Uz Dan boraca RS, je prilika da se prisjetimo boraca grada Prnjavora i njihovog učešća u odbrani i stvaranju Republike Srpske. Poznato je da je Vojska Republike Srpske formirana 12. maja 1992. godine i da je na kraju rata brojala 210.000 mobilisanih boraca. U Domovinskom ratu od 1992. do 1995. godine poginula su 23.752 vojnika.
Na kraju rata, grad Prnjavor je imao preko 9.100 pripadnika Vojske Republike Srpske.
Odajući počast svim borcima i učesnicima rata od 1991. do 1996. godine, te žrtvama koje su dale živote za stvaranje Republike Srpske, Grad Prnjavor je mobilisao i na prvom popisu imao preko 10.000 vojnih obveznika. [1]
| Raspored | svega | % | vojnici | podoficira | oficiri |
|---|---|---|---|---|---|
| bez rasporeda | 36 | 0,35% | 1 | 9 | 26 |
| VRS | 9222 | 88,80% | 8307 | 679 | 236 |
| JNA | 305 | 2,94% | 290 | 6 | 9 |
| TO | 382 | 3,68% | 356 | 15 | 11 |
| OiO | 25 | 0,24% | 18 | 7 | |
| MUPRS | 337 | 3,25% | 317 | 14 | 6 |
| RO | 31 | 0,30% | 24 | 3 | 4 |
| PVL | 44 | 0,42% | 12 | 11 | 21 |
| SVR | 3 | 0,03% | 3 | ||
| Ukupno | 10385 | 100,00% | 9328 | 744 | 313 |
U tabeli je prikazan, prema prikupljenim podacima iz arhiva odsjeka MO Prnjavor, broj vojnih lica sa područja grada raspoređenih u odbrambenim strukturama grada i Republike Srpske. Učešće boraca u jedinicama VRS u ukupnom broju angažovanih u ratu iznosilo je oko 5%.
Od ukupnog broja registrovanih učesnika rata, samo jedan je mobilisan i raspoređen u odbrambene strukture grada i Republike Srpske: 89% stanovnika grada mobilisano je u ratne jedinice VRS; u jedinicama JNA na početku rata 1991-1992. 3% stanovništva je bilo raspoređeno; 4% je raspoređeno u opštinske jedinice teritorijalne odbrane; Oko 3% je raspoređeno u jedinice i strukture MUP-a RS 0,3% u opštinsku nadzorno-informativnu službu; 0,3% je raspoređeno na rad u organe Ministarstva odbrane RS i Ministarstva unutrašnjih poslova , 0,4% su bili profesionalna vojna lica 0,03% su bili na odsluženju vojnog roka, a 0,36% su bili raspoređeni bez rasporeda u kategoriju podoficira i oficira;
Prema podacima o ostvarivanju prava iz oblasti BIZ-a na području Grada Prnjavora za 2023. godinu evidentirano je 4398 aktivnih lica sa statusom i kategorijom boraca: I kategorije 1706 boraca, 263 druge, 342 treće, 439 četvrte, 323 pete, 405 šeste i 920. U zoni borbenih dejstava je u prvoj kategoriji i iznad, a van zone borbe je u devetoj kategoriji. U gradu Prnjavoru kategorisano je ukupno 5.808 vojnika. [2]
U odnosu na ukupan broj pripadnika VRS, 45% su kategorisani borci; 6,3% poginulih vojnika, 11,4% vojnika koji su poginuli nakon rata. Dakle, još jedna trećina boraca nije kategorisana kao borci RS.
Što se tiče pola i kategorije stanovnika grada, situacija je sledeća:
| kategorija | od svih | % | muškarci | zene |
|---|---|---|---|---|
| domicil | 8954 | 86,22% | 8842 | 112 |
| pobjeći | 128 | 1,23% | 123 | 5 |
| raseljeni | 1292 | 12,44% | 1240 | 52 |
| iz Srbije | 11 | 0,11% | 11 | |
| ukupno | 10385 | 100,00% | 10216 | 169 |
Domaće stanovništvo bilo je zastupljeno sa preko 86%, a padom srpskih opština u Hrvatskoj i Zapadnoj Krajini Republike Srpske, u odbrambene strukture RS i grada raspoređeno je 1,2% izbjegličkog i oko 13% raseljenih stanovnika Republike Srpske. Manje od 1% pripadnika VRS bili su dobrovoljci iz Srbije.
U 127 ratne jedinice, odnosno vojne jedinice Vojske Republike Srpske, mobilisano je 9114 pripadnika, prva popuna sa 1214, tako da je brojna raspoređenost iznosila 10328 boraca. Vojnika 9313, podoficira 753 i 262 oficira.
