OPERATIVNE GRUPE -1 O STANJU 1.4.1992.god NA DIJELU BOSANSKOG BRODA I DERVENTE[1]

Raspadom Jugoslavije u toku 1991. – 92. godine , i međunarodne situacije  Srpski narod  u BiH trži načine rešavanja svoga nacionalnog pitanja. Štab TO opštine Prnjavor, a narošito obavještajni organ stalno prikuplja podatke o situaciji u regiji i u skladu sa procjenom političko -bezbjedonsne situacije o političkoj sistuaciji u opštini koja je nastala u početnom periodu rata, a naročito o međunacionalnoj sitauciji u opštini i regiji, koja je bila zadovoljavajuća, jer nije bilo međunacionalih problema među stanovništvom opštine, manji broj preduzeća je i dalje radio, pored problema u funkcionisanju. Škole i druge ustanove, i „kafići“ su takođe radili u vrijeme prvih mobilizacija jedinica JNA i TO opštine, uz preduzimanje mjera bezbjednosti stanovništva.

Prema vojnoj procjenio stepenu ugroženosti područja opštine,[2] s obzirom na opšti položaj opštine: udaljenost od Dervente 33km, od Broda još 25km, Srpca 43 km i sa Hrvatskom granicom na r. Savi u Dubočcu 43,5 km, i moguće napadne pravce sa sjevera duž komunikacije Brod – Derventa – Prnjavor radi zaštite opštine i odbrane etničkih srpskih prostora od opštine prema krajini od ratnih dejstava i ugroženosti od muslimansko-hivatskih snaga koji su već ovladali komunikacijom Brod – Derventa – Kotorsko, do blizu Doboja.

Opštinski organi vlasti u saradnji sa štabom TO opštine donose ispravan zaključak da se jedinice TO opštine iziđu i posjednu položaje na sjeverne padinama pl. Motajice.i preduzimaju mjere na snabdijevanju jedinica TO. Kasnije se uključuju pojedine starješenine iz komande 5.KJNA  i ovaj pravac postaje značajan za uključivanje 5. korpusa JNA , jer je došlo do raspada 7.korpusa JNA gdje je granica bila r.Ukrina u opštini Prnjavor.

Obavještajni podaci OG-1

U pograničnim selima sa Hrvatskom i r. Savom sredinom 1991. godine Hrvati formiraju
prve paravojne jedinice jačine jedne čete u Koraću, opština Brod, većinsko Hrvatsko selo
(97,67%). Nauružavaju se u Modranu, Bunaru, Komarici. Oružje je slala regularna vlast iz
Zagreba preko skelskih prelaza na r. Savi.

Na magistralnom putu Derventa – Prnjavor u mestu Palačkovci 8. septembra 1991. godine
Hrvatska je po svaku cijenu pokušavala ratni sukob iz Hrvatske da prenese na Bosnu i Hercegovinu, miniran je i srušem most, srušile su ga paravojne formacije hrvatsko – muslimanskog naroda.

Najava rata na području Bosanskog Broda i Posavine počinje ratnim dešavanjima u Hrvatskoj 1991. godine. Zbog neposredne blizine Slavonskog Broda srpski narod u tadašnjoj opštini Bosanski Brod osetio je strahote rata u noći sa 15. na 16. septembra 1991. godine kada su iz rejona Slavonskog Klakara artiljerijom granatirana srpska sela na području opštine Bosanski Brod.
U jutarnjim časovima 16. septembra 1991. godine granatirana je cigla na „Gramat“ u Klakaru i
tom prilikom je ubijen na svom ratnom mestu inžinjer VOJISLAV GORANOVIĆ, rođen
19.2.1950. godine Dubica, opština Odžak. Srbin prva civilna žrtva rata u BiH. (grupa SOKO)

• Njemačka nastavlja sa isporukom tenkova Hrvatskoj, a uskoro će početi isporuka aviona.
• U selu Svilaj je raspoređen tenkovski bataljon 108. brigade Zbora narodne garde.
• U selu Modran postavili barikade,  zatvaranje magistranog puta Doboj-Derventa.

