osnivanju odvojene srpske države u Bosni i Hercegovini, osnivanju predsjedništva i srpskim ciljevima u Bosni i Hercegovini.

Donesena je i odluka o stvaranju vojske Srpske Republike Bosne i Hercegovine. Kao posljedica te odluke, jedinice JNA koje su tada još bile u Bosni i Hercegovini transformisane su u komande nove vojske, VRS-a. U daljem toku rata zadržane su čvrste veze sa JNA (preimenovanu u Vojsku Jugoslavije).

19. 5.1992.godine, pukovnik Momir Talić je postao komandant 1. krajiškog korpusa VRS-a koji

je zadržao infrastrukturu i borbena sredstva 5. korpusa JNA.

Ratni put 1992-95

Od maja 1992. godine jedinice 1. krajiškog korpusa angažovale su se u vojnim operacijama zauzimanja opština na teritoriji Bosanske Krajine i Posavine sa osnovnim strategijskim ciljem spajanjem sa istočnim dijelom BiH pod kontrolom Srba.

U junu 1992 godine general Talić, načelnik Štaba Prvog krajiškog korpusa general Boško Kelečević, komandant specijalne jedinice MUP-a RSK general Borivoje Đukić, general Slavko Lisica i tadašnji načelnik Štaba Prve oklopne brigade pukovnik Novica Simić planiraju i pokreću Operaciju koridor – proboj kroz Posavinu i spajanje sa istočnim snagama VRS.

Prva faza operacije je počela 14. juna i trajala do spajanja srpskih snaga na potezu Doboj – Derventa. U drugoj fazi oklopne jedinice 1. krajiškog korpusa zauzimaju gradove Derventu (7. juli 1992.), Modriču (10. juli 1992.) i Odžak (13. juli 1992.) i izlaze na rijeku Savu. U trećoj fazi operacije srpske snage zauzimaju 6. oktobra 1992. godine Bosanski Brod. Time je 1.KK izašao cijelom dužinom na Savu, izuzimajući hrvatski mostobran u Orašju gdje će linija razdvajanja ostati nepromijenjena do kraja rata.

U operaciji “Vrbas 92” borbenim dejstvima korpus zauzima Jajce 29. septembra. Nastavlja borbe početkom 1993 na proširenju koridora u okolini Brčkog. Augusta 1993. korpus djeluje u operaciji “Sadejstvo 93” ,tzv. Strujnom koridoru, proširenju teritorije kopnenoj vezi sa istokom. Od 4. 9.1994 dejstvuje u operaciji “Breza 94” na Bihać u sadejstvu sa pripadnicima Narodne odbrane Fikreta Abdića. Korpus sredinom 1995 nakon združene akcije Vojske Hrvatske i Armije BiH iz pravca Bihaća našao u teškom položaju i ugroženosti same Banja Luke.

Nakon Deytonskog sporazuma korpus prelazi u mirnodopsku formaciju i postaje dio sistema odbrane BiH nastavljajući tradiciju kroz srpski puk OS BiH. Za zasluge u ratu tadašnji predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić odlikovao je 1. krajiški korpus Ordenom Nemanjića.

Ratna organizacija

U periodu od maja do decembra 1992. godine, popunjenost 1. krajiškog korpusa značajno je uvećana mobilizacijom i uključivanjem bivših jedinica teritorijalne odbrane (koje su preimenovane u lake brigade) u sastav korpusa.

Pod komandom generala Talića u decembru 1992. godine bile su jedinice:

