Aktivnosti Teritorijalne odbrane opštine

Pogled u prvoj polovini 1992. godine

Poslije izvršene mobilizacije jedinica Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor, odred TO, kao operativna jedinica u sastavu 2.partbr TO upućuje se na Zapadno- Slavonsko ratište, dok na postoru opštine ostaju prostorne snage teritorijalne odbrane opštine samostalni vodovi i čete TO u svim mjesnim zajedinicama opštine koje izvršavaju zadatke obezbjeđenja objekata i teritorije opštine i održavanje visokog nivoa borbene gotovosti, racionalnijeg utroška MTS i planskogf angažovanja jedinica TO opštine preko Rejonskih ŠTO opštine putem naredjenje 3.11.1991.. Slijede nekoliko događaja koji su ostavili zapise o tim događajima.

Beli orlovi

Događaji koji su se početkom rata dešavali u Prnjavoru kada su „Beli orlovi“ pošli redom da pljačkaju i maltretiraju nesrpski živanj, umiješali su se Vukovi sa Vučijaka koji su ih ekspresno razoružali i protjerali iz grada. Otišli su tako što su na leđima odnijeli prikačenu parolu  „ Mi smo izdajnici srpskog naroda“
U ovima aktivnostima učestvovalo je i jedno odjeljenje 5.bataljona vojne policije 5.korpusa JNA koje je 6.7. i 8. maja kroz vršenje vojnopolicijskih zadataka otkrilo i jednu paravojnu organizaciju, koja je sama sebe nazivala „Beli orlovi“, a koja nije bila ništa drugo do jedna kriminalna grupa čije su aktivnosti svodile na zastrašivanje lokalnog stanovništva i pljačku v rijedne imovine. Po dobijenoj saglasnosti, grupa je locirana, razoružana i predana u dalje postupanje nadležnom organu.
Na prostor Ribnjaka Prnjavor 11.5.1992. stigao je i zanoćio 5.bvp i izvršio neophodne pripreme za sutrašnje izvođenje borbenih dejstava u gradu Derventi. Bili su tu i starješine 5.KJA i načelnik CSB Banja Luka.(Monografija 1.bvp-birani da budu najbolji, Banja Luka, 2016. str. 56)

most na r.Ukrini

U Prnjavoru, 8.9.1991. godine miniran je most na riječici Vijaki između sela Palačkovci i Štrpci oko 3 sata i 15 minuta. Izgrađen je improvizovani most i uspostavljen je saobraćaj prema Derventi. Poslije ovog događaja pojačane su mjere na obezbjeđenju objekata na području opštine od strane prostronih snaga TO.[1]Slijedi i naredjenje 4.10.1991.godine za četu TO Štrpci na zaštiti objekata Gljivare, u širem rejonu Ribnjaka Prnjavor i regionalnog puta Prnjavor – Derventa, uključujući srušeni most na r.Vijaci u Donjim Štrpcima, Prnjavor.

Opšti uslovi za život , rad i potpunu bezbjednost

Opšti uslovi za život , rad i potpunu bezbjednost pripadnika i objekata opštine odvijalo se na osnovu političko – bezbjednosne situacije na teritoriji okruga Banja Luka i opštini i naredbi komandi TO. Situacija je bila složena sa tendencijom pogoršavanja, što može dovesti do međunacionalnih sukoba širih razmjera, sa nesagledivim posledicama, ne samo za narode i narodnosti na teritoriji okruga nego i šire.

Nacionalno-separatističkim snagama na ovim prostorima nije odgovaralo prisustvo JNA kao jedinog kohezionog elementa federacije. Sve aktivnosti ove snage su usmjerile na optuživanje JNA kao glavnog krivca za nastalu situaciju. Osim toga ove snage se ne ustručavaju da u sprezi sa HV privremeno zaposjednu dio državine teritorije BiH (Bosanski brod i Derventa) i pripremaju ljudstvo za obračun sa JNA i TO na objektima koje obezbjeđuju.

putna_karta

Putna karta opštine

U cilju stvaranja optimalnih uslova za život, rad i potpunu bezbjednost pripadnika TO, kao i objekata TO, a na osnovu naređenja OkŠTO naređeno je da komandanti rejonskih ŠTO opštine, ponovo izvrše detaljnu procjenu ugroženosti pripadnika i jedinica  na obezbjeđenju objekata i MTS. Na osnovu svih procjena preduzete su odgovarajuće mjere borbenog obezbjeđenja i inžinjerijskog uređenja objekata u trećem stepenu utvrđivanja koji garantuju potpunu sigurnost ljudstva i vatrenih sredstava. Gdje god je bilo moguće izrađeni su bunkeri na ugovima objekata obezbjeđenja sa pokrivkom.