Pregled u odnosu na kategoriju stanovništva grada i ostvareni status vojnog lica, prema dostupnim podacima, je:
| status | svega | % | domicil | pobjeći | raseljeni | iz Srbije |
|---|---|---|---|---|---|---|
| bez | 3196 | 30,78% | 2919 | 37 | 234 | 6 |
| kategorisani borac | 4085 | 39,34% | 3519 | 44 | 520 | 2 |
| RVI | 936 | 9,01% | 782 | 8 | 146 | |
| RVI MUP | 27 | 0,26% | 27 | |||
| ubijen | 612 | 5,89% | 435 | 14 | 161 | 2 |
| nestao | 32 | 0,31% | 19 | 4 | 9 | |
| uhvaćen | 5 | 0,05% | 2 | 3 | ||
| pokojni | 34 | 0,33% | 26 | 1 | 7 | |
| umrijeti nakon rata | 1009 | 9,72% | 895 | 10 | 104 | |
| odselio | 65 | 0,63% | 24 | 1 | 40 | |
| ranjen bez statusa | 230 | 2,21% | 174 | 6 | 49 | 1 |
| povrijeđen | 26 | 0,25% | 23 | 1 | 2 | |
| bolestan | 93 | 0,90% | 80 | 2 | 11 | |
| umro, otpušten iz RJ | 17 | 0,16% | 14 | 3 | ||
| PVL | 16 | 0,15% | 14 | 2 | ||
| vojnika koji služe vojsku | 2 | 0,02% | 1 | 1 | ||
| Ukupno | 10385 | 100,00% | 8954 | 128 | 1292 | 11 |
Prema dostupnim podacima, preko 4.100 ili 40% od ukupnog broja boraca u bazi podataka kategorizirano je kao borački status. Ovom podacima treba dodati 936 kategorisanih vojnika koji su ostvarili pravo na RVI VRS i 29 RVI UP RS, što znači da je ukupan broj kategorisanih na području grada Prnjavora preko 5100 vojnika.
Tokom rata 290 vojnika JNA, 6 mlađa oficira i 9 oficira mobilisano je u ratne jedinice Jugoslovenske narodne armije i raspoređeno na 305 vojnih obveznika.
Jedinice teritorijalne odbrane opštine imale su ostalih mobilisanih 382 pripadnika i to 356 vojnika, 15 podoficira i 11 oficira u 11 ratnih jedinica, sa komandirima . 3660 pripadnika raspoređeno na dva vojna mjesta. Vojna pošta 8840 Banja Luka 329.okbr5.k 225 i jedinice TO opštine Prnjavor 3435 pripadnici TO.
Zaključak
Na kraju rata 1995. godine Prnjavor je imao 8.900 vojnika u Vojsci Republike Srpske , ili 4,23% od ukupnog broja mobilisanih u Republici Srpskoj.
Ranjeni, ranjeni i bolesni borci VRS i poginuli, nestali i umrli borci VRS na slikama .
Na početku mobilizacije u jedinice JNA bila su 1.553 borca sa područja opštine Prnjavor. Plan, odnosno procena mobilizacije je 691 vojni obveznik za 5. KJNA i 1.066 vojnih obveznika za 7. KJNA, ukupno 1.757 regruta, a raspoređeno je 1.000 ili 57%, što je značajan uspeh u odnosu na druge opštine.
Ukupno 5.394 pripadnika raspoređeno je u opštinsku TO. Udio stanovništva TO 1991. godine u broju vojno sposobnih građana iznosio je 12%, a prema vojnoj evidenciji 45% raspoređenih Jedinice TO su mobilisane, uglavnom od 20 do 29 godina, u tzv. prvog poziva, ili 41,67%, što čini 18,39% ukupne muške radne populacije opštine starosti od 15 do 64 godine
Spomenik u Prnjavoru
U odnosu na završetak rata 1995. godine [3] , Opšina je 31.12.1995. Prema evidenciji OMO-a, u odnosu na ukupan broj stanovnika opštine od 45.995 registrovano ih je 11.987 ili 26,06%. U VRS su raspoređena 4.382 lica ili 73,30%. Ukupan broj lica raspoređenih u odbrambenim strukturama RS je 5.978 ili 49,87% u odnosu na broj vojnog osoblja. Eliminisano iz službe: 361 poginulih i 1.575 ranjenih, što je 35,94% u odnosu na broj vojnika, odnosno 3,4% u odnosu na broj stanovnika Samo su opštine Sanski Most (6,8%), Kneževo (5,3%), Kotor Varoš (3,7%), te Prijedor.5% više gubitaka.