Obavještajni podaci OG-1 5.K [1]

•  U širem području Bosanskog Broda su sljedeće oružane snage HVO koji su ušli na teritoriju BiH početkom marta 1992. godine, kada praktično počinje građanski rat u BiH:
  – Jedan VBR u zaseoku Raščići, S / Z od sela Begluci,
  – Tenkovski vod i 1 haubica baterije 122mm, u voćnjaku Čelaruše, sjeverno od sela Kostreš
  – PAT i oko 50 ustaša Perići u zaseoku, u blizini sela Bijelo Brdo
  – Haubica kod bezinske stanice Potočani sjeverno od sela, u blizini sela Koraće
  – Oko 400 ustaša u zaseoku Memići i Kuljanovci
  – Haubica 155 mm u selu Lipnica, sjeverno od sela Kostreš
  – Baterija MB 120 mm, južno od sela Mala oko 1 km• Selo Jakeš iz Odžaka i sela Pećnik došlo je  oko 300 naoružanih civila, članovi HDZ-a koji su zatvorili pravac Doboj-Odžak.
  • Na širem području sela Dubočac na vojnim položajima uočeno je  oko 12 MB 82 mm i 1 PAT 20/3, u selu Novo Selo,
  • U toku muslimanskog praznika Bajram priprema napad na selo i okolinu Sijekovac
  • Vrši se prikupljaje svježih snaga i 2 MB 82 mm u rejonu Gornja Mala, zapadno od sela Kolibe za oko 2 km,
  • South Male Gornja oko 200 m nalazi se minsko polje.
  
• Na području sela Begluci, sjeverno od Dervente, oko 3 km minirali glavnu cestu na PTM, i obje strane su naoružani civili jačine od oko 50 ljudi, drži pozicije,
  • Iz rejona sela Dubočac čamcima prebačene snage jednog  voda,
  • U širem području Modran ima oko 400 naoružanih ljudi, sa oznakama HOS, ZNG i bosanski amblema. Pored streljačkog imaju i „osa“, „zolje“ i MB
  • Neprijateljske snage se utvrđuju na pravcu Vranduk-Stanići-Kolosrija,
  • Snage HOS distribuira iz G. I D. Vakuf za Bosanski Brod i planiranje napada na cijelu pravcu,
• na magistralnom putu Doboj – Derventa u selu Johovac upostavljen je punk pipadnika TO sela za kontolu komunikacije. U mjesecu martu zaustavljena je delegacija opštine Prnjavor sa predsjednikom Izvršnog odora SO-e g. Radivojevića , sekretara SO-e g-đ Kuzmanović i vozač opštine Rupar. Na intervenciju srpske strane kasno noću su pušteni dalje do Prnjavora.
• Hrvatsko – muslimanske snage ispaljuju dvije haubičke granate 155mm na teritoriju opšptine Prnjavor u mjestu Smrtići i Štrpci u martu mjesecu,
• jedinice 327.mtbr JNA Derventa, koja je imala zadatak za zaštiti pravac napada na komunikaciji Brod – Derventa- Prnjavor nije uspjela za problema u mobilizaciji i nacionalnom satavu pripadnika ove jedinice u sastavu 7. korpusa sa sjedištem u Tuzli, što dovodi do raspada ove jedinice od oko 5.000 pripadnika na manje jedinice koje su se popunjavale iz opština Prnjavor, Derventa, Srbac i držale rejon oko kasarne, uz povremene intervencije na zadanim pravcima i objektima (Kostreš, Babino i Bijelo Brdo i dr.)
• zbog opasnosti da vojno skladište MTS (oružja i municije 327.mtbr JNA i Rjenonskog ŠTO Doboj) ne padne u ruke muslimansko-hrvatskim snagama izvršeno je njegovo izmještanje sa motornim vozilima i ljudstvom sa podrućja opštine Prnjavor na prostor Ribnjaka u magacije i skladišta. Jedan dio je transportovan u kasarne u Banja Luku.

Zločini u Derventi počinjeni u aprilu mjesecu kada su na najsvirepiji način stradel čitave srpske poradice i u Brodu od strane muslimansko-hrvatskih snaga zločinom u Sjekovcu 26.marta .

Dana 9. januara 1992. skupština bosanskih Srba, pod vodstvom Momčila KRAJIŠNIKA, proglasila je „Srpsku Republiku Bosnu i Hercegovinu“. Proglašeno je da teritorija te republike obuhvata „teritorije srpskih autonomnih regija i oblasti i drugih srpskih etničkih cjelina u Bosni i Hercegovini, uključujući i područja u kojima je srpski narod ostao u manjini zbog genocida koji je nad njim izvršen u Drugom svjetskom ratu“, i da čini dio jugoslovenske savezne države. U maju Skupština srpskog naroda u BiH formiraće i Vojsku Republike Srpske sa zadatkom odbrane teritorije RS.

[2]Obavještajni organ Štaba TO opštine Prnjavor izradio je i posebnu procjenu ugroženosti sa pravca