IZILAZAK JEDINICA TERITORIJALNE ODBRANE OPŠTINE PRNJAVOR NA GRANICE OPŠTINE-MOTAJICU

Karta ratnog puta RJTO-lpbr

Početkom 1992. godine kada još nije stvorena Vojska Republike Srpske, a polazeći od  procjene ugroženosti opštine Prnjavor ratnim dejstvima iz pravca Derventa , stalnog praćenja vojnopolitičke situacije od organa lokalne vlasti i dalje se organizuju formirane jedinice TO po mjesnim zajednicama na izvršavanje obezbjeđenja važnih objekata i uspostavljanja vojnih punktova na pojedinim putnim komunikacijama u mjesnim zajednicama po naređenjima rejonskih štabova TO..

Počinje formiranje novih ratnih jedinica. Pored formiranih rejonskih štabova teritorijalne odbrane Prnjavor, Potočani, Donji Vijačani i Šibovska, formira se jedinica vojne policije i baterija PVO.

U Šibovskoj od jedinica rejonskog štaba Šibovske, Potočana i čete Trstenaca, koja je bila u sastavu 327.mtbr JA koja se rasipala, počinje formiranje Drugog teritorijalnog odreda opštine Prnjavor[1] i prilagođavanje na ratnu situaciju.

Počela je obuka posade za haubičku bateriju 122mm, bateriju PAT-a 20/3 i topova T-12, a kasnije i stvaranje pozadinske baze za kompletno snabdijevanje i opremanje prnjavorskih jedinica naoružanjem, MTS i hranom.

Karta obostranog rasporeda ratnih jedinica TO opštine i protivničke strane

obostrani raspored jedinica

zaposjedne linije odbrane od Trstenaca do magistralnog puta Prnjavor-Derventa (Pjevalovac- Agićko brdo-Agići)

U drugoj polovini marta mjeseca 1992. godine borbena dejstva iz Krajine i Zapade Slavonije prenose se u  BiH. Komanda štaba TO,  rukovodstvo  opštine, političke strukture  procjenjujući opasnost po opštinu, a po odobrenju komande 5. Korpusa JA, donosi odluku da Drugi novoformirani Odred TO 24.03. zaposjedne liniju od Trstenaca do magistralnog puta Prnjavor-Derventa (Pjevalovac- Agićko brdo-Agići)[2],

Lipe-G.Smrtići

a 26.03. 1992. predhodnica četa TO Smrtići izlazi na sjeverne padine Motajice, a  potom i borbeni raspored jedinica za podršku,  i zaposjedanjem te linije blagovremeno je spriječen prodor neprijatelja ka Prnjavoru, jer je već taj dio  bio tučen artiljerijom  paravojnih snaga.

IKM OpŠTO

Štab TO opštine, svoje komandno mjesto izmješta u ambulantu u rejon Gornjih Smrtića, Bilo je izvesnih problema, naročito organizacijskih, što je rješavano u hodu. Kompletna oprema i naoružanje stavljeni su u formacije. Na pozadinskom obezbjeđenju štaba TO opštine Prnjavor nalazile su se skoro sve jedinice na ovom području  organizovane preko centralne pozadinske baze u Šibovskoj.

Babino_brdo 1992

Početkom  aprila uz ratna dejstva na utvrđivanju odbrane prema Pavlom brdu, Vakufu Sedlićima, Rašićima, kao i borbe na Markovcu i pravcem na  Bijelom brdu. Ispad kao oblik napada je izvršen na čvrstu neprijateljsku liniju zbog svog strateškog značaja položaja na Bijelom brdu uz veliki broj ranjenih.

Ispad napada je izvršen na položaje na Bijelom brdu uz veliki broj ranjenih.

Drugi odred TO

Krajem aprila u sastav 2.Odreda TO ulazi i još jedna četa mjesne zajednice Potočani, čime je pojačano brojno stanje Odreda, preko formacije. Komanda štaba TO premješta se na novu lokaciju u rejon Izvor, Gornji Palačkovci na komunikaciji Prnjavor-Derventa. Komanda V korpusa na ovim prostorima formira taktičku grupu, u čiji sastav ulazi i 2. Odred i sve jedinice ponovofomirane 327 mtbr.

