19.5.1992.KRAJ RATNIH JEDINICA JNA SA PODRUČJA GRADA

Za odbranu Srpskog naroda i srpskih teritorija, u maju mjesecu 1991. godine počinju prva pozivanja – mobilizacije vojnih obveznika s područja opštine Prnjavor, u ratne jedinice JNA, a po zahtjevima komande 5. korpusa JNA. Prioritet su vozači u OMJ JNA.

Mobilizacija, kao planska aktivnost prelaska na ratnu organizaciju u opštini Prnjavor, sprovedena je po mobilizacijskim pravilima bivše JNA, a prema mobilizacijskom razrezu[1].

Na području opštine  u 1991. godini organizacijski je pokrivala Teritorijalna odbrana kao dio Oružanih snaga SFRJ. Opština Prnjavor popunjavala je i vršila mobilizaciju za devet ratnih jedinica JNA i Teritorijalnu odbranu opštine.

Prva ratna opšta mobilizacija jedinica i ustanova Teritorijalne odbrane opštine počela je pravovremeno od 18.9.1991. godine, bez proglašenja ratnog stanja, i počela da funkcioniše po ratnoj organizaciji i formaciji od 3.398 mobilisanih boraca.(1) Vojnika 86%, (2) podoficira  11% i (3) oficira  3% [2].

Pregled vojnih pošta JNA  mobilisanim pripadnicima sa područja opštine Prnjavor:

Mobilisano, odazvalo se  u RJ JNA sa opštine preko 960 vojnih obveznika,  820 vojnika (3) ili 85%, podoficira(4) 103 ili 11% i oficira(5) 42 ili 4.3% Prosjek starosti mobilisanih vojnih obveznika iznosio je 30 godina, što znači prvog poziva. Najviše je mobilisano u 327.mtbr Derventa, 329.okbr (bez odredaTO) i 293. inžinjerijski puk. U odnosu na plan.razrez od 1760 vojnih obveznika, mobilizacija RJ JNA izvršena je sa manje od 55%

Pregled izvršene mobilizacija ratnih jedinica JNA na području opštine po mjesecima u 1991/1992. godini

Pregled narastanja jedinica JNA od 965 boraca u cilju obezbjeđenja potrebnog nivoa b/g –  mobilizacije od 18.9.1991. godine.

Najveća mobilizacija bila je u oktobru mjesecu na početku ratnih dejstava sa 287 boraca

U skladu sa naredba SSNO GŠOS SFRJ III uprava, od 13.12.1991. godine o zadržavanju v/o  OS SFRJ u uslovima neposredne ratne opasnosti do tri mjeseca neposredno po odsluženju vojnog roka, banjalučko područje proglašeno kriznim, te se svi vojni obveznici koji su u JNA stupili u 1991. godini, ostaju do završetka b/d, a ne 4 (četiri) mjeseca kao u područjima koja nisu proglašena kriznim, npr. u 327.mtbr 7.K JNA Derventa pozivani su raspoređeni v/o na 4 mjeseca od 5.10. do 5.2.1992. godine, pa na odmor, a potom ponovo 8.3.1992. godine pozivanje na vv 4 mjeseca u kasarnu Derventa.

Pregled starosne strukture sastava ratnih jedinica  JNA po kategoriji   u opštini Prnjavor, najviše od 20 do 29. godina života:

Pregled nacionalne strukture po kategoriji mobilisanih pripadnika JNA sa područja opštine

Preko 92% činili su Srbi sa ovih prostora.

Pregled izvršene mobilizacije po osnovnim ratnim jedinicama-vojnim potama, bataljonima JNA sa područja opštine

Pregled izvršene mobilizacije RJ JNA po VES-u

Najviše mobilisanih ima u rodu pješadije na dužnosti strelca 481 boraca, kod podoficira 4 pješadije i oficira pješadije 31 borca.

Pregled izvršene mobilizacije RJ JNA po činu i kategorijama:

Od podoficira(4) najviše bilo vodnika 38, a od oficira (5) kapetana 1 klase  9

Pregled izvršene popune ratnih jedinica JNA po katagorijama vojnih lica na starješinske dužnosti:

Samo je 87 bilo na starješinskim dužnostima ili 9%. vojnika (3) je bilo 17 ili 20% na starješinskim dužnostima.

Pregled mobilisanih boraca JNA prema mjestu stanovanja:

Najviše mobilisano boraca dsa područja grada.

Zaključak

Opština Prnjavor je preko nadležnog vojno-teritorijalnog organa izvršila, po naredbi ratnih jedinica 5.KJNA, pozivanje i mobilizaciju preko 960 vojnog obveznika i kasnije vršila novu popunu od 40 v/o, takođe.

Na rasporedu u jedinicama bilo 1.558 borca sa područja opštine Prnjavor. Plan, odnosno razrez za mobilizaciju je 691 v/o za 5.KJNA i 1.066 v/o za 7.KJNA, ukupno 1.760 vojnih obveznika, a bilo je raspoređeno 1.559 ili 88,33%, što je značajni uspjeh u odnosu na druge opštine.