Ukupno 5.394 pripadnika raspoređeno je u opštinsku TO. Udio stanovništva TO 1991. godine u broju vojno sposobnih građana iznosio je 12%, a prema vojnoj evidenciji 45% raspoređenih Jedinice TO su mobilisane, uglavnom od 20 do 29 godina, u tzv. prvog poziva, ili 41,67%, što čini 18,39% ukupne muške radne populacije opštine starosti od 15 do 64 godine
[1] na osnovu podataka koje su prikupile ratne jedinice VRS u bivšem odsjeku MO RS Prnjavor.
Predsjednik Boračke organizacije Prnjavor ističe da su prnjavorski borci raspoređeni u 124 ratne jedinice VRS. (14.2.2019.)
Pukovnik Boško Peulić, predsjednik Intendantskog odbora Prnjavor, izjavio je 2022. godine da je prema podacima Boračke organizacije grada Prnjavora mobilisano 10.300 ljudi i dobrovoljaca u 128 vojnih punktova Vojske Republike Srpske.
[2] Informacija je usvojena na sjednici Skupštine grada Prnjavora, održanoj 27.12.2023. godine
Pregled ratnih jedinica VRS-vojnih pošta u koje je mobilisano preko 9.100 boraca sa područja Grada Prnjavora:
| Vojna pošta | Naziv jedinice | Svega | % | 3 | 4 | 5 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2210 Srbac | 107.pbr | 8 | 0,09% | 7 | 1 | |
| 7001 Banja Luka | Komanda 1. brigade sa PJ | 33 | 0,36% | 33 | ||
| 7001/44 Prnjavor | 1. Osinska LPBR | 8 | 0,09% | 6 | 2 | |
| 7001/45 Prnjavor | 1.prnjavorska lpbr VP7519 | 3134 | 34,41% | 2769 | 283 | 82 |
| 7002 Banja Luka | 1.bv 1.KK k.Kozara | 28 | 0,31% | 26 | 2 | |
| 7004 Banja Luka | 1.mpoap | 44 | 0,48% | 42 | 2 | |
| 7007 Banja Luka | 1.bvp 1.KK k.Kozara | 61 | 0,67% | 59 | 2 | |
| 7011 Banja Luka | 31.jezero pbr/30.pd | 38 | 0,42% | 37 | 1 | |
| 7012 Bileća | 7.bvp | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7013 Doboj | 3.ozrenska lpbr | 12 | 0,13% | 12 | ||
| 7015 Banja Luka | 1.mapa 1.K | 24 | 0,26% | 20 | 1 | 3 |
| 7021 Pale | 63. ab -auto bataljon | 5 | 0,05% | 5 | ||
| 7022 Banja Luka | 1.lap PVO 1.KK | 28 | 0,31% | 27 | 1 | |
| 7024 Banja Luka | 1.dio 1.KK | 26 | 0,29% | 25 | 1 | |
| 7029 Petrovo | 4.ozrenska lpbr | 93 | 1,02% | 86 | 4 | 3 |
| 7031 Dubica | 11.dubica pbr | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7033 Vogosca | 3. PBR Sarajevo | 34 | 0,37% | 30 | 1 | 3 |
| 7034 Banja Luka | Vojni orkestar | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7035 Nevesinje | 8. hercegovačke MTB brigade | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7037 Bijeljina | 3.semberska pbr | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7039 Banja Luka | 1. inženjer | 85 | 0,93% | 73 | 9 | 3 |
| 7041 Mrkonjić Grad | Komanda 30. LPD sa PJ | 7 | 0,08% | 7 | ||
| 7044 Sarajevo | 65. signalni puk | 19 | 0,21% | 16 | 3 | |
| 7048 Mrkonjić Grad | 1.shipovska lpbr/30.lpb | 12 | 0,13% | 11 | 1 | |
| 7050 Sarajevo | 4. bvp SRK | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7051 Doboj | Komanda I „Doboj“ | 4 | 0,04% | 4 | ||
| 7053 Banja Luka | 1.pontb | 21 | 0,23% | 19 | 2 | |
| 7057 Doboj | 1.dobojska lpbr | 11 | 0,12% | 10 | 1 | |
| 7061 Pale | 4. sarajevske brigade | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7063 Lukavica | 1. Ilidža PBR | 23 | 0,25% | 20 | 2 | 1 |
| 7065 Drvar | 2.oko | 3 | 0,03% | 3 | ||
| 7066 Blažuj | 1. mjesto u PBR Igman | 17 | 0,19% | 16 | 1 | |
| 7068 Doboj | 9.bvp I Doboj | 14 | 0,15% | 14 | ||