Početkom maja 2. Odred u sadejstvu sa 327.mtbr po komadi TG izveo je novi napad na Bijelo brdo sa velikim gubicima u poginulim  i ranjenim borcima odreda. U istom periodu dolazi do formiranja još jednog bataljona  (3. Odred)  od jedinica TO mjesne zajednice Štrpci i mjesne zajednice opštine Derventa Agići.

Naredbom Predsjedništva SRJ, sa prostora BiH se izvlače jedinice JA do19.5.1992. g , a Drugi Odred je prerastao u Prvi Motajički bataljon, koji 25.5.1992. godine ulazi  kao 1.mtb u sastav ponovo formirane 327. motorizovane brigade JA, kasnije 27. motorizovane brigade, koja je podčinjena 5. Korpusu VJ.

Počinje formiranje Vojske Republike Srpske, jedinice TO[3] se preformiraju u jedinice VRS, a 29. maja dolazi naredba o formiranju Prve Prnjavorske lake pješadijske brigade. Komanda štaba TO postavlja se za komandu brigade, a za komandanta kapetan prve klase Vlado Živković , komandant štaba TO.

Od jedinica iz rejonskih šabova Donji Vijačani i Potočani, 8.6.1992.g.formiran je Drugi bataljon kojim je komandovao kapetan prve klase  Nemanja Segić  u čiji sastav ulazi Potočanska četa koja je već imala borbena dejstva na Bijelom Brdu.

U sastav brigade ulazi i Odred TO koji se posle zaključenog primirja u Zapadnoj Slavoniji, RH vratio u Prnjavor, kao Prvi bataljon.

Formiranje Trećeg bataljona komandanta kapetana prve klase Ratka Desića obavljeno je 28.6.1992. godine.

U toku formiranja, Prnjavoska brigada, sa vojnom policijom i PDV, upućuje se po naređenju u borbena dejstva u operaciji „Koridor“ na Cer (Mišinci) gdje je u žestokoj borbi teško ranjen komandant Drugog bataljona Nemanja Segić, a komandu preuzima kapetan prve klase Milorad Kuzmanović, do tada komandir Prve čete.

U oslobađanju Cera učestvuju i pripadnici 1.udarnog bataljna 1.KK  Vukovi sa Vučijaka, koji već u aprilu i maju vode borbe u Trstencima i Derventi, u sastavu 327.mtbr, kao udarni bataljon 1.KK.

vodnik Željko Đurić, ratni komandir pješadijske čete  TO iz Smrtića, opština Prnjavor, izjava preko društvenih mreža:

tačnije u rejon sela Pjevalovac i spojili se sa mještanima sela Trstenci

Opština Prnjavor proslavlja Dan opštine 24.03. koji je netačan i lažan datum.  Zbog sve većeg broja mještana Smrtića koji negoduju povodom proslave Dana opštine osjećam potrebu da iznesem nekoliko važnih činjenica. Naime 26.3.1992. god. u popodnevnim časovima regularne jedinice Hrvatske vojske izvršile su napad na selo Sijekovac u opštini Brod i ubili 10-ak mještana, među kojima je pobijena porodica Zečević (otac i tri sina) koji su kasnije sahranjeni u Smrtićima. Ta vijest je brzo stigla do Prnjavora i tadašnja opštinska vlast je odlučila da se odmah mobiliše jedinica teritorijalne odbrane MZ Smrtići i uputi na spoljašne granice opštine Prnjavor. Odmah smo izvršili mobilizaciju jedinice čiji sam bio ja komandir čete i u večernjim satima toga dana izašli smo u Motajicu, tačnije u rejon sela Pjevalovac i spojili se sa mještanima sela Trstenci koji su se takođe organizovali i bili uznemireni. Jedini povod izlaska na Motajicu je napad na selo Sijekovac 26.3.1992. god. Najveća zasluga za donošenje takve odluke imaju Dragan Đurić, tadašnji narodni poslanik i načelnik prnjavorske policijske stanice pokojni Radislav Vinčić i na taj način opština Prnjavor je ostala zaštićena, netaknuta i van borbenih dejstava. Nikakav 24.mart. koji opštinska vlast sada slavi i brani kao da je toga datuma napisana naredba i da se izađe na Motajicu što je apsolutna neistina.