• Komanda korpusa sa prištabskim jedinicama, Banja Luka VP 7001
• 1.oklopna brigada Banja Luka, VP 7225
•  2.oklopna brigada Manjača /Derventa,  VP 7304
• 16. krajiška mtbr Banja Luka, VP 7322
•  43. motorizovana brigada Prijedor, VP 7362
• 27. motorizovana brigada Derventa, VP 7127
• 2. krajiška pješadijska brigada Banja Luka, VP 7372
• 5. kozaračka laka pješadijska brigada Prijedor, VP 7388
• 22. pješadijska brigada Kneževo, VP 7404
• 6. sanska pješadijska brigada, Sanski Most VP 7421
• 11. dubička pješadijska brigada, Dubica, VP 7031
• 1.novigradska pješadijska brigada, VP 7088
• 1. šipovska laka pješadijska brigada /30.lpd M. Grad VP7048
• 11. mrkonjička laka pješadijska brigada/ 30.lpd M.Grad VP 7097
• 19. donjevakuvska pješadijska brigada /30.lpb Srbobran VP7074
• komanda 30.lpb sa PJ M.Grad, VP 7041
• komanda OG „Doboj“ Doboj VP 7051
• 9. bataljon vojne policije Doboj VP 7068
• 9. četa veze Doboj  VP7051
• 1. banjalučka laka pješadijska brigada VP 7290
• 2. banjalučka laka pješadijska brigada 
• 31. banjalučka laka pješadijska brigada, VP 7011
• 4. banjalučka laka pješadijska brigada VP 7431
• 1. čelinačka laka pješadijska brigada VP 7134
• 1. laktaška laka pješadijska brigada
• 1. srbačka laka pješadijska brigada VP 7210
• 1. gradišćanska laka pješadijska brigada VP 7252
• 1.kotorvaroška laka pješadijska brigada VP 7480
• 1.dubička laka pješadijska brigada VP 7509
• 1. prnjavorska laka pješadijska brigada VP 7519
• 1. ozrenska laka pješadijska brigada Doboj VP 7221
• 2. ozrenska laka pješadijska brigada  Petrovo Selo VP 7312
• 3. ozrenska laka pješadijska brigada Doboj VP 7013
• 4. ozrenska laka pješadijska brigada Petrovo VP 7029
• 1. trebavska laka pješadijska brigada Modriča VP 7426
• 1. osinjska laka pješadijska brigada Derventa
• 1. krnjinska laka pješadijska brigada Doboj 7218
• 1. vučjačka laka pješadijska brigada Derventa VP 7226
• 1. teslićka laka pješadijska brigada VP 7248
• 1. dobojska laka pješadijska brigada VP 7057
• 9. mješoviti inžinjerijski bataljon Doboj, VP 7275
• 1.pozadinski bataljon  Banja Luka VP 7428
• NDC „Manjača“ i zatvor VP 7263
• 1.studentska laka pješadijska brigada Banja Luka VP 7586

Samostalna muslimanska jedinica Meša Selimović Derventa

• 1.bataljon vojne policije Banja Luka, VP 7007
• 1.bataljon veze Banja Luka, VP 7002
• 1. mješoviti protivoklopni artiljerijski puk/brigada Banja Luka, VP 7004
• 1. mješoviti artiljerijski puk Banja Luka, VP 7015
• 1. laki artiljerijski puk protivvazdušne odbrane Banja Luka, VP7022
• 1. izviđačko-diverzantski odred Banja Luka, VP 7024
• 1. inžinjerijski puk  Banja Luka, VP 7039
•  1.pontonjerijski bataljon Banja Luka, VP 7053
•  1.auto transportni bataljon Banja Luka, VP 7121
•  1. sanitetski bataljon Banja Luka, VP 7139

Taktičke grupe:

Taktička grupa 1
Taktička grupa 2
Taktička grupa 3
Taktička grupa 4
Taktička grupa 5
Operativna grupa Doboj
Operativna grupa Prijedor
Operativna grupa Vlašić
Grupa lakih brigada Banja Luka

General-potpukovnik Boško Kelečević, komandant 1.korpusa VRS, u listu Šesnaesta od 16.9.1998. godine, :

Po završetku rata 1.korpus, kao i sve druge jedinice VRS, pristupio reorganizaciji i pripremi za novi način rada i uslova života u kasarnama VRS..U zoni odgovornosti 1.korpusa u dvadesetak opština, koja pokriva oko 10 hiljada kvadratnih kilometara, to je oko šest stotina i 32 hiljade stanovnika. U zoni odgovornosti Prvog korpusa je 60 odsto stanovništva RS, sa 12 garnizona….

Da se pitala vojska i starješine do rata nikada ne bi došlo. Rijetko koji vojnik odlučio da krene u rat, jer su njima poznate sve muke, posljedice koje rat donosi…

General-potpukovnik Boško Kelečević, na obilježavanju godišnjice formiranja 1. i 2. KK 2017. godine, koji je bio načelnik štaba Prvog krajiškog korpusa, rekao je da je ovaj korpus u toku rata činio 60 odsto Vojske Republike Srpske.

„Jedno vrijeme je brojao oko 127.000 boraca, što bi mogla biti jačina i formacija armije. Govoriti o Prvom krajiškom korpusu je isto kao i govoriti o Vojsci Republike Srpske“, rekao je Kelečević.

