Sjećanje na žrtve pripadnika TO opštine
U borbama u Hrvatskoj i na Derventskom ratištu od početka mobilizacije ili rata do preformacije Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor u Vojsku Republike Srpske,tj. do 19.5.1992. godine, ukupni gubici u ljudstvu u komandama i jedinicama TO opštine iznosili su 203 pripadnika ili 4,6 odsto od ukupno angažovanog ljudstva, od koji su 7 boraca poginulo i od posljedica ranjavanja preminulo, 48 ranjeno i 24 povrijeđeno, dok se 122 pripadnika vode kao bolesni borci.
Ukupni gubici OS JNA i TO iznosili su 343 žrtve. vojnika 263, podoficira 59 i oficira 21.
| grupa | Svega | % | vojnici | podoficiri | oficiri |
|---|---|---|---|---|---|
| ranjeni | 106 | 30,90% | 86 | 13 | 7 |
| povređeni | 30 | 8,75% | 22 | 6 | 2 |
| samoranjavanje | 2 | 0,58% | 1 | 1 | |
| bolesni | 146 | 42,57% | 100 | 36 | 10 |
| pogoršanje | 1 | 0,29% | 1 | ||
| zarobljeni | 2 | 0,58% | 2 | ||
| poginuli | 54 | 15,74% | 49 | 3 | 2 |
| nestali | 2 | 0,58% | 2 | ||
| Ukupno | 343 | 100% | 263 | 59 | 21 |
Pregled žrtava TO opštine: 7 poginulih, 48 ranjenih i 24 povrijeđenih pripadnika TO opštine. Bolesnih 122
| jedinica | Svega | % | poginuLI | ranJENI | samorAnj. | povrijeĐ. | bolesNI |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Odred TO | 5 | 2,46% | 1 | 4 | |||
| 87 | 42,86% | 3 | 1 | 1 | 11 | 71 | |
| 2.OdTO i JTO | 68 | 33,50% | 14 | 1 | 8 | 45 | |
| 11 | 5,42% | 3 | 6 | 1 | 1 | ||
| 5 | 2,46% | 4 | 1 | ||||
| 27 | 13,30% | 1 | 23 | 2 | 1 | ||
| Ukupno | 203 | 100,00% | 7 | 48 | 2 | 24 | 122 |
Pregled žrtava prema vrsti dejstava: najviše od dejstava mina, granata, bombi 115 boraca ranjeno i poginulo, i još više povređenih od eksplozivnih udara. Od dejstva streljačkom vatrom na bižim daljinama gubici su kod 56 boraca.
| jedinica | Svega | % | MES-a | oboljenja | streljačko | udes/udar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Odred TO | 5 | 2,46% | 4 | 1 | ||
| 87 | 42,86% | 4 | 71 | 3 | 9 | |
| 68 | 33,50% | 16 | 44 | 4 | 4 | |
| 2.OdTO i JTO | 11 | 5,42% | 8 | 1 | 2 | |
| 5 | 2,46% | 2 | 2 | 1 | ||
| 27 | 13,30% | 22 | 1 | 3 | 1 | |
| ukupno | 203 | 100% | 52 | 121 | 12 | 18 |
Kao posijedica dejstava minsko-eksplozivnih sredstava, poginulo je i ranjeno ukupno 52 pripadnika, ili 26 odsto u odnosu na ukupan broj gubitaka (od kojih su 5 pripadnika poginula i od posljedica ranjavanja preminulo, 39 ranjeno i 7 povrijeđeno), dok je usljed dejstva streljačke vatre , ukupno 12 boraca izbačeno iz borbe (1 poginuo, 9 ranjenih i 2 samoranjavanje, što je 35 odsto ukupnih gubitaka. Bolesnih je bilo 121 pripadnik.
Pregled prema mjestu dejstava: opština Nova Gradiška
Na Zapadno-Slavonskom ratištu prema mjestu, odnosno opštini nastajanja, najviše gubitaka bilo je na teritoriji opštine Nova Gradiška 151 (74% odsto od ukupnih gubitaka). Poginulih 3, ranjenih 14, povrijeđenih 17, 1 samoranjavanje i 116 bolesnih. 1.279 žrtava Iz redova Armije i Teritorijalne odbrane i dobrovoljci u borbama u Hrvatskoj [1]
Zapadno-Slavonsko ratište
Na Derventskom ratištu u opštini Derventa 37 žrtava: poginula 3, ranjenih 32 i 2 povijeđenih. Opština Prnjavor broji 15 žrtava: 1 poginuo, 2 ranjena, 1 samoranjavanje, povrijeđeni 5 i bolesnih 116.
Na nivou ratnih jedinica, najviše ratnih gubitaka imalu su Odred TO 160 i 2.Odred TO i jedinice TO opštine od 43 pripadnika.