Moj komentar:

Skupština opštine Prnjavor, na sjednici održanoj 24.10.2001. godine donijela je odluku o proglašenju praznika opštine Prnjavor. Za praznik Opštine proglašen je  24. mart i obilježava se kao Dan opštine („Službeni glasnik opštine Prnjavor, broj 9 od 29.10.2001. godine).

Prema programu Skupštine opštine Prnjavor za rješavanje pitanja iz oblasti BIZ u opštini Prnjavor za 2018. godinu („Službeni glasnik opštine Prnjavor“, broj 5 od 07.03.2018. godine) utvrđeno je obilježavanje  Dan opštine „Motajica 2018.“, kao najznačajnija aktivnost Dana opštine Prnjavor. Dan kada su borci sa područja opštine Prnjavor izašli na obronke Motajice radi odbrane opštine Prnjavor od agresije muslimansko-ustaških formacija. Planirano je okupljanje oko 800 boraca sa područja opštine Prnjavor, Trstenaca i Dervente. Nosilac aktivnosti je Boračka organizacija opštine Prnjavor.

Izjava ratnog komandanta lpbr povodom dana opštine 24.3.2012. godine

Boračka organizacija opštine Prnjavor organizovala je danas izlazak nekadašnjih saboraca i svih zainteresovanih sugrađana na obronke planine Motajice, lokalitet Lipe, kako bi obilježila početak odbrane ovog područja u proteklom ratu.

Predsjednik opštinske Boračke organizacije Vlado Živković podsjetio je da je Drugi odred formiran s ciljem zaštite i odbrane stanovnika Prnjavora, Dervente i Trestenaca, a da su na Motajici zaposjednute prve odbrambene linije.

U početku su u borbena dejstva bile uključene pješadijske čete iz Trstenaca, Smrtića i Velike Ilove i vod iz Pečene Ilove, uz podršku artiljerijskih jedinica, da bi im se 2.5.1992. godine pridružile čete iz Potočana i Štrbaca, odred „Vukovi s Vučijaka“ i dva voda iz Palačkovaca.

„U tom momentu bilo je mobilisano 1.260 boraca, ali ne treba zaboraviti da su se naspram nas nalazile daleko veće i jače neprijateljske snage. Na prostor Republike Srpske ušle su regularne snage hrvatske vojske koje su počinile stravične zločine u Sijekovcu, Brodu i Derventi. Stanovnici Kostreša su bili u poluokruženju, što je bio signal da moramo vojnički krenuti u oslobađanje i pomoć braći koji su bili u zoni ratnih dejstava“, rekao je Živković.

On je dodao da je najveći problem nastao raspadom JNA, odnosno njene 327. jedinice koja je bila zadužena da zatvara pravac kojim se kretala neprijateljska vojska, a zbog čega je direktno došla u pitanje bezbjednost opštine Prnjavor.

„Izlazak na Lipe Opštinskog štaba Teritorijalne odbrane Prnjavor 24. 3.1992. godine i uspostavljanje linije odbrane bilo je ključno za zaštitu našeg stanovništva, a najveću zahvalnost treba odati borcima koji su ugradili živote u temelje Srpske i onima koji su pet godina nosili teret rata“, naglasio je Živković.

Današnjem okupljanju nekadašnjih saboraca prisustvovao je i načelnik opštine Prnjavor Darko Tomaš koji je rekao da na ovo mjesto treba dolaziti kako bi se dala podrška ljudima koji su učestvovali u odbrani svoje opštine, ali i da istovremeno treba uputiti poruku mira, tolerancije i razumijevanja kako slična dešavanja ne bi bila ponovljena.