On je naveo da je ovaj korpus držao front od oko 1.260 kilometara. „Bila je to veoma velika vojna formacija, koja je u stvaranju Republike Srpske imala veliku ulogu i zadatak. Među najvećim operacijama bila je Koridor 92, koji je bio žila kucavica za Republiku Srpsku“, podsjetio je Kelečević.

On je rekao da je u Odbrambeno-otadžbinskom ratu živote izgubilo između 5.000 i 6.000 boraca Prvog krajiškog korpusa.

str. 59 

Kraj 1. korpusa Vojske Republike Srpske

Zakonom o odbrani i oružanim snagama BiH ukinuto je ministarstvo odbrane i Vojska Republike Srpske,  2005. godine i 1.1.2006. godine formiran 3. Republike Srpske puk i 6. pješadijska brigada iz sastava VRS u okviru oružanih snaga BiH, kao zajedničke oružane snage BiH.

Reorganizacija VRS u 2004. godini[1] :

• dvije divizije VRS (ukinuti korpusi),
• jedna mehanizovana brigada VRS,
• jedan puk ViPVO,
• logistička baza,
• centar usavršavanja starješina,
• komandni bataljon ( umjesto prištabskih jedinica)
• GŠ VRS u kasarni „Kozara“ i Zalužani
• 4000 profesionalnih vojnika
  • 3891 u VRS, a
  • ostalo u MORS i ZOS
• broj ratnih jedinica -vojnih pošta smanjen za dvije trećeine,
• završena tehnička reforma vojske u okviru odbrambenonog sistema BiH i nova organizaciona struktura oružanih snaga sa standardima NATO,2005 IX str.7-9
• novi činovi u VRS brigadni general:  jedan u GŠ i komandant 15.mtbr,
• generali: genera major i general potpukovnik

1. divizija VRS

Ukinut 1. Korpus VRS, u ratu 1. krajiški korpus, koji je osnovan 18.3.1992. godine, a rasformiran 22.4.2004. godine. Brojao 108.000 pripadnika, u 46 brigada-pukova i 6 samostalnih bataljona.

• Divizija je formirana 22.4.2004. godine  preformiranjem 1. i 2. korpusa i dijela jedinica IBK.,
• lokacija kasarna „Kozara“ Banja Luka,
• OFS: komanda divizije, 11. kč, 11. CO, 14.pbr, 17.pbr, 11.okbr, 12.mpoap, 11. lap PVO, 11. inžb, 11.LoB, i poligon „Manjača“

5. divizija VRS

• Divizija je formirana 22.4.2004. godine  preformiranjem 5. korpusa i dijela jedinica HK, SRK, DK, i dijela IBK.,
• lokacija komande Sokolac,
• OFS: komanda divizije, 55. kč, 55. CO, 14.pbr, 53.pbr, 55.pbr, 57.mtbr, 55.mpoap, 55. lap PVO, 55.mabr, 55. inžb, 55.LoB, i poligon „Kalinovik“

15.mhbr VRS kasarna Bijeljina, komandant general Stamenko Novaković, 2008 V str.6-7

1.puk ViPVO

• puk je formiran 22.4.2004. godine  preformiranjem korpusa V i PVO VRS,
• lokacija komande je kasarna „Krajiških brigada“ Zalužani, Banja Luka,
• OFS: komanda puka, lbe, vlogb, mhle, bVOJ,

1.LoB VRS

• baza je formirana 22.4.2004. godine  preformiranjem glavne LoB i NLo bataljona
• lokacija komande kasarna „Kozara“,
• OFS: komanda baze, 1.LoC, 2.LoC,3.LoC, 4.Loc , VMC Banja Luka, VMC Sokolac, TROM Doboj.

Centar za usavršavanje starješina „Rajko Balać“

• centar je formiran 22.4.2004. godine  preformiranjem CVŠ „Rajko Balać“,
• lokacija komande centra kasarna „Krajiških brigada“ Zalužani, Banja Luka.

Generalštab VRS prestao da postoji krajem 2007. godine. Zadnji načelnik GŠ VRS je bio general Dragan Vuković (2005-2007) Vojska.2012 V str.4-5

Prema pregledu OMO Prnjavor stanje popune vojnih obveznika rezervnog sastava sa područja opštine u ratne jedinice VRS 30.juna 2004.godine je bilo 99% , a u oktobru iste godine  su povučeni svi planovi popune RJ VRS rezervnim sastavom.