Po kategoriji pripadnika, ukupni gubici su slijedeći 21 oficira, 59 podoficira i 264 vojnika iz rezervnog sastava. U ukupnoj strukturi gubitaka, oko 14 ili 9 posto je nepovratnih gubitaka (poginuli, teže ranjeni- ostali teški invalidi (1. i 2. kategorije RVI) i oko 142 ili 88 posto lakši invalidi ( III i IV kategorija RVI), dok je 142 ili 88 posto povratnih gubitaka. Iz borbenog rasporeda jedinica TO opštine izbačeno je ljudstvo ekvivalenta 1 četa odreda TO četnog sastava.
| Svega | % | Derventa | Nova Gradiška | Prnjavor |
|---|---|---|---|---|
| 160 | 78,82% | 150 | 10 | |
| 2 | 0,99% | 1 | 1 | |
| 23 | 11,33% | 21 | 2 | |
| 4 | 1,97% | 4 | ||
| 1 | 0,49% | 1 | ||
| 1 | 0,49% | 1 | ||
| 1 | 0,49% | 1 | ||
| 5 | 2,46% | 5 | ||
| 4 | 1,97% | 4 | ||
| 2 | 0,99% | 2 | ||
| 203 | 100,00% | 37 | 151 | 15 |
U periodu od preko 7 mjeseci, odnosno 220 ratnih dana, prosječni dnevni gubici u jedinicama TO bili su 1 borca raznih kategorija. Pojedinačno po periodima , najvećih gubitaka bilo je u aprilu i maju 1992. godine 6 poginulih i 36 ranjenih boraca, dok kod povređivnja, od novemba do juna svaki mjesec sa 24 povrijeđena.
Pregled gubitaka prema kategoriji i jedinici teritorijalne odbrane:
| jedinica | Svega | % | poginuli | ranjeni | samoranj. | povrije. | bolesni |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| OdTO | 5 | 2,46% | 1 | 4 | |||
| OdTO | 87 | 42,86% | 3 | 1 | 1 | 11 | 71 |
| OdTO | 68 | 33,50% | 14 | 1 | 8 | 45 | |
| OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| 2.OdTO | 5 | 2,46% | 1 | 3 | 1 | ||
| pdv | 5 | 2,46% | 2 | 3 | |||
| 2.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| hab | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| larv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| lpav | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| 2.OdTO | 17 | 8,37% | 1 | 16 | |||
| hab | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| PbTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| rjVV | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| tomz | 2 | 0,99% | 1 | 1 | |||
| ukupno | 203 | 100,00% | 7 | 48 | 2 | 24 | 122 |
Prema kategoriji [2] i ratnoj jedinici, najviše pogođeni dio tijela: ektremiteti 49 ili 24 odsto, glava i vrat 9, grudni koš 13, kičma 2, trbuh 6, internističe bolesti 49, neuropsihijatrijske bolesti 31, zarazne 6, i ostala oboljenja.
| Kategorija | jedinica | Svega | % | poginuo | rana | samoran | povreda | bolest |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ekstremiteti | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Neuropsihijatrijske bolesti | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Zarazni bolesnici | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | OdTO | 2 | 0,99% | 2 | ||||
| Glava i vrat | OdTO | 2 | 0,99% | 2 | ||||
| Grudni koš | OdTO | 2 | 0,99% | 1 | 1 | |||
| Trbuh i karlica | OdTO | 3 | 1,48% | 2 | 1 | |||
| Kičma | OdTO | 2 | 0,99% | 1 | 1 | |||
| Ekstremiteti | OdTO | 9 | 4,43% | 1 | 1 | 6 | 1 | |
| Internističke bolesti | OdTO | 32 | 15,76% | 1 | 31 | |||
| Neuropsihijatrijske bolesti | OdTO | 16 | 7,88% | 16 | ||||
| Zarazni bolesnici | OdTO | 14 | 6,90% | 14 | ||||
| Ostala oboljenja (očni,ušni, kožni) | OdTO | 7 | 3,45% | 7 | ||||
| Glava i vrat | OdTO | 5 | 2,46% | 5 | ||||
| Grudni koš | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | OdTO | 13 | 6,40% | 8 | 1 | 3 | 1 | |
| Internističke bolesti | OdTO | 16 | 7,88% | 16 | ||||
| Neuropsihijatrijske bolesti | OdTO | 13 | 6,40% | 13 | ||||
| Zarazni bolesnici | OdTO | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| Ostala oboljenja (očni, ušni, kožni) | OdTO | 17 | 8,37% | 5 | 12 | |||