| 7070 Banja Luka | k-da ViPVO | 5 | 0,05% | 5 | ||
| 7074 Srbobran | 19.Donjevakufska pbr/30.pbr | 10 | 0,11% | 9 | 1 | |
| 7079 Lopare | 3. majevska pješadijska brigada | 2 | 0,02% | 1 | 1 | |
| 7088 Novi grad | 1.Novigrad PBR | 2 | 0,02% | 1 | 1 | |
| 7097 Mrkonjić Grad | 11.Mrkonjićka lpbr/30.lpd | 3 | 0,03% | 3 | ||
| 7101 Banja Luka | 14.pozadinska baza podataka | 139 | 1,53% | 125 | 8 | 6 |
| 7103 Sokolac | 27.PoB | 4 | 0,04% | 4 | ||
| 7109 Bijeljina | 35.PoB | 4 | 0,04% | 4 | ||
| 7115 Šekovići | 1.birčanska pbr | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7121 Banja Luka | 1.ab | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7127 Derventa | 27.mtbr 1.KK VRS | 2338 | 25,67% | 2034 | 221 | 83 |
| 7134 Čelinac | 1.čelinačka lpbr | 4 | 0,04% | 4 | ||
| 7139 Banja Luka | 1.snb | 7 | 0,08% | 5 | 2 | |
| 7144 Banja Luka | 474.larpPVO | 25 | 0,27% | 25 | ||
| 7149 Pale | 4.mpoap | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7152 Banja Luka | RZ „Kosmos“/GŠVRS | 8 | 0,09% | 7 | 1 | |
| 7158 Goražde | 5.podrinjska lpbr | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7171 Banja Luka | 92.marbr | 10 | 0,11% | 8 | 2 | |
| 7177 Bijeljina | 1.bijeljinska lpbr | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7202 Fighters | 2. hercegovačke pješadijske brigade | 2 | 0,02% | 1 | 1 | |
| 7207 Mrkonjić Grad | 30.unk | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7210 Srbac | 1. srpska pešadijska brigada | 19 | 0,21% | 19 | ||
| 7218 Doboj | 1. krnjinski pješadijski puk | 18 | 0,20% | 16 | 1 | 1 |
| 7221 Doboj | 1.ozrenska lpbr | 16 | 0,18% | 16 | ||
| 7223 Kalinovik | Kalinovačke brigade | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7225 Banja Luka | 1.okbr | 271 | 2,98% | 254 | 13 | 4 |
| 7225/tg-1 Banja Luka | Radnički bataljon Prnjavor | 205 | 2,25% | 191 | 13 | 1 |
| 7226 Derventa | 1.vučijačka lpbr | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7229 Trebinje | 1. hercegovačka MTB brigada | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7235 Drvar | K-da 2.KK sa PJ | 11 | 0,12% | 10 | 1 | |
| 7248 Teslić | 1.teslićka pbr | 7 | 0,08% | 6 | 1 | |
| 7252 Gradiška | 1. Burgenlandski pješadijski puk | 26 | 0,29% | 26 | ||
| 7256 Drvar | 2.bvp | 21 | 0,23% | 19 | 2 | |
| 7263 Manjača | NDC „Manjača“ | 114 | 1,25% | 111 | 2 | 1 |
| 7272 Banja Luka | 155. brigade PVO Zalužani | 109 | 1,20% | 104 | 4 | 1 |
| 7275 Ship | 9.mašinski inžinjerija bataljon | 5 | 0,05% | 4 | 1 | |
| 7283 Drvar | 2. bataljon veze 2. brigade | 3 | 0,03% | 1 | 2 | |
| 7286 Ključ | 17.ključ lpbr 8176 | 10 | 0,11% | 10 | ||
| 7290 Banja Luka | 1.banjalučka lpbr | 4 | 0,04% | 4 | ||
| 7293 Grahovo | 2.mapa 2.KK | 19 | 0,21% | 17 | 1 | 1 |
| 7296 Milići | 1.milićka lpbr | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7304 Manjača | 2. brigade 1KK Derventa | 83 | 0,91% | 79 | 3 | 1 |
| 7312 Petrovo | 2.ozrenska lpbr | 117 | 1,28% | 110 | 7 | |
| 7316 Lopare | 3. inženjer | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7319 Petrovac | 2. strana PVO | 9 | 0,10% | 7 | 2 | |
| 7322 Banja Luka | 16.kmtbr 1.KK | 81 | 0,89% | 78 | 2 | 1 |
| 7327 Ključ | 2.mpop 2.KK | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7328 Pelagićevo | 3. posavske pješadijske brigade | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7333 Banja Luka | 3.banjalučka lpbr | 4 | 0,04% | 4 | ||