Vojna pošta/ ratna jedinica	STANJE	Kategorija v/o			SVEGA
		Oficira	Podoficira	Vojnika
1	2	3	4	5	6
RJ 5051 VP 1220 101.okbr 1.KVRS	Panirano	12	6	58	76
	Popunjeno	7	6	70	83
	%	58,33%	100,00%	120,69%	109,21%
RJ 5053 VP 1590 11.lap PVO 1.K	Panirano	16	2	210	228
	Popunjeno	11	5	220	236
	%	68,75%	250,00%	104,76%	103,51%
RJ 5054 VP 2002 11.inžp 1.KVRS	Panirano	6	6	147	159
	Popunjeno	3	6	154	163
	%	50,00%	100,00%	104,76%	102,52%
RJ 6076 VP 1850 116..mtbr 1.KVRS	Panirano	22	15	301	338
	Popunjeno	24	14	318	356
	%	109,09%	93,33%	105,65%	105,33%
RJ 6079 VP 2210 107.pbr 1.KVRS	Panirano	152	62	1475	1689
	Popunjeno	77	55	1552	1684
	%	50,66%	88,71%	105,22%	99,70%
RJ 8001VP 7044 pv GŠVRS	Panirano	13	17	110	140
	Popunjeno	3	17	113	133
	%	23,08%	100,00%	102,73%	95,00%
RJ 8038 VP 7496 410.OC GŠVRS	Panirano			1	1
	Popunjeno			0	0
	%	0,00%	0,00%	0,00%	0,00%
RJ 8056 VP 7484 875.VB RViPVO	Panirano	5	6	32	43
	Popunjeno	1	7	37	45
	%	20,00%	116,67%	115,63%	104,65%
RJ 8057 VP 1963 11.bv 1.K	Panirano		1	28	29
	Popunjeno		1	29	30
	%	0,00%	100,00%	103,57%	103,45%
RJ 8081VP 7106 1.inšgp GŠVRS	Panirano	4	3	58	65
	Popunjeno	3	3	58	64
	%	75,00%	100,00%	100,00%	98,46%
RJ 8098 VP 7353 851.bVOJIN RViPVO	Panirano			11	11
	Popunjeno			11	11
	%	0,00%	0,00%	39,29%	37,93%
RJ 8101 VP 7101 PoB 1.KVRS	Panirano		6	85	91
	Popunjeno		6	89	95
	%	0,00%	100,00%	104,71%	104,40%
RJ 8117 VP 7152 RZ Kosmos	Panirano	25	25	28	78
	Popunjeno			3	3
	%	0,00%	0,00%	10,71%	3,85%
RJ 8184 VP 7272	Panirano	2	5	81	88
	Popunjeno	2	5	85	92
	%	100,00%	100,00%	104,94%	104,55%
RJ 8258 VP 7222- 1.log b GŠVRS	Panirano	2	6	83	91
	Popunjeno	3	6	88	97
	%	15,00%	100,00%	106,02%	106,59%
UKUPNO	Planirano	259	160	2708	3127
	Popunjeno	134	131	2827	3092
	%	51,74%	81,88%	104,39%	98,88%
Po ugovoru		9	5	26	40

 

Drugi krajiški korpus brojao je 18.000 vojnika, a imao je više od 2.000 poginulih boraca.

Pregled jedinica i ustanova u sastavu 2.KK VRS

• komanda 2.KK sa PJ Drvar VP (vojna pošta) 7235
• 2. ido Drvar VP 7065
• 2. bvp Drvar  VP7256
• 2.mpoap Ključ VP 7327
• 2.map Grahovo VP 7293
• 2.lap PVO Petrovac VP 7319
• 2.inžp Ključ VP 7337
• 2.snb Drvar VP 7405
• 172.atb Petrovac VP 7437
• 1.drvarska lpbr Drvar VP 7446
• 3.petrovačka lpbr Petrovac VP7463
• 5.glamočka lpbr Glamoč VP7500
• 7.kupreško-šipovska mtbr VP 7529 Kupres
• 9.grahovska lpbr VP 7531 Grahovo
• 11.krupska lpbr VP 7542 Krupa na Uni
• 15.bihačka pbr VP 7574 Petrovac
• 17.ključka lpbr VP 7286 Ključ

Prvi ministar ministarstva odbrane BiH je Nikola Radovanović ppuk, iz kabineta predsjednika RS.

O ORUŽANIM SNAGAMA BIH

OSBiH

Jedinstvene Oružane snage Bosne i Hercegovine uspostavljene su 1.1.2006. godine, nakon provedene reforme odbrambenog sistema i prenosa nadležnosti u oblasti odbrane sa entitetskih na državni nivo.2005 IX str.4-6