Zaključak

Od prvih mobilizacija vojnih obveznika za popunu ratnih jedinica JNA i teritorijalne odbrane opštine i dobrovoljačkih jedinica do preformacije, odnosno stvaranje VRS  izvršena je mobilizacija 4363 vojnih lica, sa prosjekom starosti od 30 godina, najviše od 20 do 29 godina starosti   65,45%, što  čini 16,93% ukupnog muškog radnog stanovništva opštine od 15 do 64 godine,  6,11% učešća stanovništva opštine i  2,14% u odnosu na oko 215.670 lica po evidenciji resornog ministarstva koji su učestvovali u otadžbinskom ratu ili 54,42% po evidenciji nadležnog opštinskog organa za vođenje evidencije o licima koja su regulisala vojnu obavezu u odnosu na 8.477 evidentiranih učesnika ratu na području opštine.

U odnosu na kraj rata 1995.[3] , Opština je  31.12.1995. godine prema evidenciji OMO na ukupan broj stanovnika opštine od 45.995, imala 11.987 v/o u evidenciji ili 26,06%. Rapoređeno u VRS 4.382 lica ili 73,30%. Ukupno rapoređenih u strukture odbrane RS 5.978 ili 49,87% u odnosu na broj v/o.

Izbačeno iz stroja:  361 poginuli i 1.575 ranjenih, što iznosi 35,94% u odnosu na broj v/o, odnosno 3,4% u odnosu na broj stanovnika samo su opštine Sanski Most 6,8%, Kneževo 5,3%, Kotor Varoš 3,7%, Prijedor i Čelinac 3,5% imale više gubitaka.

[1] Prema pregledu planova razvoja RJ i ostalih struktura u opštini Prnjavor 1991. godini ukupan razrez iznosio je 2.085 ljudstva i 96 motornih vozila.

[2] U julu mjesecu 1991. godine, na osnovu naređenja Odjeljenja za poslove vojne obaveze i mobilizacije, RMNO Banja Luka  uspješno je izvrrđeno pozivanje u RJ kroze mobilizacijsku vježba i pozivanje cjelokupnog sastava ratnih jedinica koje popunjava OSNO Prnjavor: tri jedinice JNA

• RJ 2984/40-51, 14.PoB, skladište u k.Trapisti:
  • vojnika po planu 52, odazvalo se 41,
  • ml.oficira po planu 6 , odazvalo se 6
  • oficira, ništa
• RJ 35o7 , centar za obuku 14.PoB za municiju u k.Krčmarice:
  • samo oficira 3 koja su se odazvala.
• RJ5401 inžinjerijski puk 5.K, Banja Luka:
  • vojnika 235, odazvalo se163,
  • ml.oficira 5,  10 odazvalo se 5, i
  • oficira5, svi se odazvali.. Ulkupo ppozvano 311 vojnih obveznika, a odatvalo se 223 v/o ili 72%.

Izvršena je provjera kurirsko, -pozivarske službe  OSNO na području opštine , aktivnoisti pošte na uručenju telegrama-poziva, analiza i izvještaj o odzivu, prihvat i prevoženje v/o do mob. zborišta. Veliku aktivnost ispoljili su radnici OSNO uz pomog organa opštine. (izvještaj OSNO od 16.7.1991. godine dostavljen OPVOiM Banja Luka.

[2] Sajt Vlade RS_MRBIZ, 7.3.2017. godine, odnosno podaci iz Informacije o ostvarivanju prava porodica poginulih i nestalih boraca, ratnih vojnih invalida, boraca i civilnih žrtava rata u opštini Prnjavor, koju je skupština opštine usvojila na 2. sjednici održanoj 15.12.2016. godine.

U sastavu TO opštine (T-22206) u 2.Odredu TO opštine na platnom spisku za period  od 16-30.4.1992. godine i tokom maja, nalazili su se i pripadnici 1.mtb 77 lica, 2.mtb 278 lica 327.mtbr i 1. čete TO iz Trstenaca, opština Derventa u brojnom stanju od 204 pripadnika, u četri voda, vezi, poz.odjeljenju, vod Pjevalovac, i vod mb82mm i 120mm.

[3] Izvještaj obuhvata opštine regije za popunu jedinica 1.KK :Banja Luka, Gradiška, Kneževo, Kozarska Dubica, Kotor varoš, Laktaši, Novi Grad, prijedor, Prnjavor, Sanski Most, Srbac, S.Kostajnica i Čelinac. Ukupno 514.528 stanovnika, 132.414 broj v/o u evidenciji , što čini 26%, dok je 63.437 bilo raspoređeno u VRS. preko 60% u odnosu na broj v/o. Broj izbačenih i stroja je 14.177, poginulih 3.944 i ranjenih 10.233 ili 22% u odnosu na broj raspoređenih v/o.[1] Prema izvještaju o popuni RJ VRS sekretarijata Banja Luka MO RS od 31.12.1995. godine.