| 7337 Ključ | 2nd Engineer 2nd Engineer | 11 | 0,12% | 9 | 2 | |
| 7347 Lukavica | 4.inžb | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7353 Banja Luka | 51.bvojin | 11 | 0,12% | 10 | 1 | |
| 7362 Prijedor | 43.mtbr | 40 | 0,44% | 38 | 2 | |
| 7372 Banja Luka | 2.kpbr 1.KK | 34 | 0,37% | 32 | 1 | 1 |
| 7377 Banja Luka | Vojno školski centar | 10 | 0,11% | 6 | 2 | 2 |
| 7381 Trebinje | 3.mpoad | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7388 Prijedor | 5.kozarska lpbr | 2 | 0,02% | 1 | 1 | |
| 7395 Pale | 4.snb | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7404 Kneževo | 22.pbr 1.KK VRS | 51 | 0,56% | 45 | 3 | 3 |
| 7405 Drvar | 2.snb 2.KK | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7410 Brčko | 1. posavski PBR | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7421 Sanski Most | 6. Sanska Pbr | 42 | 0,46% | 40 | 1 | 1 |
| 7426 Modriča | 1. Trebavska pbr | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7428 Banja Luka | Zadnji bataljon | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7431 Banja Luka | 4.banjalučka lpbr | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7445 Samac | 2. posavski PBR | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7446 Drvar | 1. Snimanje lpbr | 109 | 1,20% | 100 | 7 | 2 |
| 7450 Pale | Ministarstrvo odbrane | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7452 Pale | 4.atb | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7463 Petrovac | 3.Petrovačka LPBR | 90 | 0,99% | 77 | 10 | 3 |
| 7469 Zvornik | 1.zvornička pbr | 6 | 0,07% | 6 | ||
| 7480 Kotor Varoš | 1.Kotorvaroška lpbr | 4 | 0,04% | 4 | ||
| 7484 Banja Luka | 474. vazduhoplovna baza | 86 | 0,94% | 81 | 5 | |
| 7491 Ilijaš | 1. Ilijada PBR | 47 | 0,52% | 44 | 2 | 1 |
| 7500 Glamoc | 5.glamočka lpbr | 37 | 0,41% | 36 | 1 | |
| 7512 Lukavica | 1.Sarajevo MTBR | 6 | 0,07% | 5 | 1 | |
| 7515 Banja Luka | uvijek. Prijenosna jurišna kompanija | 9 | 0,10% | 9 | ||
| 7519 Prnjavor | 1.prnjavorska lpbr | 604 | 6,63% | 582 | 15 | 7 |
| 7529 Kupres | 7. kupreško-šipovska MTb brigada | 76 | 0,83% | 75 | 1 | |
| 7531 Grahovo | 9. Grahovska lpbr | 57 | 0,63% | 54 | 2 | 1 |
| 7536 Han Pijeska | 1. Romanija PBR | 6 | 0,07% | 4 | 2 | |
| 7542 Krupa na Uni | 11.krupska lpbr | 6 | 0,07% | 6 | ||
| 7551 Banja Luka | 2.banjalučka lpbr | 1 | 0,01% | 1 | ||
| 7556 Lukavica | 2. sarajevske pješadijske brigade | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7561 Bijeljina | 2.semberska lpbr | 2 | 0,02% | 2 | ||
| 7565 Banja Luka | EIO linija | 5 | 0,05% | 4 | 1 | |
| 7568 Banja Luka | 89. raketna brigada | 26 | 0,29% | 24 | 1 | 1 |
| 7574 Petrovac | 15.bihaćka pbr | 13 | 0,14% | 12 | 1 | |
| 7577 Sarajevo | 1. gardijska MTB brigada | 103 | 1,13% | 102 | 1 | |
| 7581 Sokolac | 2. MTBR Romanije | 12 | 0,13% | 10 | 1 | 1 |
| 7586 Banja Luka | 1. student lpbr | 7 | 0,08% | 7 | ||
| 7588 Bileća | ŠRO pješadije VRS | 10 | 0,11% | 10 | ||
| 7590 Sarajevo | 65.zmtp GŠVRS | 38 | 0,42% | 38 | ||
| 7598 Sarajevo | Commando SRK | 1 | 0,01% | 1 | ||
| ukupno | 9109 | 100% | 8211 | 664 | 234 |
(1) vojnika 8211, (2) podoficira 664 i (3) oficira 234. Najveća popuna je kod 1.prnjavorske lpbr od 3.738 mobilisanih boraca u VRS.