Osnovu odbrane činile su snage za odbranu objekata ( fizičko obezbjeđenje) kao i samostalni vodovi i čete TO mjesnih zajednica iz čijeg sastava je obezbjeđenje ili najbliža jedinica TO, objektu koji se obezbjeđuje  a prema naređenju sa punim borbenim i intendantskim obezbeđenjem.

Raspored mjesnih zajednica

Komandant TO opštine donosi naredbu 23.9.1991.godine , na osnovu naređenja OkŠTO Banja Luka o izvršenju mobilizacije TO opštine Prnjavor i podizanja borbene gotovosti jedinica TO, o izvršenju jedinačnog bojno gađanje na rednom broju 2 iz pištolja, PAP i automatske puške, sa ciljem osposobljavanje starješina OpŠTO i komande OdTO u izvršenju borbenih radnji i postupaka. Kasnije, komandant TO opštine na osnovu raspored građanja, naređuje gađanje svih pripadnika jedinica TO opštine.

Pregled angažovanja sastava TO opštine na obezbjeđenju objekata opštine od posebnog značaja:[2]

Jedan od stalnih zadataka rejonskih štabova TO je popuna odreda TO pripadnicima prostornih jedinica TO opštine , koji nikako da se popuni do pune ratne formacije, zbog čestih promjena brojnog stanja. Dolazak dobrovoljaca i napuštanje jedinice sa ličim naoružanjem je česta pojava. I pored toga, odred će uspješno izvršava borbeni zadatak u s.Dragaliću. U tom cilju od 14.10.1991. godine kada se odred TO Prnjavor nalazi u sastavu 329.okbr JNA u rejonu s. Gornja Varoš , RjŠTO opštine imaju obavezu obezbjeđivanja ljudstva prostornih jedinica TO opštine radi zamjene i osvežavanje snaga i puštanja dijela pripadnika odreda na odmor kući.naredjenje 26.10.1991. godine.

Aktivnosti jedinicama na području opštine svodi se na stalnu u potpunu kontolu teritorije opštine i značajnih objekata, posebno mostova, a naročito kod pojave naoružanih grupa i aktivnosti PDV jedinice u pretresu i blokadi terena na kojima dejstvuju naoružana lica.naredjenje-23.9.1991-pdv

[1] D.Radičić: Hronologija događaja 1990-1995,2002. godine,  str.130

[2] prema naređenju Okružnog štaba TO Banja Luka od 23.3.1992. godine- 31 objekat /vidi pregled/

19.9.1991. godine Okružni štab TO Banja Luka objavljuje PROGLAS zbog nastale situacije u zemlji, republici i zoni odgovornosti OkŠTO na teritorijama opštine: Banja Luka, Bos. Dubica, Bos. Gradiška, Bos. Novi, Čelinac, Jajce, Ključ, Kotor Varoš, Laktaši, Mrkonjić Grad, Prijedor, Prnjavor,Sanski Most, Skender Vakuf, Srbac i Šipovo. (D.Radičić, isto str. 136)

Komandant TO opštine donosi veći broj naređenja kojima reguliše i naređuje obezbjeđenje značajnih objekata opštine na području mjesne zajednice Palačkovci, Štrpci, Kulaši, u rejonu razmještaja odreda TO na Vučijaku, angažovanja pionirskog voda TO opštine i dr.:

naredjenje-21.9.1991-BO1 naredjenje-21.9.1991-BO naredjenje-21.9.1991-BO2

kao i dostavljanje izvještaja organima Štaba TO opštine o realizovanim aktivnostima i angažovanosti snaga i sredstava TO opštine: naredjenje-22.9.1991 naredjenje-21.9.1991-SnOb2 naredjenje-21.9.1991-SnOb naredjenje-21.9.1991-OZ naredjenje-21.9.1991-MobZ podatke-popuni