| Internističke bolesti | 1.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | 2.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | 2.OdTO | 4 | 1,97% | 3 | 1 | |||
| Glava i vrat | pdv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | pdv | 3 | 1,48% | 2 | 1 | |||
| Ekstremiteti | pdv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | 2.OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | hab | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | larv | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | lpav | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Neuropsihijatrijskebolesti | OdTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | 2.OdTO | 3 | 1,48% | 1 | 2 | |||
| Trbuh i karlica | 2.OdTO | 2 | 0,99% | 2 | ||||
| Ekstremiteti | 2.OdTO | 12 | 5,91% | 12 | ||||
| Ekstremiteti | hab | 3 | 1,48% | 3 | ||||
| Ekstremiteti | PbTO | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Glava i vrat | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Grudni koš | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | rjVV | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Trbuh i karlica | tomz | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| Ekstremiteti | tomz | 1 | 0,49% | 1 | ||||
| ukupno | 203 | 100,00% | 7 | 48 | 2 | 24 | 122 |
311 žrtava rata pripadnika sa područja opštine,domicili ili 7% od brojnog stanja TO opštine, odnosno 68,39% od ukupno stradalih na području opštine do 20.maja 1992. godine. JNA 116 pripadnika ili 37% i 195 TO opštine sa 63% žrtava.[2]
| Svega | poginulih | ranjenih | samoranjavanje | povrijeđenih | bolesnih | nestalih |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 311 | 47 | 100 | 2 | 29 | 131 | 2 |
Po kategoriji pripadnika, 2 oficira, 4 podoficira i 41 vojnika iz rezervnog sastava.
zima 1992.
U istoriji Teritorijalne odbrane opštine Prnjavor ostaće upamćeno i po 7 boraca, odnosno 47 junaka JNA opštine , koji su u odbrani otadžbine dali sve što su mogli, dali svoje živote. Sjećanje na herojske poginule i tuge za poginulim junacima neprebolne za 626 poginulih tokom rata sa opštine Prnjavor. Tragedija do tragedije i za 4 porodice sa opštine sa dva poginula borca Vojske Republike Srpske.
1.pč
Rat koji je vodila TO opštine, kada se napadalo da se odbranimo, i prostor opštine i srpske teritorije koje se morale braniti. Zato je postojala TO i kasnije VRS da brani zemlju i narod, onda kada je to najpotrebnije, bez obzira na neprijatelja i u skladu za vojničkom zakletvom, ne žaleći da u toj borbi damo i svoj život, braneći otadžbinu i pravo na opstanak.
Nema više TO, a ni VRS, otišli su u istoriju.
[1] prema podacima Službe za informisanje SSNO u borbama u Hrvatskoj poginulo je i od posljedica ranjavanja preminulo ukupno 1.279 pripadnika oružanih snaga SFRJ koji su bili pod komandom JNA ili su izvršavali zadatke u sadejstvu s jedinicama Armije (pripadnici Teritorijalne odbranbe i dobrovoljci. Među poginulim i od posljedica ranjavanja premeninulim 177 vojnih starješina (120 aktivnih i 57 rezervnih), 351 vojnik na odsluženju vojnog roka, 467 vojnika vojnih obveznika, 122 dobovoljca, 68 pripadnika TO ( tri pripadnika našeg odreda TO) i 94 civila mještana koji su se priključili JNA u toku borbenih dejstava (Vojno-politički informator, broj 4 od 1992. godine, str.148)
Pregled ukupnih gubitaka od 343 pripadnika JNA i TO po opštinama do 20.5.1992. godine
Najviše ima poginulih u opštini Nova Gradiška u Hrvatskoj sa 161 poginula i od posljedica ranjavanja preminulo boraca. Poginulih 54, nestalih 2 , ranjeni 107 i sa povredama 30 boraca. Ostali gubici se odnose na bolesne , samoranjavanje, zarobljavanje .