SRNA

Za list „Javnost“ u rublici „Panorama Srpske“ urednik lista „Tvrđava od septembra 1997. godine u prilogu „Trvđava i gnezdo srpstva“, gospodin Nedeljko Sančanin, piše:

…“ kao posebno značajni istorijski datum za ovu opštinu ističu  26.mart 1992. godine.

Reč je,  zapravo, o izilasku zauzimanja položaja prnjavoskih boraca na obroncima Motajice. Bila je to svojevrsna brana prodoru  ustaških jedinica iz susedne Dervente i Broda. Ceni se da upravo zahvaljujući  tom mudrom i pravovremenom potezu najodgovornijih ljudi u Prnjavoru i, naravno, junaštva njegovih sinova – izbegnuta su neposredna ratna dejstva, po grad i okolinu. ovome treba dodati i iz potaje spremanje prnjavorskih muslimana da se u pogodnom trenutku pridruže braći ustašama.

ŽRTVE

Srećo, te paklene namere muslimana iz Lišnje, naselja desetak kilometara udaljenog od Prnjavora, uz auto-put ka Banjaluci, osujećene su munjevitom akcijom „Vukova sa Vučijaka“ na čelu sa Veljkom Milankovićem. Zaplenjeni arsenal oružja i municije u Lišnjoj dovoljno svedoči paklenim namerama ovdašnjih muslimana.

Mada 26. 3.1992. godine, zauzima posebno mesto u ratnoj istoriji ovoga kraja, bilo bi nepravedno istaći da učešće prnjavorskih ratnih jedinica počinje znatno ranije. Tačnije mobilizacijom 18. septembra 1991. godine. Nedugo posle toga, 13. oktobra, pripadnici prnjavorskog odreda prelaze Savu i tada se praktično i zvanično učljučuju u oružana borbena dejstva u Slavoniji.

Od tada svojim junaštvo i krvlju pripadnici prnjavorskih jedinica zlatnim slovima ispisuju  svetle stranice nove srpske istorije. Oko 400 prnjavorčana je položilo živote za oltar otadžbine, oko 1.300 su ostali ratni vojni invalidi.“

igralište FK“Ljubić“

Prvo postrojavanje lake pješadijske brigade Prnjavor izvršeno je poslije oslobađanja Broda, 6.10.1992. godine. Ratni reporteri „Našeg zavićaja“ zabilježili su ovo postrojavanje na gradskom stadionu u Prnjavoru

IKM G.Palačkovci

Istureno komandno mjesto K-de 5.KK i Opštinskog štaba TO

Tomić Srđan, Prnjavor, 13.10.2011. godine

[1] Jačeg formacijskog sastava sa tri teritorijalne pješadijske čete po 96 pripadnika i prateća četa. Sastav četa: komanda čete 11 pripadnika, tri streljačka voda po 23 i prateći vod sa  16 pripadnika, vidi organizacionu strukturu odreda.

[2] Karta rasporeda jedinica TO opštine prnjavor

[3] Prema vlastitom istraživanju u jedinice teritorijalne odbrane opštine i jedinice 327.mtbr  koje su bile na rasporedu, pozadinskom obezbeđenju i platnim listama Štaba TO bilo je raspoređeno oko 2.626 pripadnika TO, i to:  2.OdTO-  1172 boraca, 3.OdTO 254 boraca; Štab TO opštine 31 članova štaba, baza 69 pripadnika, hab122 99 pripadnika; mb120mm 28 pripadnika, pdv-iv 70 boraca; zšč (sastava ks , vv i zv) 90 pripadnika; lpav 107;pionv 15; pov 33;vT_12 30 pripadnika,  RjŠTO 37 pripadnika; 832 pripadnika jedinica mjesnih zajednica TO opštine Prnjavor i pridodata jedinica „Vukovi sa Vučijaka“ sa 162 pripadnika,

Prvi odred u sastavu 329.okbr na ratištu u Zapadnoj Slavonici sa 541 pripadnik, i jedinice 327.mtbr sa 792 pripadnika. Ukupno angažovanih pripadnika navedenih RJ JNA i TO sa područja opštine 3.959 boraca.