| Opština | Svega | % | poginuli | nestali | ranjeni | povrede |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Banja Luka | 1 | 0,29% | ||||
| Benkovac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Bihać | 4 | 1,17% | 2 | 2 | ||
| Borovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Bosanska Krupa | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Brač | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Brod | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Derventa | 72 | 20,99% | 12 | 55 | 4 | |
| Doboj | 2 | 0,58% | 1 | |||
| Dubrovnik | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Glamoč | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| Glina | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Gradiška | 2 | 0,58% | ||||
| Grahovo | 1 | 0,29% | ||||
| Han Pijesak | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Jasenovac | 3 | 0,87% | 3 | |||
| Karlovac | 2 | 0,58% | ||||
| Kneževo | 1 | 0,29% | ||||
| Kupres | 14 | 4,08% | 12 | |||
| Lipik | 3 | 0,87% | 1 | 2 | ||
| Lipovac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Ljubiško | 1 | 0,29% | ||||
| Mostar | 1 | 0,29% | ||||
| Nova Gradiška | 161 | 46,94% | 5 | 19 | 17 | |
| Novska | 4 | 1,17% | 3 | 1 | ||
| Okučani | 8 | 2,33% | 4 | 1 | 3 | |
| Otočac | 1 | 0,29% | ||||
| Pakrac | 4 | 1,17% | 2 | 2 | ||
| Petrovac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Prnjavor | 21 | 6,12% | 3 | 2 | 4 | |
| Psunj | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Sarajevo | 4 | 1,17% | 3 | |||
| Šibenik | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Sisak | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| Sombor | 1 | 0,29% | ||||
| Tenj | 2 | 0,58% | 2 | |||
| Teslić | 1 | 0,29% | ||||
| Tuzla | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| Vukovar | 7 | 2,04% | 2 | 4 | 1 | |
| Zavidovići | 4 | 1,17% | 1 | 2 | ||
| Ukupno | 343 | 100,00% | 54 | 2 | 107 |
Prema vojnoj pošti JNA i TO:
Najviše gubitaka od 167 ima vojna pošta 8840 Banja Luka – 329. okbr JA u čijem sastavu je bio i odred TO opštine Prnjavor
| Vojna pošta | Svega | % | poginuli | nestali | ranjeni | povrede |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1318/6 Knin | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1455 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1524 Han Pijesak | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1552 Beograd | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 1709 Svilajnac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 2460/11 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 2875/38 Vršac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 3164 Derventa | 32 | 9,33% | 8 | 19 | 4 | |
| 3193 Prnjavor | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| 3326 Mrkonjić Grad | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 3363 Banja Luka | 2 | 0,58% | ||||
| 3422 Banja Luka | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 4022 Banja Luka | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 4352 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 4470 Drvar | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 4795 Beograd | 4 | 1,17% | 4 | |||
| 4795 Sombor | 1 | 0,29% | ||||
| 6372 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 6817 Banja Luka | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7001/34 Srbac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7015 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7029 Petrovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7039 Banja Luka | 2 | 0,58% | ||||
| 7057 Doboj | 1 | 0,29% | ||||
| 7161 Bileća | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7312 Petrovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7322 Banja Luka | 2 | 0,58% | 1 | |||
| 7327 Sarajevo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7404 Kneževo | 1 | 0,29% | ||||
| 7421 Sanski Most | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7440 Drvar | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7446 Drvar | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7454-1 Mostar | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7463 Petrovac | 2 | 0,58% | 2 | |||
| 7484 Banja Luka | 1 | 0,29% | ||||
| 7500 Glamoč | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7512 Lukavica | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7529 Kupres | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7531 Grahovo | 1 | 0,29% | ||||
| 7577 Sarajevo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 7954 Tuzla | 2 | 0,58% | 1 | 1 | ||
| 8164 Maribor | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 8304 Banja Luka | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 8840 Banja Luka | 167 | 48,69% | 5 | 20 | 18 | |
| 8860 Sarajevo | 1 | 0,29% | ||||
| 9062 Pakrac | 1 | 0,29% | 1 | |||
| 9162 Prijedor | 2 | 0,58% | 1 | |||
| 9162 TO Okučani | 5 | 1,46% | 3 | 1 | 1 | |
| 9227/7 Glina | 1 | 0,29% | 1 | |||
| T-22206 Prnjavor | 56 | 16,33% | 7 | 36 | 3 | |
| TO Borovo | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Knin | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Kostajnica | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Kupres | 13 | 3,79% | 10 | |||
| TO Novska | 1 | 0,29% | 1 | |||
| TO Okučani | 4 | 1,17% | 4 | |||
| TO Sisak | 1 | 0,29% | 1 | |||
| Ukupno | 343 | 100,00% | 54 | 2 | 107 | 30 |
[2] Pregled povređenih je prema kategoriji prikazano u Novom glasniku Vj, broj 1/94 strana 102
[3] Prema podacima Ministarstva odbrane Republike Srpske iz 1996. godine u Vojsku RS mobilisano oko 300.000, u ratu poginulo 18.392 i ranjena 36.543 vojnika. Tvrđava, maj 1997. godina
Brojčano TO opštine (uključujući i odred TO u sastavu 329. okbr JA na ZSR), brojalo je preko 4.000 boraca i činilo je oko 2 odsto Vojske Republike Srpske sa 215.671 boraca u momentu formiranja 12.5.1992. godine, poginulo je 23.184 borca ili 11 odsto od brojnog stanja VRS. (Podaci iz interviju ministra RBIZ RS, „Srpskom borcu“, januar/jul 2017. godine).
-
- major Žika – Živojin Kuzmanović
